Mehmed Uzun
Список книг автора Mehmed UzunAşk Gibi Aydınlık Ölüm Gibi Karanlık
"Başında generallerin olduğu bir Büyük Ülke, o büyük ülkenin içinde etrafı dağlarla çevrili, kaderi göçlere, sürgünlere yazgılı, açlık ve sefaletin kol gezdiği, var olma mücadelelerini ağıt ve stranlarla ifade eden bir halkın yurt edindiği, adıyla müsemma Dağlar Ülkesi. Mehmed Uzun, Aşk Gibi Aydınlık Ölüm Gibi Karanlık'ta okuru daha baştan romana bir taraf olarak dahil ediyor. Kitabın ilk sayfasında sonunun verilmesine rağmen, her sayfada hikâyenin değişmesine dair umudu canlı tutarak hem yaşatıyor hem de adeta yeniden yazdırıyor. Hainle kahramanın, ölümle yaşamın, karanlık ile aydınlığın Dağlar Ülkesi'nde çarpıştığı destansı bir anlatı…"
Bir Dil Yaratmak
"Evrenselleşen yapıtlarıyla, yalnızca bir dilin değil bir kültürün tarihsel mücadelesinin köşetaşlarından Mehmed Uzun'un çeşitli zamanlarda yaptığı söyleşilerden ve verdiği demeçlerden oluşan Bir Dil Yaratmak, onun önce kendi halkına, ardından aynı coğrafyayı paylaştığı dünya halklarına açık çağrısıdır. Mehmed Uzun bu röportajlarda, kültürün siyasal tahakkümün meşruiyet aracına dönüştüğü ve bu yöntemle kültürel zenginliği çoraklaştıran devlet politikalarının silikleştirdiği Kürtçe ve Kürt edebiyatına katkılarını mütevazı biçimde ortaya koyarken; kişisel yolculuğunu, kendi dilini aradığı bu ömürlük serüvende karşılaştığı badireleri, yılgınlığa kapılmasına engel olan motivasyon kaynaklarını açıkyüreklilikle paylaşıyor. Söyleşilerin yayınlandığı mecralar, tarihler ve buna göre farklılık gösterebilen söylemleri ise hem politik bir yakın tarih okumasına hem de buna mukabil basının değişen tutumunun gözlemlenmesine kapı aralıyor."
Bir Romanın Hatıra Defteri
"Mehmed Uzun, ömrünün son dönemecinde onu hayata bağlayan ve tarihin görkemli atlarının dizginlenemez nal seslerinin ölümsüz yankılarını günümüze taşıyan Hawara Dîcleyê (Dicle'nin Sesi) romanının yolculuğunu bir günlük formunda aktardığı Bir Romanın Hatıra Defteri'nde, bir yapıtın ilmek ilmek işlenişini gözler önüne seriyor. Böylece, yalnızca tek bir esere ait kılavuz olmaktan çıkarak, yaratma kudreti ve sancısının yazarda neye tekabül ettiğinin izleğinin de tüm yönleriyle sürülebildiği çarpıcı bir anlatıya dönüşüyor. ""Taraflı ve nesnel, tutkulu ve serinkanlı, öfkeli ve anlayışlı olma"«nın çetrefil dengesini tutturmaya çalışan Mehmed Uzun'un yazar kimliğinin yanı sıra dünya vatandaşı olma çabasının bütünlüklü bir sonucu…»
Bîra Qederê
Bîra Qederê ji şanzdeh fotografên binemaliya mîrê kurd Bedir-Xan pêk tê û bi mirinê dest bi vegotinê dike. Piştî mirina Celadet Beg êdî fotografên ku li pey wî mane dipeyivin. Jiyana wî ya ku di destpêkê de qurmiçî bû, bi carekê ve jîndar dibe û vediguheze jiyaneke têkel û rengîn. Di serê sedsala bîstemîn de, Stembola ku kozmopolît e, her texlît milet û mirovî di paxila xwe de dihewîne; dibe warê Celadetê pêşîn ê jiyanê. Paşê, ew jî mîna gelek welatî, nêz û nasên xwe dibe mişextî, ji welatê xwe bi dûr dikeve, dibe sirgûn. Saraya Osmanî û Bab-i Alî, Pira Galatayê û Taxa Kadikoyê, Şerê Cîhanê, kovara Hawar û Ronahiya ku dengvedana wan li Şamê deng vedide û dengê zimanê kurdî digihîne çar aliyê dinê, dibe yek ji wan fotograf û sûretên berbiçavtirîn ên romanê. Seranserê jiyana Celadet Beg, bi her awayî ve dibe navenda têkoşîn û zanîn, trajedî û evîn, warê keser û berxwedanê.
