– średniowieczna moneta, 1/24 grzywny. [przypis edytorski]
440
ziemia dobrzyńska – obszar na wschód od Torunia, zagarnięty przez Krzyżaków wskutek bezprawnej umowy z księciem Władysławem Opolczykiem. [przypis redakcyjny]
441
naści (daw.) – masz. [przypis edytorski]
442
leziwo – przyrząd pomagający w chodzeniu po drzewach. [przypis edytorski]
443
Zyndram z Maszkowic – (zm. ok. 1414) polski rycerz niemieckiego pochodzenia. [przypis edytorski]
444
Paszko (Paweł) z Biskupic, zwany Złodziej – rycerz, uczestnik bitwy pod Grunwaldem. [przypis edytorski]
445
bitwa pod Płowcami – rozegrana 27 września 1331 r. między wojskami Władysława Łokietka a oddziałami krzyżackimi, przerwała krzyżacką kampanię przeciw Polsce. [przypis edytorski]
446
Pax vobiscum! (łac.) – pokój z wami. [przypis edytorski]
447
ops (daw.) – rozpusta. [przypis edytorski]
448
Zawisza z Kurozwęk – (zm. 1382), regent Królestwa Polskiego, biskup krakowski, kanclerz koronny, podkanclerzy koronny. Niechętny mu kronikarz Janko z Czarnkowa pisze, że po jego śmieci w Kościele Mariackim w Krakowie było słychać diabelskie krzyki „Pojedziemy na ops!”, tj. na rozpustę. [przypis edytorski]
449
zali (daw.) – czy. [przypis edytorski]
450
Marcin (Marcisz) z Wrocimowic – (zm. 1442), polski rycerz niemieckiego pochodzenia, starosta łowicki. [przypis edytorski]
451
Florian z Korytnicy – średniowieczny rycerz polski, kasztelan wiślicki, uczestnik bitwy pod Grunwaldem. [przypis edytorski]
452
Domarat z Kobylan – (1380–1440), uczestnik bitwy pod Grunwaldem, od r. 1428 marszałek nadworny koronny. [przypis edytorski]
453
Paszko (Paweł) z Biskupic, zwany Złodziej – rycerz, uczestnik bitwy pod Grunwaldem. [przypis edytorski]
454
Zyndram z Maszkowic – (zm. ok. 1414) polski rycerz niemieckiego pochodzenia. [przypis edytorski]
455
gorze (ze starop. gorzeć: palić się) – biada, nieszczęście, niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
456
Saraceni – Arabowie, muzułmanie, przen. poganie; w czasie opisywanym w powieści w Hiszpanii trwała rekonkwista, to jest odbijanie ziem zajętych przez Saracenów. [przypis edytorski]
457
gorze (ze starop. gorzeć: palić się) – biada, nieszczęście, niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
458
wartko (daw.) – szybko. [przypis edytorski]
459
przygodzić się (daw.) – przydarzyć się. [przypis edytorski]
460
łacnie (daw.) – łatwo. [przypis edytorski]
461
abych (daw., reg.) – abym. [przypis edytorski]
462
wyrostek (daw.) – młody chłopak. [przypis edytorski]
463
źrzały (daw.) – dojrzały, dorosły. [przypis edytorski]
464
pacholę (daw.) – dziecko. [przypis edytorski]
465
korol (z ros.) – król. [przypis edytorski]
466
rozsierdzić się (daw.) – rozgniewać się. [przypis edytorski]
467
bojarzyn a. bojar – rycerz, szlachcic ruski, wołoski lub litewski. [przypis edytorski]
468
nie stanie (daw.) – nie starczy. [przypis edytorski]
469
jeno (daw.) – tylko. [przypis edytorski]
470
Jadwiga – (ok. 1374–1399), córka Ludwika Węgierskiego, w 1384 koronowana na króla Polski (prawo nie przewidywało wówczas koronacji królowej), w 1386 poślubiła Władysława Jagiełłę, co dało początek unii polsko-litewskiej. [przypis edytorski]
471
Konrad von Jungingen – (1355–1407) wielki mistrz zakonu krzyżackiego w latach 1393-1407, zręczny polityk, umiejętnie rozgrywający konflikty między książętami litewskimi. [przypis edytorski]
472
turbacja (daw.) – trudna sytuacja bądź zmartwienie nią. [przypis edytorski]
473
niemoc (daw.) – choroba. [przypis edytorski]
474
turbować (daw.) – martwić. [przypis edytorski]
475
zapędliwość – popędliwość. [przypis edytorski]
476
zaciąć się (daw.) – uprzeć się, zawziąć się. [przypis edytorski]
477
w szranki powołan być nie może – nie można go wyzwać na pojedynek. [przypis edytorski]
478
szczeznąć (daw.) – zginąć. [przypis edytorski]
479
dokazać (daw.) – dokonać. [przypis edytorski]
480
roków (gw.) – lat. [przypis edytorski]
481
stryk (daw.) – stryj. [przypis edytorski]
482
ostać (się) (daw.) – zostać. [przypis edytorski]
483
ostawić (daw.) – zostawić. [przypis edytorski]
484
pomiarkować (daw.) – zastanowić się. [przypis edytorski]
485
przystać na coś (daw.) – zgodzić się na coś. [przypis edytorski]
486
zaprzeć się czegoś (daw.) – zaprzeczyć czemuś. [przypis edytorski]
487
niepodobna (daw.) – niemożliwa. [przypis edytorski]
488
kapituła – rada sprawująca władzę w zakonie. [przypis edytorski]
489
odkazać – (z ros.) odpowiedzieć. [przypis edytorski]
490
krucyfiks – krzyż z przybitą postacią Chrystusa, od łac. crucifixus: ukrzyżowany. [przypis edytorski]
491
rychło (daw.) – szybko. [przypis edytorski]
492
Piotr Wysz Radoliński – (ok. 1354–1414), biskup krakowski od 1392, poznański od 1412, przeniesiony na to drugie stanowisko na skutek intryg dworskich, wykonawca testamentu królowej Jadwigi. [przypis edytorski]
