Lambro. Juliusz Słowacki

Klefta i Greczynkę młodą.

      Ona – do Peri podobna urodą,

      Jak była piękną, wyraz nie okryśli24!

      Gdy długo, długo patrzałem w jej lica,

      Kiedy się potem obudziłem z myśli,

      Tak byłem tęskny – rozmarzony – smutny,

      Jak gdybym długo patrzał w twarz księżyca.

      Snadź, że jej życie był to czas pokutny

      Za całą przeszłość szczęścia pogrzebaną;

      Miała na twarzy smutek – lecz nie żałość,

      Barwę koralu łzą nie opłukaną;

      Rumieniec tonął w bezpromienną białość,

      I w białych szatach stała między drzewa,

      Wpół przeświecona blaskami zachodu,

      Podobna srebrnej fontannie ogrodu,

      Z której wiatr mgliste warkocze odwiewa.

      Kleft, znać z ubioru, był kiedyś rycerzem

      I wierne rysom członków nosił szaty,

      Piersi jedwabnym zamknięte pancerzem,

      Co się od słońca w różne barwy łamie,

      Wypukło w złote wyszywany kwiaty;

      I miał kapotę rzuconą na ramię,

      Białą jak śniegi – i pas złotolity,

      Nogę złoconym wiązaną rzemieniem,

      Małą misiurkę25, której aksamity

      Pod kruczych włosów tonęły pierścieniem,

      Na niej w misternie ułożonej zwici26

      Węzeł w złociste rozpadał się nici.

      Choć stłumionymi przemawiali słowy,

      Mogłem dosłyszeć ułamków rozmowy.

      VIII

      „Lambro! ty w słowach dajesz mi obłudę,

      Nie odpowiadasz szczerze, gdy zapytam.

      Na twoim czole z przerażeniem czytam

      Ostatni stopień wszystkich nieszczęść – nudę.

      Blask twego oka nie odbłyska z duszy.

      Serce jak brylant, chociaż się rozkruszy,

      W każdym odłamie iskra się zawiesza,

      A każda czystym lśni tęczy promieniem;

      Lecz na twym czole jakiś szatan miesza

      Rozpacz ze śmiechem, śmiech blady z cierpieniem…

      Ty jesteś z ludzi, których serce żywi

      Łzami – lub gorzką trucizną laurową.

      O! bo też prawda, że my nieszczęśliwi,

      I czasem czuję, że pociechy słowo

      Ma dźwięk szyderczy i na serce spada.

      Gdy myślą wracam w przeszłości krainy,

      Widzę, jak przy nas stojąc rozpacz blada

      Czekała szczęściem niepełnej godziny,

      Aby się poznać z nami – i być z nami…

      Czekała długo – przyszła, choć nieskora;

      Ze wspólnych myśli jednego wieczora

      Myśmy się w stronę rozbiegli myślami.

      I dziś mi nie chcesz odkryć serca głębi,

      Milczysz?…” —

      – „Dziś nie chcę zabijać słowami,

      Bo każde słowo do serca utonie

      I tak jak sztylet dreszczem je oziębi;

      A potem długim rozpamiętywaniem

      Jak żar piekielny rozpali się w łonie,

      I potem, potem – cała przyszłość twoja

      Stanie się długim i ciężkim konaniem.

      O! patrzaj na mnie – ta złocista zbroja

      Dzikiego Klefta nigdy nie stroiła,

      Zmieniłem szaty – tyś serce zmieniła.

      Winnaś wyczytać na pobladłym czole

      Myśli ukryte i obecne bole,

      I wszystkie zbrodnie – a żądasz wyrazów!

      Tak jak wędrowiec wśród grobowych głazów

      Nie umiesz czytać napisów cmentarza?

      Więc poznaj Lambra, jak ludzie poznali…

      Jam dzisiaj królem błękitnawej fali,

      Mszczę się… Dziś czarna bandera korsarza

      Rzuca cień śmierci, gdzie dosięgną działa:

      I zapomniałem zetrzeć z mego czoła

      Cieniu, co dzisiaj rzuciła nań rano;

      Otarłem tylko szablę krwią skalaną.

      Kłócę27 niebaczny spokojność anioła…

      Na pół przeklęty, na pół zapomniany,

      Rozpalam ogień miłosnej pochodni

      I wiążę serce dwoma talizmany,

      Wielkością nieszczęść – i wielkością zbrodni.

      Mój obraz kształty przybierze olbrzymie

      W głębi twej duszy – jak anioł upadły,

      We krwi skalany – w dział omglony dymie,

      W blasku brylantów i złota wybladły.

      O! bo ja miałem wielką niegdyś duszę!

      Lecz gdy ją znudził smutek jednobrzmienny,

      Idę wśród ludzi jak przez las jesienny,

      Kędy pod stopą zżółkłe liście kruszę,

      I gardzę liściem, co ścieżki pozłaca

      Barwą uwiędłą – lecz szum ich zasmuca!

      Wolę, niech moją łodzią fala rzuca,

      Niechaj mi wzgardą za wzgardę odpłaca.

      Morze – to wielka mogiła stworzenia,

      Dumającemu na niej myśli płyną.

      Nieraz na fali umieram z pragnienia

      Jak obciążony Tantalową winą,

      I mogę niebo przeklinać – i morze.

      Usłałem sobie rozwahane łoże,

      Co mi piastunki daje kołysanie;

      Bo spać nie mogłem na ziemi – a teraz

      Często mię zorza śpiącego zastanie

      I nie obudzi skrawym światłem – nieraz

      Działo mi dając ranne powitanie

      Zbudzić nie może – często sen przedłużę,

      Aby w tym życiu żyć jak najmniej – nie snem.

      Dziś nieszczęściami są mi niebios burze,

      Lina zerwana ujęciem niewczesnem28;

      Mam jeszcze czucie… bo dziś mię rozczula,

      I

24

okryślić (daw.) – dziś: określić. [przypis edytorski]

25

misiurka (z arab.) – rodzaj hełmu, osłaniającego kark i uszy. [przypis edytorski]

26

zwić – tu: splot. [przypis edytorski]

27

kłócić – zakłócać. [przypis edytorski]

28

niewczesnem (daw. N) – dziś: niewczesnym. [przypis edytorski]