Жалпы гидробиология. Б. Минсаринова

үстіңгі бетінде жүретін микробиологиялық құбылыстарды зерттеудің маңызы өте жоғары болды. Б.В. Перфильев тамшылы микроскопия әдісін ойлап тапты. Осы еңбегі үшін оған 1961 жылы Мемлекеттік сыйлық берілді. Осы саладағы көпжылдық зерттеулерді қорытындылаған оның Д.Р. Габемен бірлесіп жазған монографиясы Лениндік сыйлыққа ие болды.

      Әлемдік мұхиттың фаунасы мен флорасын зерттеуге де гидробиологтар өз үлестерін қосты. Әсіресе солтүстік теңіздердің (Ақ теңіз, Баренц теңізі, Карск теңізі) планктондары мен балықтарын зерттеуде XIX ғасырда Соловецк биологиялық станциясының (Н.Н. Вагнер, В.М. Шимкевич, Н.М. Книпович, Н.А. Ливанов және т.т.), Мурманск биологиялық станцияның (К.М. Дерюгин) қызметкерлерінің атқарған жұмысы орасан болды. Қара және Азов (Азау) теңіздерінің гидробиологиясын зерттеуде 1872 жылы құрылған Севастополь биологиялық станциясының (қазір Украина ҒА оңтүстік теңіздердің биологиясы институты) алатын орны ерекше болды. Көп жылғы зерттеулер қорытындысы С.А. Зерновтың «К вопросу об изучении жизни Черного моря» монографиясында (1913) жарияланды. Бұл еңбек осы күнге дейін теңіз фаунасы мен флорасын зерттейтін биологтардың күнделікті пайдаланатын кітабына айналды.

      Каспий теңізінің фаунасын зерттеу XVIII ғасырдың екінші жартысында С.П. Паллас пен С.Г. Гмелин жүргізген жұмыстардан бастау алады. Сол сияқты К.М. Бэрдің балықтар мен балық аулау кәсібі жайындағы және О.А. Гриммнің Каспий теңізінің омыртқасыздар фаунасы жайындағы еңбектерін де атап өтуге болады. Каспий теңізін жан-жақты зерттеуде Астрахань ихтиологиялық зертханасының (1897 ж. ұйымдастырылған) қызметкерлерінің атқарған жұмыстары маңызды. Олардың ішінде Каспий теңізін жан-жақты білетін А.Н. Державинді атап өтуге болады. Каспий теңізінің планктоны мен бентосын жан-жақты зерттеу XX ғасырдың 30-жылдарынан жандана бастады. Зерттеу жұмыстары, негізінен, фаунаның сапалық құрамын және сандық мөлшерін анықтауға бағытталды. Каспий теңізі жерсіндіру жұмыстарын жүргізуге ыңғайлы суқоймасы болып табылды. Осы жылдары Каспий теңізіне кефалдың 2 түрі (Mugil auratus және M. saliens) және камбаланың бір түрі (Pleuronectes flesus luscus) әкелінді. Бұлармен бірге креветканың 2 түрі (Leander squilla және L. аdspercus) және диатомды планктон балдырды да (Rhisosolenia calcar-avis) қоса жіберу мүмкін болды. Сол сияқты бұл теңізге Азов теңізінен нереис полихетасы мен синдесмия моллюскасы әкелінді. Соңғы екеуі өте жақсы жерсініп, бекіре балықтарының, әсіресе мекіре мен қортпаның, ең маңызды қоректік нысанына айналды.

      Арал теңізінің фаунасын зерттеуде Арал-Каспий экспедициясы мен Л.С. Берг ұйымдастырған экспедицияның рөлі жоғары болды. Экспедиция жұмысының нәтижесі Арал теңізі мен оның фаунасына арналған монографияда (Берг,1908) жан-жақты көрсетілді. Арал теңізінде биологиялық зерттеулер Арал балық шаруашылығы станциясының ашылуымен (1929) жандана бастады. Арал теңізінде де жерсіндіру жұмыстары жүргізілді. Каспий теңізінен танабалықтар, креветкалар, мизидалар, нереистер әкелініп, жіберілді. Алғашқы жылдары Балтық салакасын (Clupea harengus membras) жерсіндіру өте жақсы жүзеге асты.