І хай ніхто не пойдзе пакрыўджаным або Грак і Монця Хрысцік. Валеры Гапееў

анты – хударлявы Мацвей, з тварам дзіцяці, які глядзіць на фокусніка, і цыганаваты Даніла – падняліся з канапы.

      Прафесар выйшаў з-за стала, паціснуў абодвум рукі.

      – Мацвей, беражы галаву, да сапраўднай вясны яшчэ далёка, я яна, твая галава, і табе, і мне спатрэбіцца, – пажартаваў ён, але ў інтанацыі і асабліва ў позірку Мархеля прабіліся чуллівыя бацькоўскія ноткі.

      – Ды ў мяне во, валасоў многа, – трохі зніякавеў ад такой увагі Мацвей, пяцярнёй паправіўшы і насамрэч густую чупрыну доўгіх русых валасоў.

      – Ага, многа, – прафесар ужо ціснуў руку Данілу. – А ты разам з галавой рукі беражы, бо як казаў адзін вядомы дзед, практыка без тэорыі сляпая, але тэорыя без практыкі мёртвая!

      – Буду берагчы, Андрэй Кузьміч, – з ліслівай усмешкай адказаў Даніла. – Гэтым рукам яшчэ не адзін прыбор сабраць.

      – Пад маім кіраўніцтвам адзін – абавязкова! – усміхнуўся прафесар, потым па ягоным твары прабег цень, і ён загаварыў сур’ёзна: – Сябры мае, хачу вас не тое каб папярэдзіць, але перасцерагчы. І як старэйшы сябра, і як ваш навуковы кіраўнік. Падзеі ў краіне наспяваюць не самыя прыемныя. Ужо як вы сталі на сцежку навукі, калі ласка, не збочвайце. Разумею, кроў іграе, вы маладыя, арганізм патрабуе выхаду эмоцый. Але: палітыка – не справа вучоных. Альбо – альбо. Таму не увязвайцеся ні ў якія гульні, не патрапце ў пэўныя месцы ў пэўны час. Найлепш будзе, калі ў гэтую нядзелю вашым 24-гадзінным месцам будуць вашы пакоі. Няхай з півам і жанчынамі. Няхай у вас будуць пасля ўсіх падзей учадзелыя ад гульбішчаў галовы, але – катэгарычна – ніякіх кантактаў з самі ведаеце кім ні пад якім соусам. Сваю пазіцыю рэктар агучыў недвухсэнсоўна: усякі студэнт ці магістрант будзе адлічаны за 24 гадзіны, як выявяцца хоць дробка ягонай апазіцыйнай дзейнасці. Паверце мне, тут зусім не жартачкі. Будзьце разумнымі! Усё, ідзіце.

      Юнакі накіраваліся да выхаду, прафесар вёў іх позіркам, і калі дзверы адчыніліся, ён кашлянуў:

      – Прабачце, яшчэ адзін момант. Непрыемны па факце.

      Юнакі крутнуліся, насцярожаныя.

      – Такія справы, – Мархель вінавата паглядзеў у твар кожнаму. – Аспірантура на наступны год дала мне адно месца. Колькі я ні выпрошваў, колькі ні патрабаваў, колькі ні даказваў. Фінансаванне скарацілі, і чакаецца, што яно будзе ўрэзанае яшчэ больш, бо ж… Бо ж гэтыя палітычныя гульні ў дэмакратыю выцягваюць з гэтай жабрацкай краіны апошнія сокі! – не ўтрымаўся, але ж не закрычаў, адно засіпеў ад злосці прафесар. – Прабачце за эмоцыі, – спыніў ён сябе. – Нават на абурэнне мы цяпер права не маем. Хрысцік… вам забяспечана месца. А за вас, Галоўчык, я буду змагацца, абяцаю…

      Мархель кіўнуў галавой, даючы зразумець хлопцам, што размова скончаная. Яны выйшлі, асцярожна прычынілі за сабой дзверы. Доўгім гулкім калідорам універсітэта з запыленай ляпнінай на карнізах яны ішлі моўчкі, пераварваючы пачутае. Пяць гадоў ва ўніверсітэце, магістратура, разам паўсюдна, і атрымліваецца: адзін плыве далей, другі застаецца на беразе.

      Высокія уваходныя дзверы будынка натужліва рыпнулі. На вуліцы ішоў невялікі снег.

      – Ну, шчасліўчык, далей нам не па дарозе? – з горыччу выціснуў з сябе Даніла, укладаючы куды больш сэнсу ў сказанае, чым толькі тое, што зараз Мацвею ехаць на сустрэчы з пяцікурсніцай Маргарытай (ці Марго, як называлі яе ў вочы і за вочы).

      – А? – адгукнуўся Мацвей, вынырваючы са свайго ці не заўсёднага задумення. – Ага, я паеду… Марго абяцала сёння сустрэцца, – дадаў ён вінавата.

      – Ды едзь, мне што… хіба я супраць? – быццам абыякава паціснуў плячыма Даніла, а горыч прабілася не ў словах, а ў паўзах. – Сёння твой дзень, сышліся зоркі! Месца ў аспірантуры атрымаў, намалёўваецца перспектыва стаць зяцем акадэміка. Не жыццё – талерачка з маслам.

      – Ай, кінь, – усміхнуўся дабрадушна Мацвей. – Марго… Мабыць, я не падыходжу да іх сям’і. Яны ж там – інтэлігенты ў пятым калені, а мы з табой – з сямей простых, з райцэнтраў правінцыйных.

      – І яна цябе распытвала пра твой радавод? – з іроніяй пацікавіўся Даніла.

      – Пытала, канешне, і пра сваіх з гонарам казала… А я са сваіх усяго дзядоў ведаю, прыкра было, – згадаў Мацвей. – Пра прадзедаў і не пытаўся ў маці… Ну, я пабег…

      Хлопцы падышлі да метро. Мацвей махнуў рукой, паправіў заплечнік і подбегам спусціўся па прыступках. Даніла глядзеў яму ўслед і міжволі сківіцы яго сціснуліся, ўздрыгвалі жаўлакі. Яму было не тое што крыўдна – ён у нейкі момант здрыгануўся ад думкі, што гатовы кінуцца ўслед за сябрам і спіхнуць яго з платформы пад цягнік.

      Каб вызваліць сабе дарогу. Бо Мацвей яе засціў.

      Але пасунуўся далей па тратуары – да прыпынку аўтобуса, каб праз паўгадзіны апынуцца ў цесным пакоі інтэрната.

      Даніла зайшоў у калідорчык, пачуў, што ў суседнім пакоі гучыць музыка – там жылі два пяцікурснікі, з якімі не тое каб сябраваў, але адзін з іх, Андрусь, гэтакі мацак-паляшук з вясковым тупаватым тварам, граў на ўсім паверсе немалую ролю ў жыцці інтэрнатаўцаў. У яго заўсёды вадзіліся грошы, мог пазычыць на самы розны тэрмін. Пры гэтым, не сказаць, каб ён недзе прападаў надоўга вечарамі, падпрацоўваючы у якім Макдональдсы, – ягоная