Рыцар Янка і каралеўна Мілана. Агонь і лёд. Алег Грушэцкі

падышлі да наступных варот. Дзяцей там не было, жылі толькі старыя, самотна. Але можа менавіта таму і былі яны так усцешаныя гасцям, якія ўраз узнялі настрой, бо хацелася і ім, адзінокім, свята, мо і болей, чым іншым.

      – Добры вечар тому, хто ў гэтым у дому.

      Мы самі з сабою, з дзецьмі і з жаною.

      Сталы засцілаем, Каляды спраўляем…

      Старыя слухалі, стаіўшы дыханне. А бабуля, не вытрымаўшы, гэтак расчулілася, што нават пусціла па шчацэ слязіну. Бо шчырасць завіталых да іх аднавяскоўцаў-калядоўшчыкаў узрушыла да глыбіні душы, іх галасы зачароўвалі, а на пераапранутых у святочных персанажаў дзяцей немагчыма было глядзець без замілавання. Дзед жа, гаспадар той хаты, нават не дачакаўшыся танцаў «козкі», быў гатовы ўсіх асыпаць пачастункамі. А калі тая яшчэ і сваё заліхвацкае майстэрства выявіла, то не мог спыніцца ў пахвале, а потым нават і на калена апусціўся, каб абняць яе.

      У кожную хату яны, зразумела, не заходзілі. Бо так і да раніцы не абышлі б усіх. З большага, завітвалі да тых, хто быў з дзецьмі ці жыў самотна і насамрэч меў у тым патрэбу, каму варта было ўзняць настрой. Зачыняць перад калядоўшчыкамі дзверы было нельга, бо так можна было наклікаць бяду і на дом, і на гаспадарку. І па пэўным часе нават запаснога механошу давялося падключаць, бо першаму ўжо і цяжка несці было – столькі тых «падзяк» надавалі. Пад канец вёскі ўсе былі добра стомленыя і з поўнымі мяхамі. Але, нягледзячы на тую стому, ва ўсіх быў святочны бадзёры настрой. Калядоўшчыкі неслі радасць людзям і ў адказ атрымлівалі такі зарад станоўчых эмоцый, што, каб не позні час, калядавалі б і яшчэ. Ды і без таго назбіралі на ўсіх артыстаў з лішкам. Прытым, яны не толькі прымалі пачастункі. Так, у адной з хат жыла ўдава з трыма дзеткамі. Калядоўшчыкі не толькі зладзілі цэлае прадстаўленне для іх, а яшчэ і пабавіліся з малымі, павадзілі з імі карагод, а пад канец і самі абдарылі дзятву падарункамі. Павінна ж быць свята ва ўсіх у такі ўрачысты час. На Раство ўсе чакаюць цудаў. І часам яны здараюцца…

      Ходзім па дварах з песняй-Калядой,

      Носім у руках зорку талакой.

      Дзед вядзе казу, знаную ласу,

      За яе красу дай ёй кілбасу.

      Козку паважай – будзе ўраджай.

      Грай, музыка, грай, будзе ў хаце рай.

      Дайце мядзведзю сала ці куццю,

      Каб ён дом бярог ды ўсю сям’ю.

      Дай буслу пірог, каб пад’есці мог,

      Ён гаспадарам з дзецьмі дапамог.

      Дзеду са старой сыпце мех з гарой,

      Каб мінала вас горайка з бядой.

      Дай вам Бог пражыць аж да ста гадоў,

      Каб у хаце ў вас кожны быў здароў.

      Заспявалі мы вам калядачкі,

      Дайце ж можа нам, хоць аладачкі[2]

      Вяртанне ў каралеўства

      Па калядным шэсці ўсе дзеці атрымалі ласункі. Асабліва прысмакаў дасталася «козачцы», якая больш за ўсіх працавала. А з іншага здабытку збіраліся зрабіць агульны стол для ўсіх калядоўшчыкаў. Янка з Міланай ісці не планавалі, хоць дзеці там таксама будуць. Яны добра стаміліся і хацелі адпачынку. Ведаючы па мінулых гадах, святочнае застолле працягнецца хіба не да раніцы – гуляць

2

Аўтарскі верш «Калядная».