Бөртектән – көшел (җыентык). Ильдар Низамов

Сирәк була, көтелмәгәнчә капыл килеп төшә, теләсә кемне айнытып, күңел кылларын нечкәртеп, чиртеп җибәрерлек нәфис-матур була.

      Беренче бәс аеруча тансык, аеруча тәэсирле. Чөнки агачлар да, капка-коймалар, электр багана-чыбыклары да – бөтен тирә-як кичә генә көзге караңгылыкта кап-кара иде, шыксыз иде, бүген исә алар бөтенләй икенче, алыштырып куйган кебек, шулар белән бергә үзең дә башка мохиткә күчкәнсеңдер кебек тоела.

Бер бөртек хакына

      Тәрәзә каршындагы рәшәткә тактасы очында бер кошчык утыра. Таныш түгел – күчеп барышлый ялга туктаган «мосафир» дыр, ахрысы. Түшенең аскы ягы аксыл-көрән, өске ягы, муены куе көрән. Тамак асты кара. Томшыгы уртача озынлыкта, туры. Авыз читләре аксыл. Күзләр хәрәкәтчән – кара тары бөртеге; җемелдәп-җемелдәп куя.

      Кызгылт маңгаенда ук вак-вак мамык, каурыйлардан җыелган бүрек-кәпәч. Ул бик йомшактыр – җил тиеп китүгә үк тузгый башлый. Кошчык, гомумән дә, бөтен барлыгы белән йомшак-җылы, бер йомарлам мамык көнҗәләсе. Үзе чуар – канат очлары, кызык, аркылы кара сызыклардан тора, биш-алты сызык; ә койрыгының очы сары.

      Нишләп әле кошчык, тәрәзәгә бик якында булса да, шулай озак утыра. Йокымсырап, ял итеп утырмый. Башын бик еш боргалый, җемелдек күзләре белән тегеләй-болай каранып ала. Башын янтайтып, өскә – күккә дә карап-карап куя. Ара-тирә калтыранып-тетрәнеп ала – өстеннән карга очып киткәндә шулай итә икән; теге як коймага саескан килеп кунгач, калтыранып ук куйды.

      Шулай да очып китмәде. Нидер көтә бит ул! Бер урында шулай озак тормаса! Инде мин дә туя башладым. Әллә тәрәзәгә якынрак килеп карыйм микән? Кирәкмәс, йә өркетермен, күзәтәсе дә килә. Ниндидер сер ачылыр кебек.

      Ниһаять, көтеп алдык: кошчык сикереп кенә янәшә рәшәткә башына күчте; тиз-тиз боргаланып, берьюлы бакча эченә дә, тышкы якка да күз салды. Әллә миңа да карап куйды инде?! Спортчы хәлиткеч ыргылыш ясар алдыннан ялт-йолт хәрәкәтләнгән шикелле, бу да җелт-җелт каранып, берничә тапкыр йомшак кар кабып-кабып алды да, шуннан аз гына иелеп-бөгелеп, ак кар өстенә берничә кап-кара «канәфер» бөртеге төшерде. Шуннан капылт кына тәрәзә турысында ук аска, бакча эченә атылды да күз ачып йомганчы бер гөлҗимеш бөртеген кабып алып, икенче якка томырылды. Юк та булды!

      Менә сиңа түземлек! Сабырлык! Шул бер бөртек җимешне өзеп кабар өчен, үзеңне күпме әзерләргә, көч, тәвәккәллек тупларга кирәк бит.

      Кыйбат тора шул дөньяда яшәүләре…

Гыйнвар тамчысы

      Кояш бүген башка көннәрдәгедән бер генә минутка артыграк җылыттымы, әллә булачак тамчы үзе язны зарыгып, түземсезләнеп көтә идеме, менә ул, суга әверелеп, түбә буйлап тәгәрәп тә китте. Аның артыннан тагын берничәсе иярде.

      Тик алар әле кыюсыз-басынкы, хәлсез иде, түбә озын, җитмәсә, салкын җиле дә каршы иде. Шулай итеп, беренче тамчылар түбә читеннән очып та китә алмадылар, бер-берсенә ябышып, шунда кечкенә сөңге булып катып калдылар.

      Шундук сөңгегә: «Бу ниткән мәгънәсезлек!» – дип сукранып, ачы җил бәрелде, сукрануы сәер сызгыру булып яңгырады. Ләкин сөңге бирешмәде, түбәгә ныграк ябышты гына сыман.

      Бүтәннәрнең