Gruispad na Tóg Wat. Helene de Kock

haar effens van hom weggehou, afgekyk op haar passiestille gesig met die geslote ooglede, en tot verhaal gekom. Sou ’n oomblik van ongeoorloofde ekstase hierdie onrus in my blus? het hy met pyn gewonder. En meteens skerp bewus geword van Lizette se totale weerloosheid omdat sy hom liefhet. Hy het haar kop krampagtig teen sy skouer gedruk, haar warm mond teen sy palm gevoel – en haar toe teruggestoot sodat sy weer binne staan, gesien hoe haar oë in verbasing oopgaan. Sy het vreemd na hom gekyk asof sy van iewers af terugkeer. Toe het sy haar hande stadig oor haar gesig geplaas.

      “Moenie. . .” het hy gefluister, sy hart rou binne-in hom, “ek het jou lief!” Dit was ook waar, al was dit nie die volle waarheid nie, want hierdie rusteloosheid het sy emosies van hart na drang gestoot. En kan ’n mens ooit ’n soeke stil deur uiting te gee aan ’n drang? Dié besef het hom skaam laat omswaai en hy het teruggeloop na sy motor en sonder veel lawaai vertrek.

      Die volle implikasie van wat hy so amper gedoen het, het hom in die onverwagte sonlig van die volgende oggend getref. Terwyl hy saam met sy pa oor die modderige wenakkers stap om te kyk of die lande hoegenaamd begaanbaar is, was hy siek by die gedagte dat hy homself byna vergeet het. En dit met Lizette! Nooit weer, het hy besluit, sal hy toelaat dat ontsteltenis uiting vind in begeerte na fisieke intimiteit nie. Dit kan net nare gevolge hê. Hy sou Lizette gaan sien en weer alles regmaak. Want hy ken haar. Sy is sensitief en sal weke lank sleg voel oor wat gebeur het. En dit was net sy skuld. Wel wetende hoe sy oor hom voel, moes hy nooit laataand na haar kamer gegaan het nie. Baie van die dinge wat sy pa so graag kwyt raak, is tog waar, het hy wrang gedink – ’n mens moenie moeilikheid gaan soek nie; om dit af te weer wanneer dit vanself kom, is heeltemal erg genoeg . . .

      Hy het egter geen kans gehad om na Lizette te gaan nie. Toe hy tydens middagete gou wou wegglip Sterk Water toe, het ’n ou vrou, wat van daar af kom, hom voorgekeer. Sy het Lizette help grootmaak en het hom goed geken. Sy het hom by die motorhuis ingewag, en sonder ’n woord ’n brief aan hom gegee, gegroet en geloop. Hy het die ligblou koevert oopgemaak en die paar woorde op die enkele vel ’n paar maal gelees voordat hulle ingang gevind het.

      Ek gaan vir ’n paar dae na Annette op Jagtersfontein. Ek het ’n klompie van my goed klaar ingelaai en sal sommer daarvandaan na Bethlehem gaan. Sien jou die Aprilvakansie. Joune, Lizette.

      Dit was net sý wat dit sou regkry om ’n paar onskuldige sinne veel, veel meer te laat sê. Die brief was ’n subtiele aanmaning om haar nie te kom besoek op Jagtersfontein nie. Om haar ook nie te kom soek op Bethlehem nie. Sy wou hom nie tóé sien nie.

      Pierre ruk soos hy skrik toe daar hard en uitbundig aan sy kamerdeur geklop word. Hy voel swaar van kop en lyf, asof hy ru uit ’n droom wakker geskud is.

      “Binne!” roep hy en kom stram orent. Hy is halfpad na die deur toe dit oopswaai en die haastige meisiekind van vroeër vandag daar staan. Hy kry die aardige gevoel dat sy weer haastig is, al staan sy hom doodstil en met groot belangstelling en betrag. Wat meer is, sy eie woorde het eenvoudig opgedroog. Hy staan en kyk na die meisie – ’n klein meisie met heuningkleurige hare wat los om haar kop hang, ’n paar besonder intense bruin oë, blink soos lukwartpitjies, ’n kort neusie en ’n vol mond wat geamuseerd vertrek onder sy blik.

      Hy voel ’n ergerlikheid in hom opstoot. Hy is tog allermins lus om bekyk te word.

      “Soek jy iets, juffrou?”

      Toe lag sy, ’n lekker lag uit haar keel, en hy sien dat haar tande wit en blink en bietjie skeef is.

