Изхор. Xurshid Do`stmuhammad

ва беихтиёр икки хил манзарани қиёслай бошлаганингизни сезмай қоласиз. Дастлабки ҳолатда ҳазрат Алишер Навоий ёдгорлиги боғга нисбатан деярли орқа ўгириб турганди, боғ қўйнида қад ростлаган саноқли ҳайкаллар эса турли ҳолатда тарқоқ жойлашган эди. Ҳозирги ечимда эса Алишер Навоий ўзининг шеърият чўққисидан туриб боғнинг ҳар қаричини ўзининг муборак нигоҳлари билан қамраб олган: вазмин, мумтоз, салобат, назокат. Йигирмадан ортиб бораётган ҳайкалнинг ҳар бири ўз турган маскан-манзили-замонидан Ҳазрат томонга кўз тиккан! Шеъриятимиз тождорининг ҳар сўзи, ҳар лутфи жон қулоқлар билан тингланмоқда! Ажиб бир яхлитлик, узвийликка эришилган! Адабиётшунослар тили билан айтганда, композицион бутунлик хиёбонни ҳам шаклан, ҳам мазмунан бойитган. Мазкур бутунлик, узвийлик миллий бадиий ижоднинг яхлит жараён сифатидаги мавжудлиги тимсолига айланган.

      Адабиёт дунёсининг англаб бўлмас сирларидан бири – бу муҳташам салтанатда ҳар сиймо ўзича, ўзгача бир олам! Ҳар аҳли қаламнинг турмуш тарзи, дунёқараши, мезонлари, услуби, хати, салоҳияти… қисматигача ўзгача. Ҳайкалтарошлик эса – хос санъат турларидан бири. Қад-қомат, қиёфа, нигоҳ… шакл-шамойилу қўл-оёққа қадар ҳар бахя сўзламоғи, гапирмоғи, ҳикоя қилмоғи даркор. Жамики маъно-мазмун мусиқий уйғунликда мужассам топмоғи лозим. Шаҳрисабз шаҳрида Амир Темур, Тошкентнинг Алишер Навоий кўчасида Алишер Навоий, Андижон шаҳрида Заҳириддин Муҳаммад Бобур, пойтахтимизда Александр Пушкин, Жиззахда Ҳамид Олимжон, Ойбек уй-музейидаги Ойбек сиймоси тошга муҳрланган юксак дид, нафосат, назокат тимсолига айланган. Шундай қутлуғ анъана «Адиблар хиёбони»даги аксарият ҳайкалларда ижодий эволюция маҳсули ўлароқ давом этган. Қисқа муддатларда қад ростлаган ҳайкалларнинг шакл-шамойили, топилган ечимлари, қиёфалар миллий ҳайкалтарошлик санъатимиз «устахонаси»да ижодий изланишлар қизғин давом этаётганидан, яъни ижодий жараён ҳаракатда эканидан далолат бериб турибди.

      Ҳар қандай адабий ижод, ижодий муваффақият ижодий муҳитнинг фарзанди, мевасидир. Ваҳоланки, ижод, аввало, руҳий-ботиний ҳодиса, шу билан бир вақтда у соғлом ташқи муҳитга ҳам кўп жиҳатдан боғлиқ. Ботиний ва зоҳирий омил бирлиги, уйғунлиги илоҳий илҳом сонияларига етаклайди ижод аҳлини! Хусусан, адабиёт даргоҳига энди-энди одим ташлаб кириб келаётган ёш ижодкорлар учун ғоятда зарур, бундай сониялар. Ана, Ватанимиз Ёзувчилар уюшмасининг муҳташам биноси ёнимизда, унинг чароғон хона ва заллари қўлига қалам тутган ижодкорларга мунтазир. Мушоира ўтказасизми, учрашувлар ташкил этасизми, давра суҳбатлари бўладими, тақдимоту ҳоказо тадбирларми, марҳамат, ижодий кайфият бахш этувчи барча шарт-шароит муҳайё.

      Эндиликда Уюшма саройи мантиқан «Адиблар хиёбони»га туташиб кетмоқда. Демак, муҳит очиқ осмон остида давом этади. Чаппар уриб очилган гуллар, Ҳамид Олимжон куйлаганидек, кўм-кўк, кўм-кўк майсазорлар, соя-салқин йўлка ва майдончалар ижодкорлар, адабиёт муҳиблари ва шайдолари хизматига шай.

      «Адиблар хиёбони»да хиёбон меъморлиги санъатининг имкониятлари