Była sobie rzeka. Diane Setterfield

To zrozumiałe nieporozumienie. Po drugie, to, co pan proponuje, nie przyniesie nic dobrego.

      – Zapłacę pani zwyczajną stawkę. Nawet podwójną, jeśli pani zechce.

      – Pieniądze nie mają tu znaczenia.

      – Nie rozumiem! To prosta transakcja. Proszę mi podać sumę, a ja zapłacę!

      – Bardzo panu współczuję z powodu tego, co pan przechodzi, panie Vaughan. Strata dziecka jest jednym z najsroższych doświadczeń, jakie mogą spotkać człowieka. – Zmarszczyła lekko czoło. – A pan, panie Vaughan? Czy pan wierzy, że pańska córka nie żyje?

      – To oczywiste.

      Szare oczy przyglądały mu się uważnie. Odniósł nagle wrażenie, że ta kobieta zagląda mu w głąb duszy; że widzi w nim rzeczy, których nawet on nie dostrzega. Poczuł się nieswojo, aż zaczęło mu walić serce.

      – Nie powiedział mi pan, jak ma na imię.

      – Helena.

      – Nie pytam o żonę, tylko o córkę.

      Amelia. Imię wypłynęło w nim, lecz wtłoczył je z powrotem do środka. Jego piersią wstrząsnął spazm. Zakasłał, złapał gwałtownie powietrze, sięgnął po wodę i wypił jednym haustem pół szklanki. Na próbę nabrał powietrza, by sprawdzić, czy pierś się porusza.

      – Dlaczego? – spytał. – Dlaczego nie chce mi pani pomóc?

      – Bardzo bym chciała. Potrzebuje pan pomocy. To nie może tak dłużej trwać. Lecz to, o co pan mnie dzisiaj prosi, poza tym, że jest niemożliwe, nie przyniosłoby nic dobrego.

      Podniósł się, wykonał teatralny gest ramieniem. Przeszła mu przez głowę idiotyczna myśl, aby podnieść dłonie do oczu i się rozpłakać. Potrząsnął głową.

      – Wobec tego już pójdę.

      Pani Constantine również wstała.

      – Jeśli zechce pan kiedyś przyjść ponownie, proszę bardzo. Będzie pan mile widziany.

      – Po co miałbym znowu przychodzić? Nie może mi pani pomóc. Wyraziła się pani jasno.

      – Niezupełnie tak powiedziałam. Proszę się odświeżyć, jeśli ma pan ochotę. Tu stoi woda, obok leży czysty ręcznik.

      Kiedy wyszła, Vaughan ochlapał twarz wodą, po czym ukrył ją w miękkim bawełnianym ręczniku i poczuł się odrobinę lepiej. Wyjął zegarek. Za pół godziny ma pociąg, akurat na niego zdąży.

      *

      Idąc spiesznie ulicą, Anthony Vaughan beształ się w duchu za własną głupotę. Powiedzmy, że kobieta zgodziłaby się na jego pomysł. Powiedzmy, że przywiózłby tu Helenę i przedstawienie by się udało. Może pomogło to żonie mężczyzny z opowieści, lecz Helena… Helena w niczym nie przypominała innych żon.

      Na peronie czekali na pociąg inni podróżni. Stanął nieco na uboczu… Nie chciał, aby go zauważono. Gdy tylko mógł, unikał przygodnych rozmów z ludźmi, których znał słabo z widzenia, a jeszcze gorsze były spojrzenia ciekawskich nieznajomych, których on nie znał, za to oni znali jego twarz.

      Według dworcowego zegara pociąg powinien lada chwila wjechać na peron i czekając, aż się zjawi, Vaughan pogratulował sobie, że uciekł z tego domu w ostatniej chwili. Nie miał pojęcia, na czym polegała gra tej kobiety, kiedy odmówiła przyjęcia pieniędzy, ale bez cienia wątpliwości w ten czy inny sposób zamierzała obłupić go ze skóry.

      Był tak pochłonięty myślami na temat swojej dziwnej rozmowy z panią Constantine, że przez dłuższą chwilę nie zdawał sobie sprawy z dziwnego odczucia, które po cichu zalęgło mu się w głowie. Po chwili je sobie uprzytomnił, lecz nadal był tak zaprzątnięty niecodziennym spotkaniem pod numerem siedemnastym, że niełatwo mu przyszło oddzielić to nowe doznanie od niezwykłych przeżyć sprzed paru minut. Kiedy je sobie w końcu uzmysłowił, domyślił się, co to jest: przeczucie. Potrząsnął głową, aby odgonić znużenie. Ma za sobą długi dzień. Czeka na pociąg i pociąg wkrótce przyjedzie. To wszystko.

