Wielki człowiek z prowincji w Paryżu. Оноре де Бальзак

o tej samej nazwie. [przypis edytorski]

      49

      nec plus ultra (łac.) – nic ponad to; kraniec, nieprzekraczalna granica. [przypis edytorski]

      50

      talar – w oryginale: écu, w XIX w. potoczna nazwa srebrnej monety pięciofrankowej. [przypis edytorski]

      51

      falanga – zwarty szyk ciężkozbrojnej piechoty w staroż. Grecji; dziś przen.: zbity, zwarty szereg ludzi. [przypis edytorski]

      52

      bajka o sojce, która stroi się w pawie pióra – odniesienie do bajki La Fontaine'a (ks. IV, bajka 9). [przypis edytorski]

      53

      renta – tu: dochód z kapitału ulokowanego w banku, w obligacjach, na giełdzie itp.; por. rentier. [przypis edytorski]

      54

      dzielnica Saint-Germain – właśc. Saint-Germain-des-Prés, lewobrzeżna dzielnica Paryża, od poł. XVIII w. zamieszkiwana przez arystokrację. [przypis edytorski]

      55

      Urika – francuska powieść z 1823, autorstwa księżnej Claire de Duras (1777–1828), opowiadająca o młodej Murzynce w Paryżu, wychowanej zgodnie ze standardami dziewcząt z wyższych sfer, lecz nieszczęśliwej z powodu koloru skóry. [przypis edytorski]

      56

      Rousseau, Jean Jacques (1712–1778) – pisarz francuski, zaliczany do nurtu sentymentalnego, zwolennik życia blisko natury, krytyk cywilizacji, prekursor romantyzmu; jako młody człowiek, który porzucił miasto rodzinne, został utrzymankiem, a następnie również kochankiem starszej o 13 lat baronowej de Warens. [przypis edytorski]

      57

      Celimena – piękna młoda wdowa z komedii Moliera Mizantrop, inteligentna i zalotna. [przypis edytorski]

      58

      córy Danaosa (mit. gr.) – 50 córek króla Danaosa, zwanych Danaidami: zmuszone do małżeństwa ze swymi stryjecznymi braćmi, na rozkaz ojca w noc poślubną zamordowały swoich mężów, za co zostały skazane w Tartarze na napełnianie wodą beczki bez dna. Tylko najmłodsza z nich, Hypermestra, ocaliła swego męża. [przypis edytorski]

      59

      wietrznik (daw.) – człowiek lekkomyślny i niestały. [przypis edytorski]

      60

      punicka zdrada – wyjątkowo podstępna zdrada; Rzymianie oskarżali walczących z nimi Kartagińczyków (Punijczyków) o podstępne łamanie traktatów i umów. [przypis edytorski]

      61

      szwajcar (daw.) – odźwierny, człowiek pełniący służbę przy wejściu do budynku. [przypis edytorski]

      62

      antrakt – przerwa między jednym a drugim aktem w sztuce teatralnej, operze, koncercie. [przypis edytorski]

      63

      foyer – pomieszczenie bądź korytarz w pobliżu sali teatralnej, w którym podczas przerw przebywa publiczność. [przypis edytorski]

      64

      gotowizna (daw., pot.) – pieniądze w gotówce. [przyp

1

Omawiając na innym miejscu salon XVIII w. – we wstępie do Listów panny de Lespinasse. [przypis edytorski]

2

folliculaire (fr.) – pismak. [przypis edytorski]

3

Restauracja – okres w historii Francji wyznaczony datami 1814–1830, od powrotu na tron dynastii Burbonów po upadku Napoleona I do rewolucji lipcowej. [przypis edytorski]

4

kondotier – najemny żołnierz. [przypis edytorski]

5

li – partykuła użyta tu w funkcji wzmacniającej wymowę zdania; znaczenie: tylko, wyłącznie. [przypis edytorski]

6

fama – pogłoska; rozgłos. [przypis edytorski]

7

Janin, Jules Gabriel (1804–1874) – francuski pisarz i krytyk literacki. [przypis edytorski]

8

George Sand – właśc. Aurore Dudevant (1804–1876), fr. pisarka epoki romantyzmu, autorka powieści feministycznych i społ.-obycz., przyjaciółka wybitnych twórców kultury. [przypis edytorski]

9

fizjonomia (daw.) – twarz. [przypis edytorski]

10

in medias res (łac.) – w środek rzeczy (zwykle określenie sposobu opowiadania historii, w którym rezygnuje się z długiego przedstawiania wydarzeń poprzedzających akcję). [przypis edytorski]

11

zamyka tę trylogię – niezupełnie, gdyż dalsze losy bohatera opisuje powieść Blaski i nędze życia kurtyzany. [przypis edytorski]

12

dzieciństwo (daw.) – dziś: dziecinada; postępowanie dziecinne, właściwe dzieciom, a nie dojrzałym ludziom. [przypis edytorski]

13

fizjonomia (daw.) – twarz. [przypis edytorski]

14

tedy (daw.) – więc, zatem. [przypis edytorski]

15

kabriolet (daw.) – lekki jednokonny dwukołowy powóz ze składaną budą. [przypis edytorski]

16

dandys – mężczyzna przesadnie zwracający uwagę na strój i formy towarzyskie. [przypis edytorski]

17

nankinowy – wykonany z nankinu, tj. gęstego płótna bawełnianego, przeważnie o barwie płowożółtej, z którego od XIX w. wykonywano bieliznę i męskie spodnie. [przypis edytorski]

18

pantalony (z fr., daw.) – dziś: spodnie. [przypis edytorski]

19

Apollo Belwederski – marmurowy posąg Apolla, boga słońca i światła, klasycznego ideału męskiego piękna, będący rzymską kopią greckiego oryginału wykonanego w IV w. p.n.e., odnaleziony w 1489, obecnie w Muzeach Watykańskich. [przypis edytorski]

20

Antinous (111–130) – grecki młodzieniec, oficjalny kochanek cesarza Hadriana; kiedy utonął w Nilu, na rozkaz Hadriana powstało wiele rzeźb i portretów przedstawiających Antinousa jako ideał młodzieńczej piękności. [przypis edytorski]

21

zresztą (daw.) – co do reszty, poza tym. [przypis edytorski]

22

ludwik a. luidor (fr. Louis d'or: złoty Ludwik) – złota moneta francuska z podobizną króla, bita w latach 1640–1791; ludwikami nazywano później tradycyjnie złote 20-frankówki. [przypis edytorski]

23

mandant – tu: mandatariusz, pełnomocnik. [przypis edytorski]