Rodriguez. Piet van Rooyen

Rodriguez hier aangekom het, het dinge verander. Gaspar sou graag saam wou verander, maar hy’s bang. Sy sterk punt lê in sy primitiewe aanslag op die lewe. Dit werk vir oorlogvoering. Dis die eienskap wat Pappa hom die eerste keer laat raaksien het.

      Nou, met hierdie trip van Rodriguez, voel dit vir hom asof die wêreld daar buite stadig aan die naderkruip is. Die mense begin praat van die einde van die oorlog. Dis die laaste ding wat hy wil sien gebeur. Die oorlog is sy hele lewe, sy hele bestaan. Hy kan nie eers probeer onthou hoeveel mense hy al doodgemaak het nie. Nie dat hy ooit probeer tel het nie. Nie dat dit enigsins saakmaak nie. Hy’t gedog hierdie soort lewe sal vir altyd maar bly bestaan.

      Hy was maar vyftien toe die kolonne regeringsoldate Catandica aangeval het. Hulle het dit nie voorheen so ver noord gewaag nie, nooit verder as een of twee operasies na die Gorongoza-omstreke nie. Maar Pappa het sy veteraansoldate op ’n strooptog gestuur in Malawi se rigting. Die Frelimo-soldate het gehoor daarvan. Toe’t hulle in groot getalle opgekom in Catandica se rigting. Die vrouebataljon by Villa Cavalho was nie voorberei vir ’n direkte gevegsfrontkonfrontasie nie en het hulle laat verbykom. Daardie winter het die Frelimo-soldate die rivier by Caia oorgesteek.

      Pappa het sy jong soldate ingeroep van Massala af, en van Inhambane, en die mynwerkers vanaf die toermalynmyne verder op in die binneland. Dit was hulle, Pappa se kindersoldate, wat die regeringsmagte by Catandica voorgekeer het, hulle stert-tussen-die-bene teruggejaag het na die suide, na Cavallho se hoere en kantiens. Gaspar was die held van hierdie geveg. Hy’t geen vrees geken nie. Hy het soos ’n roofdier geword. Hy wou net bly aanhou doodmaak. Sy eie dood was vir hom iets om te bly soek.

      Pappa het gehoor van sy onverskrokkenheid. Hulle het hom raakgesien. Pappa het van hom sy nommer een lyfwag gemaak. Gaandeweg, soos hy ouer geword het, en meer geslepe, het hy sy persoonlike sekuriteitshoof geword.

      Hy en die ander jong soldate was die meesters van hierdie soort oorlog. Hulle het geleer om laag te lê, net snags onder die skaduwees van die bosse en die bome uit te kom, hard te slaan, en onmiddellik en sonder geluid weer stil-stil in die woud te verdwyn. Dis soos hulle dit altyd gedoen het, hy en die ander jong manne van hierdie leërmag.

      Nou hierdie groot gedoente, hierdie voorgenome reis van Rodriguez en Maia. Hy’t vir Pappa gesê om die hele ding af te stel, dis te gevaarlik, maar Pappa wou nie. Toe’t hy met Maia gaan praat, hom selfs gedreig. Hy wat Gaspar is, het hierdie soort mag. Selfs teenoor ’n minister. Hy staan al lank genoeg aan Pappa se sy. Hy het al genoeg kere die loop van sy AK op Pappa se bevel teen ’n ongehoorsame mens se kop gehou, die sneller gedruk.

      Gaspar het die vrees in Maia se oë gesien, gedog hy het hom oortuig. Hy het daarom gereken dat die trip nooit sou plaasvind nie. Dus het hy geen voorbereidings getref nie. Dié dat hy so donkernag in die bos op soek is na die kanne met brandstof.

      Rodriguez is ’n snaakse kalant, hy laat Gaspar partykeer lekker lag. Hy vertel ook soms die wonderlikste verhale. En hy speel ’n goeie pot Risk met Maia en die generaal. Dit lyk of hy altyd aan die wenkant is.

      Hulle wil al voor dagbreek vertrek. Dis malligheid. Daar’s g’n paaie om op te ry nie. Die doctore het nooit gereken die Unomoz Land Rover sal vir sulke ver togte gebruik word toe hy dit met die Kariboe-vliegtuig laat instuur het nie.

      Om by Marromeu uit te kom, moet hulle deur Inhaminga beweeg. Rodriguez het gepraat daarvan om ’n ander roete te vat, maar hy wat Gaspar is, het vasgeskop. Hulle kry net die brandstof as hulle by Inhaminga langs gaan. Hulle kry net genoeg van sy kant af tot daar. Daar sal hulle verder gehelp word. Dis een van die dinge wat Pappa direk, en net vir hom, laat weet het.

      Hy is trots op die leier se vertroue in hom. Dit wys dat Pappa hom steeds nodig het, dat Rodriguez nie die enigste een is wat saakmaak nie.

      Pappa het vir hom gesê dat hy die maksimum impak uit hierdie operasie wil hê. Hy het vir Gaspar gesê dat hy vir Rodriguez gebruik vir sy eie doelwitte, dat die wit man vir hom nodig is op hierdie tydstip. Nou goed, dan sal hy die diesel vir hulle opspoor. Hy sal sy woord hou. Hulle sal voor dagbreek vertrek.

