Արամաշոտ Պապայանի դրամատուրգիայի խոսքարվեստը. Սուսաննա Հարությունյան

Ինչ է, ուրեմն ես լեզվից խախու՞տ եմ, հայ-հույ (ԱԱՇԷԵ, 383):

      Նուբար. Բա էդ եղա՞վ: Ձեր հեր ձեզ համար վատ հեր չի եղել (ԱԱՇԷԵ, 321):

      Բ. Այցելու. Էհ, իրեն համար վատ: Այդ ճամփով գնացողը հեռու չի երթա (ՍԻՉԱԵԲԷ, 294):

      Սամսոն. Եվ մի վհատվիր, պանդուխտ Մասիս, հեչ մի վհատվիր, այն ուժը, որ ինձի հոս բերավ, օր մըն ալ երևի քովդ կբերե (ԵՎ, 117):

      Կարմեն. Օխա՛յ, հիմի դու էն ասա, մեր մեծ խազեինը ինչու՞ է կանչել (ՀՀՆԾ, 240):

      Ժողովրդախոսակցական լեզվին բնորոշ են նաև մաղթանքների, ողջույնների, անեծքների, նվաստական և արհամարհական արտահայտությունների օգտագործումը: Բերենք բնագրային օրինակներ.

      Կտրիճ. – Աչքիս վրա, քեզ մատաղ (ՀՀՆԾ, էջ 203):

      Թագուհի. – Չէ, մռնիմ քզի, ժամանակ չունեմ, պտի գնամ (ՀՀՆԾ, էջ 227):

      Արմեն. – Շնորհավորեք, հարսնացուս: Տարոսը ձեզ (ԵՎ, էջ 113):

      Արմեն. – Այո, անաղուհաց քրդի շուն…ը… գոռոզի մեկը դուրս եկավ (ԵՎ, էջ 90):

      Անուշ. Դե նստիր, նստիր, անուշ ջան, բարով եկար, հազար բարին, նստիր, խոսիր, ասա տեսնեմ ո՞վ է նա, ի՞նչ մարդ է…(ԵՎ, 74):

      Գրապ. Քո արևը հարևան, ոչինչ չհասկացա, գնացեք, հանգստացեք, ո՞վ է ձեզ խանգարում (ԽՊ, 128):

      Մինաս. Վայ, ցավդ տանեմ, Հակոբ Նշանիչ, հազար առողջություն քեզ (ՀՀՆԾ, 235):

      Հմայակ. Բա մենք ինչքան ուրախ ենք: Շնորհավորում եմ, թանկագին Հակոբ Նշանիչ: Ցանկանում եմ երկար կյանք, առողջություն և երջանկություն (ՀՀՆԾ, 224):

      Սեդա. Գնա ու արի, նստի ու սպասի, գրողի ծոցը, թե գործը տապալվում է (ՀՀՆԾ, 192):

      Անուշ. Բարով, բարով եք եկել: Այս ինչո՞ւ ուշացաք (ԵՎ, 83): +

      Այսպիսով, իր պիեսներում Արամաշոտ Պապայանը հմտորեն է օգտվել բարբառային ու ժողովրդախոսակցական բառաշերտերից։ Բարբառային ու ժողովրդախոսակցական բառերի գործածությամբ նա ավելի արտահայտիչ ու կենդանի է դարձնում իր հերոսների խոսքը։

      1. 2. ԿՐԿՆԱՎՈՐ ԲԱՐԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԱՐԱՄԱՇՈՏ ՊԱՊԱՅԱՆԻ ՊԻԵՍՆԵՐՈՒՄ

      Սույն ենթագլխի նպատակն է ուսումնասիրել հայերենի կրկնավոր բարդությունները Արամաշոտ Պապայանի պիեսներում։

      Ժողովրդական խոսքին բնորոշ բառակազմական միջոցներից են կրկնավոր բարդությունները կամ կրկնությունները, որոնցով արտահայտվում են հատկանիշի սաստկություն, բազմակիություն, ընդգծվում են տրամադրությունն ու միտքը: «Կրկնավորները նույն բառի կրկնությամբ կազմված հարադրական բարդություններն են, որոնք վերլուծական բարդության ամենապարզ տեսակն են և ծնունդ են առել լեզվի զարգացման վաղ անցյալում» [6, էջ 189]։

      Արամաշոտ Պապայանի պիեսներում բազմաթիվ են նման բարդությունները: Բերենք բնագրային օրինակներ.

      Շավարշ. – Կոպտիր, կոպտիր, այդ քնքուշ-քնքուշ խոսելդ է, որ տունս քանդեց (ՄՀ, էջ 24):

      Սուրեն. – Շուտ-շուտ եկեք մեզ մոտ հյուր (ՄՀ, էջ 25)։

      Նազիկ. – Որ ձեզ մոտ շուտ-շուտ հյուր գամ (ՄՀ, էջ 25):

      Լուսինյան. – Դե լավ, գնանք մի-մի բաժակ բարձրացնենք ու գնանք քնենք (ԵՎ, էջ 99):

      Վերոհիշյալ բարդությունները միևնույն բառով կազմված կրկնություններ են, որոնք ցույց են տալիս առարկայի կամ գործողության վիճակ: Երբեմն միևնույն նախադասության մեջ օգտագործում է մեկից ավելի կրկնություններ: Բերենք բնագրային օրինակ.

      Կարմեն. – Տաք-տաք վաննայում լողանում