Klawerjas. Adam Small

is altyd geleer: Nihil ex Nihilo – niks

      kom voort uit niks. Is dit ’n oordeel

      té haastig en gou, wat nie rekening hou

      nie met die poësie? Want poësie

      ontvou asof van nêrens af, is skielik

      daar op jou papier, en hoe verklaar jy dit?

      Mense sê my: Tog nie, jy het sóveel al

      ervaar, en die nuwe woorde kom uit

      daardie bron. Dan besef jy: die Nihil

      – die Niks – is daardie ondergrondse

      wateraar van die siel.

      K – w

      Daar’s ’n skoonheid omtrent elke

      woord en letter van jou taal. In Afrikaans

      is daar vir my iets besonder aantrekliks

      omtrent die sáámlees en sáámhoor van die

      letters “k” en “w”: klawerjas, kwesbaar,

      kwessie, verkwansel, kwik, kwinkeleer,

      kweper, kwintessens, kwajong, kwartel,

      kwinkslag, karwats, kwas, kwêvoël, kwetter,

      kwansuis, kwyn, lukwart, kriewel, kwelgees,

      kwesel, kwatryn …

      Watter wonderlike werklikheid is taal tog.

      Moerdyk – Van Wouw

      Ek word weer en weer gevra

      hoe ’n gedig ontstaan.

      Ek het verskeie beelde al van dié

      gebeurtenis probeer gee – hier’s

      nog een: om iets te teken, dan te

      bou. Iets soos

      Gerard Moerdyk se werk, elke

      lang uur, lyn vir lyn, streep vir

      streep, dan toesig oor die

      bouwerk, soos dit steen vir steen

      tot stand kom, muur vir muur,

      en uiteindelik ’n struktuur is soos

      die majestueuse een op die heuwel

      bokant Pretoria.

      Ook soos Anton van Wouw

      se skepping van die beeld in

      Bloemfontein van kinders en vrou –

      hamer- en beitelslae, hou vir hou,

      hartseer, woedend, maar ook

      vreugdevol, totdat uiteindelik die

      werk daar ís en ’n vaste ruimte vul:

      onthul.

My woorde kom weer

      My woorde kom weer

      Ek was lank stil, maar nou,

      waarlik, kom die woorde weer.

      Skoorvoetend eers, dan met langer

      hale. Ek het té lank gehiberneer.

      Dit was kompleet soos in

      ’n Pwasa-tyd, maar nou, gereinig,

      is ek daaruit, en opgewonde soos ’n kind

      vind ek skielik ek skryf weer my sélf

      úit op papier – watter plesier. Kyk,

      die magie van my hand het nie

      verval nie. Ek sien ’n heelal opegaan

      en helder lig stil-stil om my

      uitstraal:

      Het daghet,

      Het daghet

      overal.

      Ek hoor ’n stem wat my vra: Adam,

      wat het van jou Kaaps geword? Hierdie

      nuwe verse klink só anders. Ek dink ná,

      antwoord dan: My Kaaps is goeie geskiedenis –

      die stemme, soos ek dit verbeeld het, van die

      stemloses. Maar daar kom ’n keer wanneer

      ’n digter ook aan sy eie belang sal dink,

      homself as individu op die verhoog moet

      bring. Daar’s immers werklikhede, van die

      digkuns onder meer, ewe dringend tog

      as dié van die ertappeleters van Van Gogh.

      En ook, my Kaaps leef voort in die musiek van

      hierdie nuwe verse, die paring van en speel

      met binne- en buiteryme. Só bly die

      Krismisbands en -kore, van tye her en nou,

      in hierdie nuwe werk se landskap sing,

      sing, sing en stap.

      Damwal

      Ek is half stomgeslaan

      maar sit my nie teen,

      probeer nie die damwal keer wat breek:

      die water vat my heen.

      Dis soos by Goree naby Robertson waar

      ek ’n klein knaap was en bang, maar kordaat

      nie weggeskram het van die sluis van die

      oorvol plaasdam nie, dit aangedurf het,

      en die water angstig sien kóm het,

      die water,

      die water.

      Aan my skrywersvriende

      Ek het Elsa Joubert laat weet ek was

      lank stil, maar dat my woorde

      nou weer kom,

      en sy was daaroor bly.

      Vir Antjie Krog het ek dit ook laat weet,

      en sý was bly.

      En ek het my skrywersvriend

      Braam de Vries laat weet. Hy was

      eweneens bly.

      Ander kollegas het ek nie laat weet nie

      maar is seker húlle ook was bly: André

      wat aldeur waarderend was van my werk;

      Joan Hambidge, met haar waardering

      vir Kanna; en Breyten was kennelik bly.

      Soos hy vroeër geskryf het: “… aan die einde

      van die dag … is Adam Small … die man

      wat van ons taal … ’n lokasie, dus ’n

      plaaslikheid … universaliteit gemaak

      het. Die poësie is dieper as die mond,

      en met baie tonge.”

      Breyten het my werk van die verlede só

      goed verstaan. Nou, sê ek hom egter,

      beweeg ek in ietwat anderste bane, en kom

      ek deur ’n heelwat vreemder doeane

      – alhoewel, op my Odysseus-reis, my hand

      van indertyd duidelik genoeg wys. En

      wat ek nou ook aan te bied het, laat ek as

      ’n