      Die topgeneraals het al lankal besluit dat, sou dit nodig wees om Beira aan te val, daardie aanval uit Inhaminga geloods sou word. Daar is nog baie Renamo-troepe in die bosse rondom die dorp, ten spyte van die Unomoz instruksies om te demobiliseer. Pappa wil hê dat hierdie troepe vir Maia en vir Rodriguez self moet sien, om daardeur gemotiveer te word, sou ’n aanval plaasvind. Hy’t dit nie vir Gaspar gesê nie, maar daaruit het Gaspar afgelei dat daar wel so ’n aanval beplan word. Rodriguez mag nie daarvan weet nie. Rodriguez is geheel en al teen ’n aanval op Beira. Hy sê Renamo is nog nie op die oomblik sterk genoeg vir so ’n konvensionele aanslag nie. Maar Gaspar kan sien dat Pappa al lankal anders hieroor dink. Hy ken die leier goed genoeg, hy staan dag en nag in sy teenwoordigheid.

      Gaspar het drie kanne diesel opgespoor. Twee van die soldate is nou besig om dit na die Land Rover toe te dra. Hulle sal meer brandstof kry op Inhaminga, van die regeringskonvooi wat hulle vroeg-Mei in die hinderlaag gelok het.

      Gaspar is skielik lus om die vertrek opsetlik te vertraag, ’n voorwendsel te kry om met die twee soldate wat die kanne gedra het te begin sukkel. Hy wil graag vir Rodriguez kwaad sien. Dit het nog nooit gebeur nie, behalwe een keer toe hy hom oor die radio sien praat het en hy skielik sy pen in die bosse weggegooi het. Matos is altyd baie geïnteresseerd as Rodriguez op die radio praat en probeer naderstaan om te luister. Die gesprekke is gewoonlik met die doctore, of met so ’n ander wit man met ’n dik stem. Dis in Engels, en Gaspar kan nie agterkom waaroor dit gaan nie.

      Rodriguez het die vorige aand ’n Renamo-vlag aan elkeen van die Land Rover se voordeure laat verf. Maia dra die sonbril wat Rodriguez klaarblyklik onlangs vir hom gegee het, al is dit nog skemerdonker.

      In sy vorige lewe was Maia ’n platejoggie by ’n radio-stasie in Beira. Sy naam was toe Gato Preto, die Swart Kat. Vir Gaspar lyk hy nou presies so. Hy het al gehoor hoe die vrouesoldate in die basis spog oor Maia se seksuele vermoëns. Hy behoort hom seker daarvoor krediet te gee.

      Maia het sag geword, te sag vir hierdie oorlog. Deesdae doen hy niks sonder om Rodriguez te raadpleeg nie. Soos die keer toe die Rooikruis-vroumens kom pleit het dat hulle die groep gevange kinders uit Maringué moet vrylaat. Sy’t direk by Rodriguez gaan kla, en Rodriguez het vir Maia gesê om hulle vry te laat. Daardie kinders is terug huis toe en het lankal, vir almal wat wou weet, vertel waar die basis lê. As Gaspar sy sin kon kry, het hy hulle een vir een laat skiet. Net daar, die oomblik toe hulle by die barakke uitkruip. Maar die Rooikruis-vroumens was by tydens die vrylating en Maia het gekeer. Hy’t gesien hoe Rodriguez vir die vroumens staan en kyk en hoe hy vir haar glimlag.

      Maia en Rodriguez sit en drink tot diep in die nag saam met Matos, Alfinette en Faustino, en dit irriteer vir Gaspar. Hy’s ook jaloers, want Pappa het hom direk verantwoordelik gemaak vir Rodriguez se veiligheid. Matos is die mees senior generaal in die basis as Pappa nie hier is nie, en Matos kies altyd Rodriguez se kant as hy en Maia stry kry met die kaarte. Gaspar mag nooit inmeng nie.

      Wanneer Rodriguez alleen is, vind Gaspar altyd die een of ander voorwendsel om te gaan inloer. Hy gaan sit dan op Rodriguez se bed. Dit laat hom spesiaal voel. Dis ’n ander wêreld: Rodriguez se koel ysterbed met die wit lakens op, die prente van die see en van perde teen die muur van die hut, die leeslamp op die bedkassie, die boks met boeke onder die bed, die gordyne voor die venster. Rodriguez het hom goed ingerig hier. Dis ’n ander man as die een wat alleen met die rugsak in die basis ingestap het, soveel maande gelede.

      Pappa het vir Gaspar gewaarsku dat, as Rodriguez enigiets sou oorkom, hy hom self direk daarvoor verantwoordelik sal hou. En Pappa praat nie ligtelik nie.

      Rodriguez is besig om, in die ligte van die luierende voertuig, iets op ’n stukkie papier neer te skryf. Partykeer skryf Rodriguez Pappa se briewe en doen die meeste van die papierwerk vir Maia. Gaspar het nog nooit geleer om te skryf nie. Hy sal vir Rodriguez vra om hom te leer. Pappa het vir sy generaals vertel dat Rodriguez ’n spesiale adviseur is.

      Aan die begin was hulle almal baie skepties. Hy wat Gaspar is, is nou nog skepties, maar hy sal maar sien. Rodriguez is, bo en behalwe die doctore, die enigste wit man wat nog ooit aan die binnekant van die Massala-basis toegelaat is. Gaspar stel nie regtig