Klawerjas. Adam Small

van geseënde kos,

      uit ’n liefdevolle hart.

      En ek steek by die begin van hierdie laaste

      of voorlaaste reis my mooiste kers op

      vir my vriende en hoop die vlam brand

      lank genoeg om my die tyd te gun wat ek

      nodig nog sal hê om enkele groot dinge

      in my leser se skoot te lê.

      El sal ook nie nalaat om my padkos

      en pak kaarte saam te neem nie, om myself

      op die oorblywende weg en weë te vermaak

      met die speel, waar ek ook mag aankom,

      van Klawerjas of Solitaire.

      Op reis

      ’n Man is ek nou van amper sewe-en-sewentig, ja,

      en steeds op reis. Op my trek tot nou het ek

      medemense ontdek, en doen dit steeds, sommiges

      boordevol smart en pyn, gemene haat en hoon,

      ander vol liefde, erbarming, vreugde en geluk:

      elkeen, haal na haal, taal na taal, op soek na

      sy eie heilige graal.

      As digter hoop ek om langs hierdie pad nóg

      ’n werk te skryf soos Kanna: strak, presies,

      gestroop tot op die been. Met versugting

      dink ek seker dis nie meer moontlik nie.

      Nou wend ek my, beskeie maar,

      tot hierdie verse.

      Reis laat my dink aan Dirk Opperman. In sy

      Bamboesboek is hy verbeeldingryk op pad,

      as Marco Polo, na Kammaland. Aan die ander kant:

      Ek is ook op reis, God weet, na ’n kontrei, inheems

      egter, ’n binneland selfs vérder weg. Jawel, ek word

      in die proses verniel, maar beur tóg voort na die

      bestemmingshawe van die eie siel.

      Maar luister tog, ek het nog glad nie bes gegee, hou

      obsternaat aan hoop. Sê maar, sê maar ek skryf tóg

      nog ’n stuk wat ons aan Kanna kan meet. Dit sou Maria

      heet. Hier dink ek nou tweeduisend jaar en meer

      terug aan die “nooi uit Nasaret”. Dis ’n grootse tema,

      haar verhaal, ’n heroïese opset inderdaad. Die storie

      is bekend, ondanks, natuurlik, dat soveel Christene,

      willens en wetens, hulself van die waarheid omtrent

      die slim Jodinnetjie verskans. Dis tog klinkklaar

      en lê voor die hand: ’n tiener-swangerskap is

      hier ter sprake. Amper almal rondom haar het sy

      met ’n slap riem gevang, want sy’t die Skrifte

      geken en tot haar voordeel gebuig om haar penarie

      te verklaar.

      Hierdie fantastiese storie het sy bedink en mense loop

      vertel: die Gees van God het haar oorval en sy sou

      ’n kind baar, die “Seun van God, Verlosser van die

      Mensdom”. Selfs Josef, ’n vroom en ouer man – hy was

      aan haar verloof – het die versinsel geglo, tot dié mate

      dat, op sý beurt, hy homself oorreed het ’n engel het

      hom besoek en hom gerusgestel.

      Die kind is gebore, heel gelukkig vir Maria, ’n seun,

      en sy’t hom grootgemaak met ’n verbete wil, gans besete,

      en by hom íngeprent hy is die Seun van God. Haar

      bitter lot: Sy het dit alles later sélf geglo. Die seun het

      sy gedrýf: twaalf, dertien jaar oud het hy reeds in die

      tempel met die ou ringkop-kenners van die Skrif

      geredekawel.

      Die nadraai van haar verdigsel, egter, het die seun

      en haar gevolg, ál die jare lank, tot by en verby sy dood

      aan die kruis deur die toedoen van die Joodse

      en Romeinse gespuis.

      In die proses, gewis,

      is seun en moeder verewig

      in die geskiedenis.

Liefde

      Wat is liefde?

      Rosalie maak sake vir my nie maklik nie.

      Sy vra my, met betekenisvol-laggende oë

      wat ek bedoel met “liefde” en wat “liefling”

      beteken. Sy vra my om te verduidelik

      en is nogal tevrede met my antwoord.

      Daar’s geen definisie soos in matesis nie,

      maar, by wyse van gelykenis, sê ek haar,

      ervaar ek die betekenis van hierdie woorde

      as dié van ’n onverklaarbare gedrongenheid:

      Ek onthou hoe ek jare gelede op ’n keer,

      laatmiddag tussen Robertson en Worcester

      op pad Kaap toe was en hoe, by Goree, die

      sakkende son skielik op my afgekom het,

      oorrompelend, en ek met die motor stil moes

      hou. Die lug was, minute lank, ’n vlammende

      oranjerooi wat my aan die keel gegryp

      en tot angstigheid gebring het. Eindelik,

      in ’n soort swymeling, het ek daaruit gekom

      en skugter verder gery.

      Soos daardie lug, so iets,

      is liefde.

      Dan weer, wanneer ek in die winter van die werk

      op pad was huis toe het die onweer in die

      Suid-Skiereiland vroegmiddag al somber gekom,

      met sluiers reën wat van vér af genader het met

      ’n dreuning van hael, en ’n mens moes onder

      die eerste brug oor die pad skuiling

      soek. En alles was gedronge – dis die enigste woord

      om die ervaring mee te beskryf. Jy was

      vasgedruk in ’n soort hulpeloosheid. ’n Ervaring

      soos van daardie intens uitgeblokkeerde lug,

      so iets, is liefde.

      Ondanks die angs in dit alles ingebou, bly ek

      jou liefhê. Die ontstellende vreugde is myne.

      Grand Canyon

      Een van die wonderlikste uitsigte, wáár ook,

      móét wees die enorme stuk gronderosie,

      die Grand Canyon in die woestynland

      van Amerika, eeue lank uitgekalwe deur die

      magtige Coloradorivier.