Kinders wat moor. André le Roux

was nie ’n tiran nie. Daar was nie onenigheid in die Van Breda-huis nie. Hy het dit as “liefdevol” beskryf. Al drie die kinders was jongmense met goeie maniere en ’n goeie opvoeding.

      Rudi en Marli het wel meer “vaderlike liefde en aandag” gekry, meen André se tweelingbroer, Bailey, terwyl Teresa Henri baie ondersteun het. Martin was blykbaar geïrriteerd omdat Henri hakkel. Later ook omdat hy nie meer op universiteit was nie en by die huis rondgehang het.

      Daar was sprake dat Henri ’n dwelmprobleem gehad het, reeds as tiener in Pretoria, en dat hy dagga en ook tik gebruik het waarvoor hy volgens gerugte in ’n kliniek in Bellville buite Kaapstad opgeneem is.

      Hy het glo op universiteit in Melbourne probleme gekry juis oor dwelms. ’n Familielid het later bevestig dat hy inderdaad uit die universiteit geskors is, skryf Jansen. Sy bynaam daar was glo “Druggie”.

      Sy ouers het blykbaar van sy dwelmmisbruik geweet, wat tot konfrontasie gelei het. André het aan Jansen gesê hy en Bailey dink Henri het die pad byster geraak met dwelms.

      “Ek dink daardie Maandag het sy pa net sy voet finaal neergesit. Teresa het ook vir Henri gesê sy gaan nie meer vir hom geld gee nie. Sy ouers het geweet hy gebruik die geld om dwelms te koop.”

      Henri en sy nuwe meisie, Daniellé Janse van Rensburg, is inderdaad in 2016 weens die besit van dagga in hegtenis geneem, maar die saak is kort voor die begin van die moordverhoor teruggetrek. (Om met dagga betrap te word terwyl jy verhoorafwagtend is op aanklagte van moord?)

      Daar was nie tekens van dwelms in Henri se bloed die nag van die moorde nie.

      Hy glo Henri had wel ’n dwelmprobleem, het André gesê, wat spanning en teleurstelling in die huis veroorsaak het. Volgens André het Martin destyds kommentaar gelewer op Don Steenkamp en die Griekwastad-moorde: “Hou daai kind permanent uit die samelewing uit.”

      ’n Anonieme vriendin van sy ouers het Henri as ’n “vreemde eenkantkind” beskryf, en ’n “anderste seun”. ’n Boesemvriendin van Teresa het hom ook as stil en eenkant beskryf, ’n middelkind wat nie maklik vriende gemaak het nie.

      “Ek het honderde foto’s van ons kinderpartytjies,” het sy vir Jansen vertel. “Daarop sit al die kinders om die tafel. Maar Henri sit eenkant op die grond. So op sy eie.”

      Haar persoonlike mening was dat Henri die moorde uit jaloesie gepleeg het, dat hy jaloers was op sy broer en suster, ook op sy pa se sukses. En dat hy daarom na dwelms gegryp het.

      Die staatsaanklaer, adv. Susan Galloway, het in ’n program op 60 Minutes Australia gesê sy dink die oomblik toe Martin daardie nag sien wat aangaan, was daar geen manier dat Henri kon ophou nie tensy hy sou erken hy het so pas sy broer doodgemaak.

      Vir haar was dit dus nie duidelik of hy uit die staanspoor sy hele gesin wou uitwis nie.

      Hy hakkel en mompel wanneer hy onder druk is. Hy het as kind spraakterapie hiervoor ontvang. Sy ma se suster Leenta Nel het aan Huisgenoot gesê: “Hy is ’n introvert en baie skaam, en wanneer hy jou nie ken nie, hakkel hy. Dit was van kleins af so. Dis hoekom mense dink hy het gelag toe hy die nooddienste ná die moorde gebel het.”

      As kind beskryf Nel hom as ’n saggeaarde blondekopseuntjie wat dadelik in jou hart gekruip het. Het my suster dan ’n moordenaar grootgemaak? het sy wel gewonder. Maar sy het deurentyd in sy onskuld geglo.

      “Selfs as ek sou wonder of Henri skuldig kan wees, weet ek dit was definitief nie die Henri wat ek ken nie.”

      Aan 60 Minutes het sy gesê sy glo dit was ’n “set up”.

      Ook Daniellé het geglo Henri met sy “sagte hart” is nie in staat tot moord nie. Hy’s “die liefde van my lewe”. Hy is glad nie selfsugtig nie en hy dink altyd eers aan ander mense voor hy aan homself dink. Aan 60 Minutes het sy gesê sy sal net glo hy het die moorde gepleeg as hy self vir haar so sê, of as daar “werklike bewyse” na vore kom.

