Сымон-музыка. Якуб Колас

глядзіце, здольна грае,

      Як дудар той запраўскі!

      Так, галубкі, выцінае,

      Што рве сэрца на кускі. —

      Смутак жнеек тых апране,

      Разагнуцца і стаяць,

      Як Сымон на дудцы стане

      Жальбу сэрца выяўляць, —

      Так жа грае ён прыгожа,

      Серп застыне ў іх руках

      I павісне жменька збожжа

      На разогнутых плячах.

      Але дудка замірае,

      Як бы той дзявочы ўздых,

      I паволі заціхае

      У прасторах дзесь пустых.

      Граў Сымонка, а дзед слухаў

      I ківаў у тахт яму,

      Як бы ён з вялікай скрухай

      Думаў нейкую думу.

      – Добра граеш, хвацка граеш! —

      Дзед, ачнуўшыся, казаў: —

      I вялікі талент маеш!..

      Я, брат, зразу адгадаў,

      Што музыкам ты радзіўся…

      Малайчына ты, Сымон!

      Адно б толькі не пабіўся

      I ты сам, як той твой звон. —

      Здрыгануўся хлопчык злёгку,

      К дзеду ціснецца бачком,

      Такі шчупленькі ён, крохкі,

      Вочкі ж бліскаюць агнём.

      I хлапчынка не стрымаўся:

      – Не, дзед, будзеш рагатаць…

      Я даўно, дзядок, збіраўся

      Дзеду нештачка сказаць,

      Ды ніяк не прыбяруся,

      Не асмелюся ніяк —

      Смеху дзедава баюся!

      – Эх, Сымон! ото дзівак!

      Праўда: молада-зялёна!..

      Ах, каб ты здаровы рос! —

      Да сябе ўзяў дзед Сымона,

      За плячук яго патрос.

      – Ну, расказвай! кажы смела,

      Мой музыка малады:

      Што ў цябе там зноў наспела?

      Можа песня для дуды?

      – Вось што ўперад я спытаю:

      Дзед! Ці чуе зямля боль,

      Як па ёй саха крывая

      Робіць боразны і роль?

      Як зямельку конік топча,

      Ці баліць ёй? ці чутно?

      – Мудра ты пытаеш, хлопча, —

      Проста слухаць мне дзіўно!

      Не, не чуе, бо не жыва:

      Хіба можа чуць пясок?

      Заўсягды зямля маўкліва:

      Як ні бі яе – маўчок! —

      Змоўк Сымонка і прыгнуўся,

      Цень задумы на ім лёг;

      Ён у думках зноў замкнуўся

      Ды скуб траўку каля ног.

      – Не, дзядок: а мне здаецца,

      Што яна такі жыва,

      Бо адкуль усё бярэцца:

      Краскі, дзерава, трава?

      Ўсё з зямелькі, дзедка мілы!

      Хто ж іх корміць, дарагі?

      Хто дае ім моцы, сілы?

      Як, з чаго растуць лугі?

      I чаго зямля так сумна

      Познай восенню, зімой?

      I чаму прыветна, шумна

      I так весела вясной?

      Бо яна, відаць, штось знае,

      Бо яна жыве, дзядок.

      Ўсё жыве і душу мае:

      Краска, дрэва і жучок…

      – Хто ж яго, Сымонка, знае,

      I не нам судзіць аб тым:

      Гэта справа – патайная,

      Не мне розумам дурным

      Гэты белы свет тлумачыць,

      Бо хто ж я? сляпы мужык!

      Мо твой розум далей бачыць,

      Мо ты ў праўду глыбей ўнік,

      А стары ўжо, бач, дурнее,

      Як за семдзесят залез.

      – Ты зірні, дзед, унь чарнее, —

      Паказаў