Mehmed Uzun
Список книг автора Mehmed UzunKürt Edebiyatına Giriş
"Mehmed Uzun'un Kürt Edebiyatına Giriş çalışması, geçmişten bugüne çeşitli politik gerekçelerle ortak bir lehçeye, hatta alfabeye kavuşamamış Kürtçeye ve gelişimi kesintiye uğramış Kürt edebiyatına dair bir başvuru kaynağı niteliğinde… Uzun, yasaklanmış ancak yok edilememiş bir dilin sözlü kültürden yazılı edebiyata geçiş dönemine, Kürtçeye yönelik Sovyetler Birliği'ndeki kurucu girişimlerden Irak, İran, Suriye ve Türkiye coğrafyasında filizlenen eserlere yolculuğunu, siyasal ve sosyopolitik bağlamlardan koparmaksızın sergilerken, Kürt dili ve edebiyatının geldiği noktayı anlayabilmek için geçmişe dair de bir projeksiyon tutuyor."
Ruhun Gökkuşağı
"Yazmanın, anadilini yaşatmanın, kökenlerini unutmadan onun sınırlarını aşma iradesinin aldığı en hayati karar olduğu bilinciyle kalemini bileyen Mehmed Uzun, Ruhun Gökkuşağı'nda kişisel yolculuğunu anlatıyor. Urfa'da başlayan ve baskının, zulmün, ölümün gölgesinde süren, Kürt halkının ortak kaderiyle paralel ilerleyen yaşamının politik gerekçelerle sürekli yön değiştiren rotası doğruluktan asla şaşmıyor. Eserlerine kaynaklık eden geleneksel motifleri evrensele aktarırken tutunduğu saikleri okuruna içtenlikle açıyor. Kendini «„radikal hümanist“» olarak tanımlayan Uzun, Mezopotamya'da yakılan meşaleyi sözün kudretine dair sönmeyen bir inançla İsveç'in bembeyaz ormanlarına taşıyor."
Yitik Bir Aşkın Gölgesinde
"Kürt edebiyatının usta ismi Mehmed Uzun, Yitik Bir Aşkın Gölgesinde'de, ülkesinden sürgün edilen Vanlı Memduh Selim Bey'in mücadelelerle dolu trajik ömrünü bütün incelikleriyle nakşeder. Kaderi yenilgiler, yitimler ve geçim sıkıntılarıyla örülen Kürt aydını Memduh Selim Bey, hayati bir seçim yapmak zorundadır: Aşkı mı, ülkesi için savaşmak mı? Biricik sevgilisini terk ederek ülkesi uğruna savaşmayı yeğlese de her iki cephede de yenilgiye uğrar. Savaşın orta yerinde hem memleketine hem de aşkına duyduğu özlemin kavuruculuğuyla boğuşurken, halk da içinde bulunduğu çetin koşullar nedeniyle çoktan perişan bir haldedir. Memduh Selim Bey, yaşamının son günlerine kadar yoksulluk, İstanbul ve Galata hasreti, yorgunluk ve yalnızlıkla boğuşup duracaktır. Yitik Bir Aşkın Gölgesinde, umutlardan hüsrana, sevinçlerden burukluğa ve nihayet ebedi göçe doğru adım adım ilerleyen şiirsel bir yolculuk…"
Zincirlenmiş Zamanlar - Zincirlenmiş Sözcükler
"Kürt edebiyatının usta ismi Mehmed Uzun, Yitik Bir Aşkın Gölgesinde'de, ülkesinden sürgün edilen Vanlı Memduh Selim Bey'in mücadelelerle dolu trajik ömrünü bütün incelikleriyle nakşeder. Kaderi yenilgiler, yitimler ve geçim sıkıntılarıyla örülen Kürt aydını Memduh Selim Bey, hayati bir seçim yapmak zorundadır: Aşkı mı, ülkesi için savaşmak mı? Biricik sevgilisini terk ederek ülkesi uğruna savaşmayı yeğlese de her iki cephede de yenilgiye uğrar. Savaşın orta yerinde hem memleketine hem de aşkına duyduğu özlemin kavuruculuğuyla boğuşurken, halk da içinde bulunduğu çetin koşullar nedeniyle çoktan perişan bir haldedir. Memduh Selim Bey, yaşamının son günlerine kadar yoksulluk, İstanbul ve Galata hasreti, yorgunluk ve yalnızlıkla boğuşup duracaktır. Yitik Bir Aşkın Gölgesinde, umutlardan hüsrana, sevinçlerden burukluğa ve nihayet ebedi göçe doğru adım adım ilerleyen şiirsel bir yolculuk…"
