Proteus. Deon Meyer

van vuurwapens binne, neem dit Tiger Mazibuko en sy Reaksie-eenheid slegs sewe minute om die huis te oorrompel.

      Hulle kom in drie spanne van vier, vier en vyf deur die donker. Die twee ongemerkte motors laai hulle een blok suid van die huis af en hulle beweeg sekuur deur tuine en oor muurtjies, tot hulle teen drie kante van die erf die muur kan oorsteek. Die roesende doringdraad knip sag en maklik, handgebare in die straatlampverligte donker gee instruksies.

      Die vensters het diefwering voor, maar die groot ruite is onbeskermd en dit is waar hulle deurgaan, met geoefende, gladde bewegings van breek, induik en rol, op drie plekke, binne sekondes van mekaar. Wanneer die inwoners binne reageer, paniekbevange begin reik na wapens, is dit te laat. Vreesaanjaende figure met dik strepe kamoefleerverf, geklee in gevegsdrag, dwing hulle met groot behendigheid teen die vloer, druk bonkige Heckler & Koch masjienpistole teen hul slape. Oomblikke van chaos en verwarring word skielik stil, tot net een man se selfversekerde stem opklink, helder en in volle beheer.

      Mazibuko laat hulle almal na ’n voorkamer bring, arms agter die koppe lê.

      “Weyers, Zongu, hou die straat dop,” sê hy. Dan wend hy hom tot die bondel van lywe op die vloer. “Wie’s in bevel hier?”

      Hulle lê met hul gesigte na die vloer. Een of twee wat fyn bewe.

      Sekondes wat verbygaan sonder reaksie.

      “Skiet een, Da Costa,” sê Mazibuko.

      “Watter een, kaptein?”

      “Begin daar. Skiet hom in die knie. Fok sy been op.”

      “Goed, kaptein.”

      Da Costa wat die H&K se slotmeganisme luid terugtrek en die loop teen ’n been druk.

      “Julle kan nie net skiet nie,” sê een in die middel van die bondel.

      “Hoekom nie?”

      “Daar is rules vir die SAPD.”

      Mazibuko lag. “Skiet, Da Costa.”

      Die skoot is ’n donderslag in die vertrek en die man maak ’n diep, ontstellende geluid. Kordietreuk vul die kamer.

      “Hier’s ’n brokkie slegte nuus: Ons is nie SAPD nie,” sê Mazibuko. “Ek vra weer: Wie is die Chief Gangsta hier?”

      “Ek,” sê die middelste man, sy gesig beangs.

      “Staan op.”

      “Gaan jy my ook skiet?”

      “Dit hang af, Gangsta, dit hang af.”

      * * * * *

      Sy het haar beleid oor transkripsies stelselmatig ontwikkel.

      Die uitdaging was om inligting te beveilig, want in dié land lek dit soos water uit ’n gronddam, deur die krake van ou lojaliteite en nuwe aspirasies, syfer dit weg deur ’n sandbodem van korrupsie en kleinlike gierigheid. In dié land snuffel almal soos honger honde op soek na die groot betaaldag en as iets die reuk van geld afgee, lok dit aasdiere uit die vreemdste gate.

      Daarom was haar siening van die begin af om niemand te veel te vertrou nie, om niemand in die versoeking te lei nie, om die reuke te bekamp.

      Rajkumar het haar ingelig oor die onveiligheid van elektroniese inligting. Maklik om te dupliseer, maklik om te versprei: stiffie-skywe, zip-skywe, CD-ROM, FTP, hardeskywe kleiner as ’n halwe sigaretdosie, e-pos, kuberkraking. As dit gekoppel is, is dit deurdringbaar. As hulle in ander databasisse kan inkom, kan ander hulle s’n bekom, die een of ander tyd met die een of ander nuwe, vindingryke metodes of programmatuur.

      Daar is net een manier om inligting veilig te hou: een afskrif, op papier. Liasseerbaar, beheerbaar, beperkbaar.