      “My naam is Trix. Kom drink saam met ons ander tee. Ek het hulle gesê jy lyk af die plaas, en toe stuur hulle my om jou te kom haal.”

      “Af die pl . . .! Tj!” Pierre is sommer vies. “Wat weet jy tog van die plaas af? Buitendien, ek bly al jare lank hier in die stad en ek gaan net vakansies plaas toe! Dis glad nie die eerste keer . . .”

      Sy hou een klein handjie op, lag nog steeds. “Toe maar, ek wil nie jou lewensgeskiedenis weet nie! Wat ek sien, is genoeg getuigskrif! Kóm nou net . . .!”

      Maar hy bly steeds staan, sy hande op sy heupe. “Nou wat bedoel jy . . .?”

      “Ag tog!” Sy sug gemaak. “Af die plaas en nog praatsiek ook! Die tee word koud, jong!” Toe draai sy om en hy hoor haar ligvoets die trappe af trippel.

      Hy bly oomblikke lank staan, vasgevang in ’n besluiteloosheid wat ’n skaam tiener sou gepas het. Toe klik hy weer hard met sy tong en stap gedwee uit en af met die trappe.

      Onder in die groot woonkamer sit ’n tienstuks mans en meisies om die koffietafeltjies en gesels. Hulle bly stil toe Pierre in die deur vassteek. Trix sit bo-op ’n klein tafeltjie, wat sy blykbaar vir haarself uitgesonder het, en drink smaaklik aan ’n groot erdebeker met tee.

      “Daar’s hy!” sê sy toe sy hom opmerk, en die ander meisies giggel. “Volgens alle gerugte ’n ervare man van die stad én van die plaas. Maar wat sy bekwaamheid aanbetref, meisies . . . nou ja!”

      “Los hom, Trixie!” sê ’n lang man bó die gelag uit. “Ek ken hom. Dis Pierre Nienaber. Jy behoort hom ook te ken.”

      Pierre herken hom dadelik en kom in, sy aanvanklike verleentheid skoon weg. Dis Piet Spies wat verlede jaar saam met hom graad gekry het. Maar Trix gee hom geen kans nie. Sy klap haar vingers in die lug soos ’n kind wat sy hand in die klas opsteek.

      “Dis hom! Dis nooit anders nie!” juig sy, laat haar hand sak en kyk na hom met ’n soet, breë glimlag wat niemand mislei nie. Sy gaan die nuwe ou treiter tot sy hom mak gemaak het. “Ek het vir jóú gestem met die studenteraadsverkiesing, weet jy! Nogal twéé kruisies gemaak vir so ’n mooi man!”

      Pierre buk by die teekan, skink tydsaam en maak asof hy onbewus is van die singende stilte in die vertrek. Dié Trix is ’n opperste klein klits, dit besef hy nou. En soos dit voorkom, kry sy gou-gou al wat broek dra in die holte van haar klein handjie. Wel, nie vir hóm wat Pierre Nienaber is nie! Toe kom hy orent en begin roer aan sy tee, glimlag vriendelik met haar.

      “Ai, hoe jammer tog! Dit was nou die één stembriefie wat uitgegooi is. Jy weet, sulke oorentoesiasme het menige kieser al groot teleurstelling besorg!”

      Enige ander meisie sou vies gewees het. Lizette sou in die aarde gesink het, maar nie hierdie Trix nie. Sy sit haar beker neer en haar glimlag verander – dit word goedkeurend, asof sy sy staal getoets het en tevrede is.

      Die ander lag en bepaal hulle weer by hul eie praatjies. Piet Spies kom staan by Pierre, en hulle begin feitlik dadelik gesels oor hul gesamentlike studierigtings. Piet beduie ook aan hom dat vyf van die ander loseerders ook landboustudente is, en die ander studeer medies. Trix inkluis. Glo ’n knap student, dié Trix, en al in haar vyfde jaar. Dis tydens die gesprek dat Pierre weer haar oog vang – en hou. Sy bekyk hom takserend, nee, sy stroop hom van alle vernis en maak hom bewus van homself en van haar. Haar kleinheid, haar kompakte liggaamsbou, haar bonsende lewendigheid word in detail onder sy aandag gebring sodat daar ’n klein krieweling in hom ontstaan. Irritasie? Ja seker, dink hy, sy hinder my. Twee sulke persoonlikhede soos ek en hierdie meisie kan net bots – of saamsnoer . . .

      Dis ’n skielike gedagte wat soos ’n koeël deur hom gaan. Dit mág nie, verweer hy met krag. Want dit sal die verwoesting beteken van alles wat was . . .