      Op die vraag of sy hom dan nie in die oë gekyk en gevra het of hy sy gesin doodgekap het nie, het sy geantwoord: “Nee, nie so nie.”

      Vir haar het sy storie sin gemaak, “selfs sonder enige bewyse”.

      Teresa se ander suster, Narita du Toit, het gesê Henri is ’n “lieflingseun wat nooit so iets sou kon doen nie”. Sy het die gerugte van dwelms afgemaak as “snert”. Hy het wel vir ’n breinskandering in Melbourne gegaan, maar dit was weens hoofpyne en die skandering het niks opgelewer nie, hoewel daar ook in die Australiese media bespiegel is oor ’n moontlike breingewas, wat tot impulsiewe gedrag sou kon lei.

      Sy ouers was glo bekommerd oor hom, maar Teresa het nooit enige probleme met Henri teenoor Du Toit opgehaal nie. In die hof is breedvoerig uit ’n voorvonnisverslag van ’n maatskaplike werker aangehaal oor die noue band tussen Henri en sy ma. Sy het snags by hom gesit wanneer hy nie kon slaap nie.

      Sy was sy “primêre gehegtheidsfiguur” en daarom sou hy nie sy ma doodgemaak het nie, het die verdediging aangevoer.

      Volgens die voorvonnisverslag ter strafversagting had Henri nie gedragsteurings as kind gehad nie, ook nie antisosiale persoonlikheidsteuring (psigopatie) as volwassene nie. Hy was nie “emosioneel afgetrokke” tydens berading nie.

      Die staatsaanklaer het hom beskryf as “koelbloedig”.

      In sy uitspraak het regter Siraj Desai melding gemaak van “’n hoë graad van onbeheerde geweld”, dit was “oormatig en sinloos”, en dat die “barbaarse” aanval uit woede was. ’n Paramedikus het getuig die moordtoneel was die ergste wat hy in sy loopbaan van 39 jaar gesien het.

      “Hierdie aanvalle toon ’n hoë vlak van innerlike wreedheid en ’n ongeëwenaarde vlak van verontagsaming van die welstand van jou eie familie,” het die regter gesê.

      In die hof was Henri altyd netjies, elke dag in ’n pak en kleurryke das. Maar nadat die saak ná byna twee maande in Februarie 2018 hervat is, het hy in die hof opgedaag met ’n kaalgeskeerde kop. (Wat het hy gedink? Tydens uitspraak in die hof was sy hare borselkop, sy baard net effens langer. Aan joernaliste het hy gesê hy het sy hare afgeskeer om water te bespaar, te midde van ’n droogte in die Wes-Kaap en elders. Sy baard het hy vroeër afgeskeer, ’n skoongesig jong man.)

      Dis nie in die hof opgehaal nie, maar volgens ’n forensiese verslag het hy die aand voor die moorde op ’n selfoon gesoek na besonderhede oor die Amerikaanse moordenaar Christopher Porco, skaars 21, asook hoe lank dit neem vir iemand om dood te bloei. Porco het sy ouers in 2004 in Delmar, New York, met ’n byl aangeval. Sy pa is dood, maar sy ma, erg vermink, het dit oorleef. Nadat Porco vir 50 jaar tronk toe gestuur is, het sy ma steeds in sy onskuld geglo.

      Teen einde Mei 2018 het die regter Henri se verweer volledig verwerp en hom skuldig bevind op al die aanklagte teen hom – die moord op sy ouers en broer, poging tot moord op sy suster en regsverydeling. Henri het sy vonnis oënskynlik emosieloos aangehoor.

      Die regter het hom as ’n “buitengewoon onindrukwekkende” getuie bestempel, met ’n vreemde gebrek aan empatie vir sy slagoffers. Hy het sy weergawe van gebeure aangepas soos die hofsaak gevorder het.

      Minder as ’n maand later is Henri 3 keer lewenslank tronk toe gestuur.

      “Ek is onskuldig. Ek hoop dat julle dit ook só sal sien,” het hy ná die vonnis aan sy twee ooms gesê.

      Hy was nou 23.

      4. Moord begin by die huis

      Tussen 1977 en 1986 is meer as 300 ouers elke jaar, wêreldwyd, deur hul eie kinders vermoor. Dis op 65 dae na feitlik een moord per dag. Dis boonop ou statistieke.

      Jonger, plaaslike syfers skets eweneens ’n droewige prentjie. Suid-Afrika se moordsyfer is om mee te begin 5 keer hoër as die wêreldgemiddelde. Jaarliks word 33 mense per 100 000 vermoor, sowat 50 mense per dag. Volgens Crime Stats (www.crimestatssa.com) was daar 17 805 moorde in 2015 en 18 673 in 2016. En dit neem toe. In die boekjaar 2017–’18 was die syfer 56 per dag, die meeste per jaar in die afgelope 10 jaar.

      In