Китап (җыентык). Марат Кабиров

Мин мондый көтелмәгән хәбәргә ни әйтергә белми аптырап калдым. – Ләкин бу кемгә кирәк булган?

      Егет иңнәрен генә сикертте.

      – Белмим, әмма кешеләрнең күпчелеге әлеге хәлдән бик канәгать калды. Газета-журналларда шушы эшне оештырган кешеләрне мактап язган мәкаләләр күпләп дөнья күрде. Теләсәгез, кызыксына аласыз…

      Мин, ишеткәннәремне башыма сыйдыра алмыйча, акрын гына тукталышка таба атладым. Анда җиткәч, буш эскәмияләрнең берсенә утырып тәмәке кабыздым.

      – Китап кабул итү пунктлары… – дип кабатладым мин үз алдыма. – Китап кабул итү… Димәк, әлеге оешмалар китапларны, нәшриятлардан сатып алып, кайдадыр тараталар. Бәлки, мәктәпләргәдер?..

      Әмма бу фикергә үзем дә ышанмадым. Бушка нәрсәдер эшли торган кешеләр заманы түгел иде. Бигрәк тә изге эшләрне бушка эшләү чоры түгел. Димәк… мин Даутов турында уйлап алдым. Әмма аны башымнан куарга тырыштым. Чөнки әлеге хәлләрнең Даутов белән бәйле булуы әдәбиятның һәлакәте дигән сүз иде. Һәм мин бу хакта уйларга да теләми идем.

      Ул арада кирәкле автобус килде, һәм мин типографиягә юнәлдем. Заказлар кабул итү бүлегендә утырган Марина ханым мине моңсу елмаеп каршылады.

      – Бездә зур үзгәрешләр бара бит әле, – диде ул, башка вакытлардан ягымлырак итеп, – үзгәрәбез менә… Бүтәнчә безнең типография китаплар чыгару белән шөгыльләнмәячәк. Открыткалар, этикеткалар һәм шуның ише башка нәрсәләр…

      – Ләкин…

      – Китаплар чыгарудан туктаган өчен бик зур акча күчергәннәр дип сөйлиләр. Бик зур акча…

      – Ә дәреслекләр? – дидем мин. – Дәреслекләр дә чыгармыйсызмыни?

      – Юк. Киләсе уку елына дәреслекләрне алыштырачак махсус җайланмалар кайтарачаклар дип сөйлиләр. Алар блокнот зурлык кына булачак, ә үзләрендә меңәрләгән китапның текстын сыйдырачаклар икән…

      – Аңлашыла…

      – Сез заказ бирергә дип килгәнсездер инде… – диде ул гаепле тавыш белән, – гафу итегез инде…

      Мин моңсу елмайдым.

      – Сезнең гаеп түгел бит…

      Ул баш какты.

      – Әгәр корылмаларны алып китмәсәләр… – Ул тагын пышылдауга күчте: – Корылмалар үзебезгә калса, без яшерен юл белән сезнең әсәрләрне нәшер итәргә тырышырбыз. Мин ярата идем сезнең романнарны. Кызганыч, әлбәттә.

* * *

      Даутов, гадәттәгечә, якты йөз белән каршылады, ишектән мин күренү белән, өстәл артыннан торып, яныма килеп күреште. Һәм, теге вакыттагыча, ике чынаяк куелган өстәлгә ымлады.

      – Мин сезне күптән көткән идем инде, – диде ул, үз урынына утырып. – Рәхим итегез!

      Мин бертын басып тордым. Шулай да утырырга мәҗбүр булдым – өстәл өстендә минем «ПётрI» ята иде. Шундук диярлек бер сигарет алып кабыздым.

      – Сезнең эшме?

      Даутов елмайды.

      – Үз өстемә андый ук зур җаваплылыкны алырга теләмим, – диде ул, чынаягыннан бер йотым уртлап. – Бу хәлгә халык күптән әзер, ул күптән моны тели иде. Мин бары тик аның теләген чынга ашырырга ярдәм генә иттем.

      – Ләкин…

      – Аңлыйм