Dengbêjlerim
"Kürtçe edebiyatın usta ismi Mehmed Uzun Dengbêjlerim'de okuru zorbalığı da barındıran asimilasyon politikalarına rağmen yok edilemeyen bir kültür mirasına sahip olabilmenin coşkusuna davet ediyor. Sürgün yıllarında gönülden bağlandığı Homeros, Ovidius, Canetti, Joyce, Brodsky gibi Batılı söz ustaları ile köklerindeki sese can veren dengbêjlerin arasındaki kültürlerarası bağları güçlendiriyor. Apê Qado'nun, Evdalê Zeynikê'nin, Alihan'ın, Rıfatê Darê'nin, Ehmedê Fermanê Kîkî'nin yaşamöyküleri ve sözlü mirası bu vesileyle ölümsüzleşirken, birbirine tümüyle yabancıymış gibi görünen iki dünya arasındaki çizgiler Uzun'un anılarında silikleşip ustalıkla harmanlanıyor."
Dicle'nin Sürgünleri - Dicle'nin Sesi II
"Mezopotamya halklarının ölüm ve göçlerle sarmalanan unutturulmuş akıbetinin ölümsüzleştiği «„Dicle'nin Sesi“»nin ikinci kitabı Dicle'nin Sürgünleri'nde amansız olaylar Dengbêj Bıro'nun kudretli nefesi ve Mehmed Uzun'un usta kalemiyle can bulmaya devam ediyor. Gelecek kuşaklar yaşananlardan ders alsın, acı ve kanla sulanan topraklarda artık iyilik ve güzellik filizlensin diye Mir Bedirhan'ın önce İstanbul'a, ardından da Girit'e sürgün edilişinin hikâyesi kelime avcısı, kelam ustası Bıro tarafından adeta bir makam eşliğinde, tane tane aktarılıyor. Ta ki Bıro bitap düşüp, «„… ve şimdi kandili söndürüp, artık gidin“» diyene kadar…"
Hawara Dîcleyê - I
Romana Hawara Dîcleyê li ser dengan ava bûye. Hîm û bingeha romanê ji dengên berê yên ku di nava rûpelên tarîxê de veşartî ne hatiye pê. Qehremanê romanê Biroyê Dengbêj, dibe dengê jibîrbûyiyan. Peywira sereketirîn a vebêjê vê vegotina dûr û dirêj, vegera li rabirdûyê ye, dengê do û îro digihîne hevûdu û bêyî ku raweste çêlê lê dike. Herweha ev roman, vegotineke modern a wekî pireke ku di navbera paşeroj û pêşerojê de hatibe avakirin e. Biroyê Dirêj, wezîfeya bîra civakî bi cih tîne û serbûriyên ku jiyaye bi îro, bi guhdar û herwekî ku tê zanîn bi xwendevanan digihîne. Umirê Biroyê ku êdî li pey maye, şahidî û çavdêriya komkujiyan, jihevûduveqetînan, welatê xerîban û têkçûyinan dike. Bi çêlkirina vê vegotinê, heçku Biroyê Dengbêj dîsa bi Mîr, Heme, Gulîzer, Migo, Armê, Mam Sefo û evîndara xwe Esterê re ji nû ve bijî.