      Pociąg przyjechał. Vaughan wszedł do wagonu, znalazł pusty przedział pierwszej klasy i usiadł przy oknie. Przeczucie, które go opadło na peronie, nie chciało odejść. Co więcej, kiedy wyjechali z Oksfordu i Vaughan spojrzał przez ciemniejącą mgłę w kierunku, gdzie w mroku czaiła się płynąca rzeka, wewnętrzny głos jeszcze bardziej przybrał na sile. Rytm kół stukających o tory podsuwał przemęczonemu umysłowi słowa, które usłyszał tak wyraźnie, jakby wypowiedziała je na głos niewidzialna osoba: „Coś wisi w powietrzu”.

      Nocny koszmar Lily

      Na drugim brzegu rzeki, naprzeciwko wspaniałej rezydencji Vaughanów, lecz pół mili niżej, rozciągał się skrawek ziemi zbyt podmokły nawet na uprawę rukwi. Rosły tam trzy dęby; ich korzenie chciwie piły wodę z mokradła, lecz każdy żołądź, który padł na ziemię wokół swoich rodziców, gnił, zanim zdołał zakiełkować. Było to miejsce opuszczone przez Boga i ludzi, nadające się jedynie do topienia psów, lecz w dawnych czasach rzeka musiała płynąć w tym miejscu spokojniej, ponieważ ktoś kiedyś postawił tu dom między dębami a wodą.

      Mała chata była prostym, płaskim pudełkiem z omszałego kamienia i składała się z dwóch izb, dwóch okien i jednych drzwi. Nie miała sypialni, lecz schody w kuchni prowadziły na podest na tyle szeroki, by dało się na nim rozłożyć siennik. Na jednym końcu ta sypialniana półka przylegała do komina, tak że kiedy rozpalono w piecu, głowa lub nogi śpiącej osoby mogły przez pierwszą część nocy ogrzewać się w cieple. Obejście jednak mocno podupadło i chata równie często stała pusta co zamieszkana. Była za mała, aby ktoś zechciał nadawać jej nazwę, tym bardziej zatem może zaskoczyć fakt, że miała nawet dwie. Oficjalnie nazywano ją Chatą na Bagnie, lecz jak sięgnąć pamięcią, wszyscy mówili o niej Chata Wikliniarza. Dawno temu, przez dziesięć, a może trzydzieści lat, zależy, kogo o to zapytać, mieszkał tu wyplatacz koszy. Przez całe lato zbierał trzcinę, a zimą robił kosze i każdy, kto potrzebował kosza, kupował go u niego, ponieważ robił je dobrze i nie żądał wiele. Nie miał dzieci, które mogłyby mu sprawić zawód, ani żony, która by mu suszyła głowę, ani żadnej innej kobiety, która by mu złamała serce. Był cichy, lecz nie ponury, wszystkim mówił „Dzień dobry” niezwykle uprzejmie i z nikim się nie kłócił. Żył bez długów, nie miał na sumieniu żadnych grzechów, o których ludzie by wiedzieli lub których by się domyślali. Pewnego ranka wikliniarz wszedł do rzeki z kieszeniami pełnymi kamieni. Gdy jego zwłoki uderzyły w barkę czekającą przy pomoście na załadunek, ludzie weszli do chaty i znaleźli ziemniaki w kamiennym garncu, a obok ser. Była też flaszka cydru, a na kominie stała w połowie pełna puszka z tytoniem. Wszyscy w okolicy zachodzili w głowę, czemu nieszczęśnik odebrał sobie życie. Miał pracę, jedzenie i drobne przyjemności – czego więcej może pragnąć człowiek? Nikt nie umiał rozwikłać tej tajemnicy, a Chata na Bagnie z dnia na dzień stała się Chatą Wikliniarza.

      Od tamtej pory rzeka podmyła brzeg, wypłukała warstwy żwiru i utworzyła niebezpieczne nawisy, które od góry wyglądały z pozoru stabilnie, lecz nie utrzymałyby ciężaru człowieka. Kiedy się zarywały, pozostawały tylko niskie skarpy z łoziną, krwawnicą i wiązówką, które mogły związać glebę i utrzymać rzekę w korycie, mimo to zmywała je każda wysoka fala. Podczas równonocy i po obfitych deszczach, również po umiarkowanych, jeśli poprzedziły je okresy piekącego słońca, i w czasie topnienia śniegów, a także w różnych innych okolicznościach bez żadnej widocznej przyczyny poza złośliwością natury rzeka wylewała na te niskie brzegi. W połowie owej niskiej skarpy ktoś wbił w ziemię drewniany kołek. Chociaż posrebrzał on od czasu i popękał wskutek częstego nasiąkania wodą, nadal widać było na nim nacięcia oznaczające poziom wody i można było odczytać daty mówiące, kiedy miały miejsce