Бөртектән – көшел / Из колосьев сноп. Ильдар Низамов

күзләрне алартып, куак эченә үк кереп, комсызланып умырырга тотынасың.

      Күп тә үтми, бот тирәсен бик каты чәнчеп, чеметеп тә ала. Иелеп карасаң… Ай-яй-яй, кырмыска баскан лабаса, тешли дә башлаганнар.

      Куак төбеннән атылып чыкканыңны сизми дә каласың, учка гына җыеп өлгергән гөләп бөртекләрен кырмыскаларга азык итеп куак төбенә чәчеп калдырганыңны да абайламагансың…

      Шул кирәк сиңа!

* * *

      Бер урманчы сөйләде. Зәңгәр чыршыны гади чыршылар арасына утыртканнар. Ун еллап та вакыт үтмәгән, чыршы әкренләп үз төсен югалта барган һәм ул, кешеләр еллар буе тәрбияләп аңарда барлыкка китергән яңа, нәфис сыйфатларын югалтып, гап-гади чыршы булып калган.

      Кем арасында яшәп, кемгә иярәсең бит!

      Гади чыршыны зәңгәр чыршылар арасына утыртып, аңардан шундый нәфис, үзгә агач ясарга ничә ел кирәк булыр иде икән?

* * *

      Кышкы урман. Юл читендә ак бүрек күпереп утыра. Кар әле аны тәмам тигезли алмаган. Кырмыска оясыдыр. Нишлиләр икән кырмыскалар кыш көне? Йоклыйлардыр.

      Түмгәк өстендә куян йөренгән. Үтеп кенә дә китмәгән, ә таптанып та алган. Ногыт борчагын да сипкән. «Җәй көне, без әле кечкенә чакта, яныгызга китермәдегез, килсәк тешләдегез, хәзер менә өстегездә рәхәтләнеп йөрибез, менә сезне, менә!» – дип, биеп-биеп алды микән куян?

* * *

      Бүген бер үрмәләчкә игътибар иттем. Үтә дә сизгер, үтә дә елгыр кошчык инде. Агач буйлап выжылдап менеп китә дә ялт итеп төшә – зыр әйләнә диярсең.

      Ул агач кайрысына яшеренгән корт-чебеннәрне чүпләп гомер итә. Ә бүген карыйм: моның томшыгында корт түгел, зур гына итме, маймы кисәге. Шуны кая кыстырырга белмичә мәш килә. Менә бер ботак тишеге табып, шуңа кертеп, чукып-чукып карады. Ошатмады, икенчесенә, аннан алып, кабык арасына кыстырды. Монысын ошатты, ахрысы, томшыгы белән басып, тәмам ныгытып куйды. Шуннан соң ул гел шул кисәк тирәсендә мәшәрә килде: чукып ала да ялт кына кәүсә буйлап менеп китә, кире төшеп, тагын ялт чукый да аска уктала. Үзе бертуктаусыз як-ягына карана.

      Кыскасы, үрмәләч бу юлы корт чүпләгән булып уйный, әмма үзе башкалардан, хәтта үзеннән дә яшереп, корт чүпләгәнгә сабышып, теге май кисәген чукып кинәнә иде.

      Ярый әле ул ярамаган эшенә ояла белә иде.

      Ярый ла бу кисәге беткәч, икенчесе, өченчесе артыннан йөгермәсә, ярый ла шулай итеп үзенең төп шөгыленнән бизә бармаса.

      Ит кисәге белән бергә оятыңны да чукып бетермә, кошчык!

* * *

      Безнең алдан бик матур бер кошчык сикерә-сикерә йөгерә. Кардан арчылган тау сукмагында җим чүпли. Түше алсу, канатларында яшелле-кызыллы туры сызыклар. Матур!

      Миннән башка аны тагын ике егет күзәтә икән. Алдагысы, фотоаппаратын юнәлтеп, кача-поса аңа якынаерга тырыша. «Тавышланма!» дип, икенче кулы белән арттагы иптәшенә ишарәли. Ә кош ул якынаям дигәндә генә очып китә дә ерак та түгел тагын җиргә төшеп, йөгерә башлый. Егет – аның артыннан.

      И-и-и, кошчык, чибәркәй, нигә үз кадереңне үзең белмисең, төшерттер егеттән карточкага, даның еракларга китсен, шөһрәт кызыктырмыймыни соң сине?!

      Тыңла сүземне, тукта бер генә секундка. Курыкма кешеләрдән!

      Кош