Sen
"Zulmün ortasında, zindanın karasında, umudunu koğuşunu paylaştığı tek canlıya, çocukluk masallarıyla özdeşleştirdiği böceğe yükleyen bir mahpusun romanı: Sen. Mehmed Uzun, geçmişi ve bugünü yalınkat bir üslupla buluşturduğu bu eserinde insanın dayanma gücünün sınırlarını zorlayan ıstırapları pastoral bir üsluba dönüştürüyor. Kürt dili, folkloru, mimarisi ve gelenekleri, hayata tutunulacak dallarda yeşeren ve Diyarbakır zindanlarının karanlığına ışık tutan kadim birer imge olarak romanda yer buluyor. Beklenen umutlar, acı ve kederden sıyrılarak kendini gerçekleştiren kehanete evriliyor."
Antolojiya Edebiyata Kurdî - I
"Heke meriv rewşa zimanê kurdî ya sedsala bîstemîn bîne ber çavan; hingê meriv dibîne û têdigihe ku pêrgî gelekî astengî, qedexe û zordariyê hatiye, tevî vê yekê jî meriv lê dinihêre ku nivîskar û şahîrên kurdî, di her şert û mercî de, bêrawest, di nava geremol û dijwarî; di bin gef û tehdîdên hewçend giran yên serdestan de her berhem afiandine û her weha nîşan dane ku zimanê kurdî bi qîma xwe tê û ew ne kêmî zimanên cîran û biyanan e. Uzun, di destpêka sirgûniya xwe de, wextê ku yek ji gerînendeyên kovara Kurdistan Pressê ye, hewcedarî bi lihevkomkirina nivîskarên kurd yên her parçeyî û bi danasîna wan, berhem û xebatên wan yên edebî aniye û dest bi xebatê kiriye. Her ku çûye ev xebata danasînê qulipiye ser fikreke kûr û qehîmtir. Piştî tevlibûna xebata çend salên din, ev antolojî hatiye pê. Ev xebata dûr û dirêj, di tarîxa nêz ya Edebiyata Kurdî de, gav û tevgereke gelekî berbiçavtirîn e, ji bo ziman û edebiyateke kevnare dikare bibe hereketeke gelekî nû û nûjen. Antolojiya Edebiyata Kurdî, ne bi tenê berhemên nivîskar û şahîrên kurd dide nasîn, her weha ew bi her awayî pirekê di navbera nivîskar, şahîr û xwendeyên kurd de ava dike û wan her nêzîkê hevûdu dike."
Destpêka Edebiyata Kurdî
"Welê dixuye û tê zanîn ku xebat û tevgerên edebî yên Mehmed Uzun, bi qasî romannivîseriyê di warê lêgerîn û lêkolînên edebiyat û çanda kurdî de jî berbiçav in. Destpêka Edebiyata Kurdî, di warê lêkolînên edebiyata kurdî de gaveke hûr û kûr û nûjen e. Mehmed Uzun di vê kurtelêgerê de, li ser edebiyat, nivîskar û şahîrên herçar parçeyên kurdistanê yên xuyayî û nexuyayî ne radiweste û bi zimanekî sade û herikbar yê edebî qala wan, xebatên wan û berhemên wan dike. Edebiyata Kurdî mixabin ku gelekî wext her êş û azar kişandiye û bêgav maye, lê belê tevî vê yekê hemû kesp û kosp, keft û leftên hewçend dijwar dane pey xwe û heya roja me hatiye û hêviyeke xurt bi xwe re aniye. Destpêka Edebiyata Kurdî, heye ku mîna berhemeke kin û kurt bixuye; lê belê ew bi naverok û agahiyên ku di nava xwe de hewandiye, hêja û balkêş û dagirtiye. Ew dê bi van taybetmendiyên xwe her tim rewacdar be û herweha ew dê rê li ber nivîsar û xebatên akademîk yên edebiyata kurdî veke."