Hawara Dîcleyê - II
"Dengê jibîrbûyiyan, di vî beşê duwemîn ê romanê de jî tê vegotin. Vebêjê romanê wekî ava çemê dîcleyê bê west û rawest her diherike, dibe dengê dîroka nêzîk û kevneşopiyên ewçend qehîm û kevnare yên navçeyê û însanê wê serdemê. Qehreman û vebêjê romanê, Biroyê Dirêj bi sebra Eyûb Pêxember, serpêhatî û serbûriyên jiyana xwe yek bi yek bêyî ku bêhna xwe teng bike ji xortên dilovan ên hawîrdor re vedibêje. Riyên jiyana Mîr Bedirxan; dûr, dirêj û dijwartir dibin. Piştî serhildana Mîr û şerê mezin ê Osmaniyan, Mîr ji welatê Cizîra Botan; bi tevî nas, xizm, jin, cariye, yawer, zarok, nevî û nêzên xwe ji welêt tê nefîkirin. Pêşî Stembol û girava Girîdê dibe warê wî, bi dû re jî bajarê miqedes ê îslamiyetê Şam. Sirgûn dibe qedera wî. Berdewamiya Hawara Dîcleyê, bi mirin, qîrîn, hawar, sirgûnbûn, çîke-çîka şûrên şûrbazan û dengê bilind ê bêdengiya Estera Keldan, ku di dil û mêjiyê Biroyê Dengbêj de her olan dide, didome û bi vê gotina ku êdî bûye klasîk ''We xwest, min jî got û ji îro pê ve êdî hûn ê bibêjin, pêşî ji kesên ku li serpêhatiya min meraq dikirin, paşê jî ji der û dorên xwe re. De niha qendîlê bitefînin û êdî herin,'' bi dawî dibe."
Küllerinden Doğan Dil ve Roman
"Küllerinden Doğan Dil ve Roman, dünyayla kucaklaşan ve ömrünün büyük kısmını doğup büyüdüğü topraklardan sürgün edildiği İsveç'te geçiren bir dengbêjin, Mehmed Uzun'un Türkiye ve dünya basınında yer almış söyleşilerinden oluşuyor. Hem kendinin hem de eserlerinin maruz bırakıldığı tüm yasaklara ve baskılara rağmen yaşamını modernist bir aydının sorumluluklarını yerine getirmek üzere küllerinden doğarak sürdüren Uzun, Modern Kürtçe Roman'ın yaratıcılarından biri olmasının anahtarını okuruyla paylaşıyor. Edebiyat ve politika ekseninde verdiği demeçler evrensellik, çokdillilik ve çokkültürlülük hakkındaki her daim güncel ve sarih düşüncelerini açıklığa kavuştururken, Avrupa ve İskandinav coğrafyasına uzanan «„Mehmed Uzun imgesi“»nin Türkiyeli okurlar tarafından algılanışına da imkân kılıyor."
Kürt Edebiyatı Antolojisi
"Yazdığı eserler kadar Kürt edebiyatının görünür kılınmasına, Kürtçenin güçlü sözlü geleneğinin yanı sıra yazılı bir dil olarak yaşamasına, gelişmesine ve ürünler vermesine yaptığı katkılarla anılan Mehmed Uzun, bu derlemeyle Türkiyeli okurlara Modern Kürt Edebiyatı'nın kazandığı ivme hakkında bütünsel bir çerçeve çiziyor. Kürt dili ve edebiyatının inşasında birliği sağlamayı hedefleyen ve onlarca entelektüelin desteğiyle derlenen Antolojiya Edebiyata Kurdî'nin bu süzgeçten geçirilmiş Türkçe edisyonu Kürt kimliğine ve sosyolojik arka planına dair de yeni bir bakış açısı kazandırmayı hedefliyor. Mehmed Uzun'un binbir güçlüğü bertaraf ederek hazırladığı, şiir, öykü, roman kesitleri, piyes, denemelerden oluşan bu Kürt edebiyatı seçkisi, edebi türlere ve dönemlere merak duyanlar için bir kılavuz…"