Próby. Księga pierwsza. Montaigne Michel

      51

      Totus (…) nostris (łac.) – „Jest to staranie, które należy lekceważyć dla siebie, a nie lekceważyć dla naszych drogich” (Cicero, Tusculanae quaestiones [wyd. też pod tytułem: Tusculanae disputationes], I, 45; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

      52

      Curatio (…) mortuorum (łac.) – „Troska o pogrzeb i jakość jego, o wspaniałość obrządku mniej są potrzebne dla spokojności zmarłych niż dla pociechy żyjących” (Augustinus Aurelius, De civitate Dei, I, 12; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

      53

      odparł Sokrates Krytonowi – [w:] Platon, Fedon, 115b (LXIV). [przypis tłumacza]

      54

      Quaeris (…) loco (łac.) – „Pytasz, gdzie będziesz po śmierci, mój pilny? Tam, gdzie żyją te twory, co się nie rodziły” (Seneca [Minor], Troades, II, 398; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

      55

      Neque (…) malis (łac.) – „Niechaj on nie ma żadnego grobu,/ Jakoby portu dla ciała,/ Gdzie by po trudach życia ziemskiego/ Dusza spokoju zaznała” (Cicero, Tusculanae disputationes, I, 44; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

      56

      nie stawać (daw.) – brakować czego. [przypis edytorski]

      57

      pedogra (daw.) – dziś: podagra. [przypis edytorski]

      58

      niechać (daw.) – zostawić; por. poniechać. [przypis edytorski]

      59

      Ventus (…) inani (łac.) – „Jak orkan traci rozmach, wpadłszy na równiny,/ Gdy nie napotka lasu i dębów gęstwiny” (Lucanus, Pharsalia, III, 362; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

      60

      radniej (daw.) – chętniej; por. przymiotnik: rad. [przypis edytorski]

      61

      zwodny (daw.) – dziś: zwodniczy. [przypis edytorski]

      62

      Pannonis (…) hastam (łac.) – „Tak grotem rażon niedźwiedź panoński się sroży,/ Gdy mu z linki puszczony oszczep bok otworzy:/ Skręca się ku swej ranie, chce w pysk chwycić drzewce/ I tak w kółko tańcuje i z oszczepem drepce” (Lucanus, Pharsalia, VI, 220; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

      63

      flere (…) capita (łac.) – „Wszyscy zaczęli płakać i bić się po głowach” (tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

      64

      odprawować (daw.) – dziś: odprawiać. [przypis edytorski]

      65

      pewien król (…) nie wierzono weń – prawdopodobnie Alfons VI, król Kastylii, zmarły w r. 1530. [przypis tłumacza]

      66

      zarozumienie (daw.) – dziś: zarozumiałość. [przypis edytorski

1

zaczątek – w pierwszym wydaniu „Biblioteka Boy'a” rozpoczynała się od dzieł Montaigne'a. [przypis redakcyjny]

2

radzieckie krzesło – stanowisko w radzie. [przypis edytorski]

3

Nieco przed końcem urzędowania Montaigne'a (…) pozostał w domu – ten epizod, jak również wyrażanie o „dwojgu lub trojgu dziatek”, które postradał w niemowlęctwie, stanowią główne źródło legendy o egoizmie Montaigne'a. [przypis tłumacza]

4

swobodno (daw., gw.) – dziś: swobodnie. [przypis edytorski]

5

pomnikowe wydanie pism Montaigne'a – staraniem miasta Bordeaux, podług oryginalnego egzemplarza Montaigne'a. [przypis tłumacza]

6

różnice poszczególnych wydań – Strowski, Montaigne, Paris 1906. [przypis tłumacza]

7

pisze Saint-Beuve – [w:] Port-Royal, t. II. [przypis tłumacza]

8

Był to (…) gorliwych – [cyt. z:] E. Fauget, Seizième siècle (étiudes littéraires). Montaigne. [przypis tłumacza]

9

cały szereg (…) sypia – [cyt. z:] Sainte-Beuve, Port-Royal, t. II. [przypis tłumacza]

10

powiada (…) Diderot – [w:] Przyczynek do podróży Bougainville'a. [przypis tłumacza]

11

Gaia scienza, die fröhliche Wissenschaft, o której marzył Nietzsche – jakoż był Nietzsche entuzjastycznym wielbicielem Montaigne'a: Ich weiss nur noch einen Schriftsteller, den ich, betreff der Ehrlichkeit, Schopenhauer gleich, ja noch höher stelle: das ist Montaigne. Dass ein solcher Mensch geschrieben hat, dadurch ist wahrlich die Lust, auf dieser Erde zu leben, vermehrt worden. Mir wenigstens geht es, seit dem Bekanntwerden mit dieser freiester und kräftigster Seele, so, dass ich sagen muss, wass er von Plutarch sagt: „Kaum habe ich einen Blick auf ihn geworfen, so ist mir ein Bein oder ein Flügel gewachsen!”. Mit ihm würde ich es halten, wenn die Aufgabe gestellt wäre, es sich auf der Erde heimisch zu machen”. (Schopenhauer als Erzieher, s. 16; Menschliches, Allzumenschliches, II, s. 183, 310, 338). [przypis tłumacza]

12

znachodzić (daw.) – znajdować. [przypis edytorski]

13

najrasowszy – dziś popr.: najbardziej rasowy. [przypis edytorski]

14

najtypowszy – dziś popr.: najbardziej typowy. [przypis edytorski]

15

letki (daw.) – dziś: lekki. [przypis edytorski]

16

R. P. – skrót od: Roku Pańskiego. [przypis edytorski]

17

Edward, książę Walii – „Czarny książę”, głośny syn Edwarda III z kronik Froissarta. [przypis tłumacza]

18

miętki (daw.) – dziś: miękki. [przypis edytorski]

19

gardlany (daw.) – gardłowy; tu: karany śmiercią; domagający się kary śmierci. [przypis edytorski]

20

bohatyr (daw.) – dziś: bohater. [przypis edytorski]

21

krewieństwo (daw.) – rodzina, krewni. [przypis edytorski]

22

niełacno (daw.) – dziś: niełatwo. [przypis edytorski]

23

bieżać (daw.) – chodzić, przemieszczać się. [przypis edytorski]

24

by