Evdalê Zeynikê'nin Hayatından Bir Gün
Efsanevi dengbêj Evdalê Zeynikê'nin trajedi, zorluk ve yoksulluklarla dolu hayatını, Kürt Beyleri arasındaki çekişme ve zıtlaşmaları, Süphan Dağı'nın hikmet ve heybetini, bin yıllık Xecê ile Siyabend destanının kudretini, dönemin sosyal, siyasal ve kültürel gelişmelerini bir çatı altında buluşturan Evdalê Zeynikê'nin Hayatından Bir Gün, Kürtlerin sözlü edebiyat geleneğinin en büyük parçasını oluşturan dengbêjlerin, söylencelerin ve halk anlatılarının modern edebiyat biçemleriyle harmanlanıp birbirini tamamladığı, çok katmanlı, deneysel bir kurgu…
Kader Kuyusu
"Yazar, dilbilimci ve siyasetçi Celadet Ali Bedirhan'ın İstanbul'daki elit yaşamından, büyük sürgünün ardından yoksulluk içinde geçen ölüm yıllarına dek süren uzun bir dönemi konu edinen Kader Kuyusu'nda Mehmed Uzun, ömrünün çoğunu sürgünde geçirmek zorunda kalmış Kürt aydınlarının yaşamlarına ışık tutan fotoğrafların izleğinde benzersiz bir nehir romana imza atıyor. Üst zümrenin şehirli pratikleri, entelektüel ve kozmopolit ilişkiler, dünya savaşları ve Büyük Buhran'ın Ortadoğu'daki tezahürlerinin yanı sıra, acı, yoksulluk, sıla hasreti, burukluk ve özlem yüklü yaşamlar, bir kuyu metaforuyla biçimlendirilip gerçekçi bir dil ve modern bir üslupta hayat buluyor. Kürt edebiyatının ulu çınarı Mehmed Uzun, Kürtlerin özgürlük mücadelesini, yenilgileri, yalnızlığı ve çaresizliklerini tüm çarpıcılığıyla resmediyor…"
Mirina Kalekî Rind
Du meriv. Du ronakbîrên kurd; ronakbîrê destpêka 1900'î Kalo û ronakbîrê nûjen Serdar Azad. Jiyanên wan, hîs û serpêhatiyên wan, xewn û xeyalên wan, danûstandinên wan yên bi hev re û bi doralî re, dijwarî berberiyên wan… Romana Mehmed Uzun ya duwemîn, Mirina Kalekî Rind, li dor van kes, tişt û pirsiyaran tê pê. Ronakbîrê nûjen Serdar Azad pênûs di destan de, li ber masê rûdine û ronakbîrê kevnare Kalo bi bîr tîne; gundekî biçûk û kalemêrekî ecêb. Kalo kî ye? Ew ji kû ye? Ew çi vedişêre? Serdar Azad, li milekî, ji xwendevanên xwe re behsa kalê ecêb û sirtijî dike û li milekî din jî, ew bi kalo re dipeyive û jê re behsa xwe, hîsên xwe, bîranên xwe û zarokatiya xwe dike. Yanê, roman ne bi tenê li ser du kesan tê pê, herweha ew bi du şêwan jî tê hûnandin û vegotin. Mirov dikare Kalo wekî rûpelekî jibîrbûyî ji dîroka Kurdistanê bibîne, Serdar Azad û jiyan, hîs, daxwaz û bîranînên wî jî, wekî mirovekî kurd yê nûjen û jiyana wî… ji ber ku kes, bûyer û peywendiyên romanê herçend şexsî û taybetî bin, hewçend jî gelemper in.