Еракка китеп кара = Взгляни издалека. Мөдәррис Әгъләмов

«Ялкын»да шигырьләрем басыла башлагач, миннән бәйрәм шигырьләре яздырырга керештеләр. Әниләр бәйрәме, Октябрь, Җиңү бәйрәмнәре. Тәгәрәтәм генә. Бер язгы бәйрәмдә район газетасында шигырем басылды. Үземчә бик шәп инде:

      Яшәсе дә безгә яшәсе –

      Яңа язда бөтен планетада

      Уйнап торсын дуслык рәшәсе.

      Авыл клубында дәртләнеп-дәртләнеп укыдым.

      Алкышларга күмелдем. Урамга чыккач, гармунчы Рәзим:

      – Пүчтәк шигырь бу! – диде. – Шигырь мондый булмый.

      Үтерде, гарьләндем.

      – Ә ничек була? Менә үзең язып кара.

      – Менә ничек була:

      Яусаң яу, яңгыр!

      Яумасаң, тамма да!

      Сөйсәң сөй, җаным,

      Сөймәсәң ялынмаем.

      – Рифмасы юк, – дидем мин, үҗәтләнеп.

      – Әй, надан! – диде ул, – «яусаң», «яңгыр», «яумасаң», «ялынмаем» – рифмалар түгелме?

      Тетрәнеп киттем. Сибәләп кенә торган яңгырга кушылып күз яшьләрем тәгәрәде. Эчтән генә сөеп йөргән күрше кызы – Гасимә күз алдыма килеп басты.

      Әнә шундый сабак бирде миңа гармунчы, җиде класс белемле калхузчы авылдашым.

      Шигырь, бәлки, шуннан башлангандыр.

* * *

      Инде иң беренче язган, иң беренче басылган шигыремә килик. 1958 ел. Ул «Истәлекләр» дип атала.

      Истәлекләр алар күптөрле,

      Истәлекләр алар күп кала –

      Бер истәлек булып, әнкәмнең

      Чиккән сөлгеләре саклана.

      Чиккән сөлгеләре саклана

      Бизәге лә, аның бизәге –

      Карый кебек миңа бизәктән

      Әнкәемнең нурлы күзләре.

      Миңа 12 яшь. Әнкәемне югалту хәсрәтеннән гаҗиз булганнан язылгандыр дип уйлыйм. Мин үз гомеремдә (шөкер!), кешеләргә ияреп, шагыйрь булу хыялы белән шигырь язмадым. Бала чагымнан шигырь теориясе турында китаплар укып өйрәнмәдем. Әбинең шигъри күңеле, шигъри теле Кол Галине, Тукайны яхшы белүе, шулар арасында иҗат иткән дистәләгән шагыйрьләрне күңелдән көйләве, мөнәҗәтләре мине шигърияткә алып килде.

      Зөләйха бер көн йатыб уйриди,

      Йосыфның сурәтен дөшдә күрди,

      Күрүбән һәман сәггәт гашике ирде,

      Аглайуб уянәүбән кәлүр имди.

      15-20 елдан соң гына мин моның Кол Гали әсәреннән икәнен белермен.

      Тәндә җаным ничә көн миһман икәндер, белмәдем,

      Үтте гомерем, барысы хосран икәндер, белмәдем.

      Бу юлларны 1782–1833 елларда яшәгән Әбелмәних Каргалый язганын да шулай ук соңрак белермен.

      Бөтен дөнья бәнем булсын,

      Бетмәс гамем, нәдәндер бу –

      Адәмдә гамь, туфрак илә

      Яратылган бәдәндер бу.

      Монысы Һибәтулла Салихов (1794–1867) хәзрәтләренеке икән.

      Гарәп телендәге догаларны үзе дә аңламыйча ятлаган шәкерт кебек, мин дә аларны әбидән ятлаганмын. Бүген дә мин аларны шул чакта ятлаган хәлдә китерәм.

      Беренче шигыремне басмада күрү шатлыгы, әлбәттә, зур булгандыр. Шигырь үлчәме-буе белән язылган, «Мөдәррис Әгъләметдинов» дип куелган исем минме икән бу дигән горурлык тудыргандыр.

      Әмма берничә атна үтмәде, минем бу илаһи шатлыкларым чәлпәрәмә килде.

      Язучы, шагыйрь