      Daarom het Rajkumar ’n bykomende afdeling bygekry om te bestuur. Die tiksters. Vier vroue wat met ysingwekkende spoed, met die vaardigheid van ’n virtuoos, hul outydse, elektriese IBM-tikmasjiene se klawers kan bespeel. Wat hul dagtaak in ’n videogemoniteerde vertrek op die sesde verdieping verrig. Wat elke digitale en magnetiese klankopname uitteken, transkribeer en saam met die enkele afskrif weer inteken, getik op papier wat nie sal vergeel of vergaan nie. Sodat Radebe en sy span analiseerders dit kan ontleed en daarna in die toegangs- en temperatuurbeheerde dokumentbiblioteek liasseer saam met die magnetiese bandjies – as dit digitaal opgeneem is, word die oorspronklike opname uitgewis.

      Wanneer die transkripsie van die onderhoud met Orlando Arendse by haar uitkom, sewe-en-veertig minute nadat dit mondelings in Milnertonrif gevoer is, ken sy al die belangrikste inhoud daarvan.

      Transkripsie van onderhoud deur A.M. Williams met mnr. Orlando Arendse, 23 Oktober, 21:25, Milnertonrylaan 55, Milnertonrif.

      W: Ek verteenwoordig die Staat, mnr. Arendse. Ek het ’n paar vrae oor ’n mnr. Tobela Mpayipheli en ’n mej. Monica Kleintjes …

      A: Ek werk nie by die huis nie. Come see me at my office in the morning.

      W: Ek is bevrees dit kan nie so lank wag nie, mnr. Arendse.

      A: Waar’s jou credentials?

      W: Hier is dit, mnr. Arendse.

      A: Los maar die ge-menerery. I can see you don’t mean it. Hierdie kaartjie sê niks. Come see me in the morning, baie dankie.

      W: Miskien moet u …

      A: Miskien moet ek niks. Dis buite my kantoorure en jy het nie ’n warrant nie.

      W: Ek het.

      A: Waar?

      W: Hier.

      A: Dis ’n cellular phone.

      W: Miskien moet u die oproep neem.

      A: Totsiens, my broer.

      W: Dit is van ’n huis in Mitchells Plain wat aan u behoort.

      A: Julle …

      W: Neem dit gerus.

      A: Hallo. Ja … Ja … The bastards … Ja … Williams, wie die fok is julle?

      W: Is daar iewers waar ons privaat kan gesels, Arendse?

      A: Wat wil jy hê?

      W: Net ’n bietjie inligting.

      A: Said the spider to the fly. Kom deur, laat ons agter gaan sit.

      W: Dankie.

      A: Julle het my man geskiet, Williams.

      W: Ons wou u aandag kry.

      A: Julle kan nie net skiet nie. Daar’s tog rules of engagement.

      W: Ek is seker die meeste staatsdepartemente sal met u saamstem.

      A: Wie is julle?

      W: Ons het inligting nodig oor ’n mnr. Tobela Mpayipheli en ’n mej. Monica Kleintjes.

      A: Ek ken nie die juffrou nie.

      W: En mnr. Mpayipheli?

      A: Hy werk nie meer vir my nie. Al lank nie meer nie. Twee jaar.

      W: Watse werk het hy vir u gedoen?

      A: Nou’s die tyd dat ek gaan vra jy moet my verskoon, ek wil my prokureur gaan bel.

      W: Ek is bevrees dit is nie moontlik nie.

      A: Dink jy, my bruin broer, ek gaan hier sit en vir jou incriminating evidence gee because you hold a barrel to my troops’ head? My mense ken die score, hulle weet hulle kan seerkry in onse soort werk.

      W: Mnr. Arendse, ons weet u is betrokke by georganiseerde misdaad en die feit van die saak is, ons stel nie daarin belang nie. Dit is die SAPD se probleem. Dink u werklik ons optrede in Mitchells Plain, so lynreg in stryd met die strafproseswet, is deel van ’n poging om u aan die pen te laat ry?

      A: Vir wat praat jy soos ’n Whitey? Waar’s jou roots, my broer?

      W: Mpayipheli. Wat het hy vir u gedoen?

      A: Go