Япон зобити. Леонид Чигрин

Тодани кемалар қабристонининг ичкарисига қараб олиб кетишди. У, ниҳоят, ўша ерда японлардан қўлга киритилган қуроллар ва ҳарбий аслаҳалар омборини кўрди. Ишдан чиққан милтиқ ва пулемётлар ҳам кўп эди. Бу қуроллар унга таниш эди – рус, япон милтиқлари, инглизларнинг “Томпсон”, “Шош”, “Льюис” каби пулемётлари ва бошқа мамлакатлар аслаҳалари. Поручик билим юртида қуролларни эринмасдан ўрганганидан хурсанд бўлди. Бу билими унинг ҳаётини қутқариб қолди, қолгани энди унинг ўзига боғлиқ. Ва у ишга киришиб кетди.

      Уни партизанлар ишдан чиққан қуролларни сақлаб қўйган кенг хонага олиб боришди. Баъзи анжомлар бутунлай яроқсиз бўлиб улгурганди. Поручик бундай милтиқ ва револьверларни захира қисмларга ажратиб қўяр, таъмирласа бўладиганини тузатарди. Қурол-яроғлар партизанлар қўлида нега тез ишдан чиқаётганини тушунганди. Уларда қуролларни мойлаш учун махсус мой ёки суртмалар йўқ эди. Занглашдан сақлаш учун эса балиқ ёғи ёки тюлень ёғидан фойдаланишарди. Аммо улар ишқаланадиган қисмларнинг силжишини таъминлай олмас ва милтиқ затворлари тезда бўшаб қоларди.

      Ютаро Тода буни Парфёновга қўлидан келганча тушунтиришга ҳаракат қилди. Партизанлар раҳбари уни тўғри тушунди ва бир неча кундан кейин поручикка катта тунука канистрда милтиқ мойини келтириб беришди.

      Партизан бўлинмасининг командири тиришқоқ ва фаҳмли асирдан кўнгли тўлди. Ютаро Тода тонг қоронғисидан шом тушгунча устахонасида меҳнат қиларди. У кундузги ёруғликни кўрмасди. Ташландиқ кемалар маконини кечки зулмат қоплаб олганида, уни тоза ҳаводан нафас олгани палубага чиқаришарди. Поручикнинг ҳаёти қамоқхона маҳкуми ҳаётидан бироз бошқачароқ эди. У эски баржа палубасида сайр қилар, юлдузларни кузатар, узоқда милтиллаётган қишлоқ чироқларига, ғира-шира кўринаётган кемаларга тикилар ва қалбида соғинч ҳамда оғриқни ҳис этарди. У офицерлик фаолиятини бундай тасаввур қилмаганди. Ва шунда илк бор уни шифокор бўлишга ундаган отаси ҳақида ўйлади, эҳтимол, у ҳақ бўлгандир. Ҳар қандай ҳолатда ҳам унга озодлик кафолатланиши мумкин эди, шифокор – ҳаммага керакли инсон, унда ҳамма нажоткорни кўради, офицер эса ҳатто асир тушган тақдирида ҳам, душман сифатида қолаверади. Баъзан тушкунликка тушганида, у ўзини ўлдириш тўғрисида ўйлаб қолар, қилаётган иши билан ҳамюртларининг ҳалок бўлишини тезлаштираётганидан азобланар, лекин жонига қасд қилиш ҳам имконсиз эди. Ҳеч қачон унинг бир ўзини қолдиришмасди. Партизан лардан бири доим у билан бирга бўлар, ҳатто кулбасида тунни навбатма-навбат ўтказишарди. Унга патронсиз қурол олиб келинар, ҳеч қандай ўткир ва кесадиган буюм берилмасди. Ҳар ҳолда, нимқоронғи кулбадаги ўлим унинг учун вазиятдан чиқиб кетиш йўлидек туюлмасди. Хўп, ўзини ўлдирдиям дейлик, уни кўмиб ҳам ўтиришмайди, албатта. Жасадини ўша каламушларга ёки кемалар орасидаги қоп-қора, совуқ сувга ташлаб қўя қолишади. Бу ҳақда ўйлаганда, унинг эти жунжикиб кетарди. Яхшиси, қулай пайтни пойлаб, қочиб қутулишга уриниб кўриш керак. Эртами-кечми, барибир шундай пайт келади.

      Поручикни яна бир фикр эзарди. У асирга тушганидан