Helene de Kock Omnibus 4. Helene de Kock

my ou. ’n Mens weet amper dadelik of mense régtig van jou hou en of hulle jou net wil gebruik.”

      Pietman sit ’n rukkie. “O,” sê hy net. En toe: “Dus het jy al die tyd gemaak asof jy nie geld het nie?”

      “Jip. Was nie altyd lekker nie, want ek het myself baie dinge ontsê. Maar noudat ek terugdink, was dit baie goed vir my. Nou moet ek ook erken, dit was net tydens die kwartaal so. Vakansies was ek by die huis of in die kasteel by die see. En dit, Pieta, was glad nie lekker nie. Engelie is ’n feeksie, maar haar ma is ’n heks. Van die gawe soort wat jou skielik ’n oorveeg met die besem gee as jy dit die minste verwag. Sy is gepik met prestasie en geld maak haar verskriklik opgewonde.”

      Pietman glimlag skeef. “Is dit regtig so erg?”

      Keppie se mond sluit bot. Hy snuif half ongeskik. “Wel, nou nie heeltemal nie. Sy is partykeer orraait. Maar sy wil my lewe vir my reël en ek skop daarteen. Van kleins af het sy dit vir my pa ingeprent dat ek baie intelligenter is as wat ek voorgee. Intussen is ek net ’n goeie akteur. En wat meer is,” hy lig ’n waarskuwende voorvinger, “ek sal ’n baie goeie onnie wees! Onnies moet kan toneelspeel!”

      “Ek glo so,” antwoord Pietman en begin stadig glimlag. Baie dinge maak nou sin. Die stukkies van die legkaart val mooitjies inmekaar. Hy ken ook al die antwoord toe hy luiters vra: “Was jy nou onlangs in Europa?”

      “Jip,” grinnik Keppie voldaan. “Ou Suritatjie het seker gedink sy sien gesigte. Eers was dit snaaks om julle oral te agtervolg, maar later was dit vervelig.”

      Pietman sit doodstil, voel hoe die lag om sy mond wegraak. Toe knik hy swaarmoedig. “Ja . . . soms was dit vrek vervelig, swaerie. Ek het meermale gewens jy was daar om die dae ’n bietjie op te kikker.”

      Die twee sit mekaar swyend en betrag. Toe skud Keppie sy kop. “My ou, ons sal moet werk aan ons lewetjies. Dinge het nou baie verander. Ons sal diep moet dink.”

      “Oor wat?”

      “Oor ons hartsake, natuurlik. Ons is albei met die verkeerde meisie deurmekaar!”

      8

      “Op Pietman de Waal, die regswese en gróót sukses!” Saul Otto stoot die sjampanjeglas triomfantlik die lug in. Die ander se glasies volg en hulle drink op die man van die aand en sy graad. Alles met groot gebaar en geil geesdrif, dink Pietman wrang, maar knik sy dank. Want die Otto’s het oorgeneem. Vir vanaand. En daar is nie ’n ding wat hy daaraan kan doen nie. Speel hy nie saam nie, sal die herrie los wees. Daarvoor sien hy op die oomblik nie juis kans nie. ’n Man se gradedag is darem spesiaal genoeg om liefs vrede en vreugde as opsie te aanvaar.

      Daarom glimlag hy breed, knipoog vir sy ma en oupa Murray wat oorkant hom en Surita sit en duidelik net so ongemaklik soos hy voel. Trouens, oupa Murray lig net die linkerhoek van sy mond om erkenning aan Pietman se gebaartjie te gee. Die professor is sweerlik besig om die oupa in hom eenkant toe te skuif. Netnoumaar vertel hy nog vir Otto ’n ding of twee. En, dink Pietman roekeloos, as dit nie vir Surita sou ontstel nie, sou hy self nogal dié petalje wou aanskou. Want hy smag hoeka daarna dat iemand vir Saul Otto moet koudsit, iemand wat nie ’n snars omgee of die man hom ooit weer groet nie. Soos wat dit in elk geval nou lyk, sal oupa Murray ’n sug van verligting slaak as hy op dese oomblik kon koebaai sê en in sy geel kombi klim Potch toe. Want die Otto-man praat te veel en te hard. Almal binne ’n radius van vier tafels weet ook nou al dat hy die man met die beursie is en dat hulle ander maar mag bestel wat hulle wil en soveel as wat hulle wil.

      “Jy’s baie stil,” fluister Surita en haar hand soek na syne onder die tafel. Hy vat dit vas, knik instemmend toe Saul na sy kant toe kyk en wens vlugtig dat hy geluister het waaroor die man praat. Netnou word sy opinie ook nog gevra. Maar hy leun nader na Surita. “Ek dink diep dinge,” jok hy speels. “’n Man met ’n graad behoort mos gedagtes te hê wat by sy akademiese status pas.”

      “Dit hoef nie noodwendig akademies van aard te wees nie,” glimlag sy. “Ek het nog altyd gewonder hoe ’n vryer ou Einstein was! Dalk heel innoverend!”

      “Hokaai!” lag Pietman gedemp saam. “Ek is ver van Einstein af, maar ek verseker jou ek weet van hofmaak.”

      “Ag só? Ek kry weer al hoe meer die indruk dat jou kop jou hart regeer.”

      “Soos dit hoort,” antwoord hy en hoor hoe die erns in sy stem hul klein gesprek binnesluip. Haar gesig verstrak en hy is byna dadelik spyt. Tog kan hy nie anders nie. Dit hang nog steeds oor hulle. Hierdie ding van geld-hê en nié-geld-hê-nie. Dis asof hulle oor ’n diep kloof met mekaar moet praat. Harder as gewoonlik. Met al hoe minder woorde – sodat hul asem nie opraak nie.

      Die kos kom en Pietman moet toegee die Otto’s het die regte plek vir ’n viering gekies. Pavarotti’s se gourmet-geregte is fabelagtig lekker. Dit stem ’n man sommer in vir gemoedelikheid. Selfs oupa Murray haal ’n paar van sy droë grappies uit en gie-gie lustig saam toe Otto uit sy maag uit lag. Ook mevrou Otto gesels ewe gawerig met sy ma. Nou en dan glimlag Anita de Waal in haar seun se rigting, vra of sy seekosdis lekker is. Maar hy ken haar. Die laggie is stram; haar rug pylreguit. Dis vir haar bitter om sulke godekos met aalmoese te koop. Want dis hoe sy daarna verwys het toe hulle die Otto’s se uitnodiging na Pavarotti’s gekry het. Ek sal nie gaan nie! het sy losgetrek. Die Otto’s moet dink hulle kan my met soetgoed koop! Maar oupa Murray was ferm: Anita, jy sal gaan omdat dit Pietman se aand is. En ek sal ook met plesier Saul Otto se beursie loop leeg eet as dit vir Pietman en Surita ’n oomblik se mooi genot kan besorg. Hoe bedoel Oupa nou? wou Pietman weet. Professor Murray het hom skreefoog beskou. My kind, het hy gesug, jy en Surita is op die kruispad. Julle sal gou genoeg moeilike besluite moet neem. En daarop het Pietman nie geantwoord nie. Hy het dit self goed genoeg geweet. En bly uitstel. Maar noudat hy so tersluiks kyk hoedat Surita net bolangs met haar kos peuter, weet hy een ding: nie veel langer sal hulle twee kan voorgee asof alles maar dooddollies is nie. Want elke keer dat hy haar bel of sy vir hom, praat hulle allerlei soetpraatjies, ál verby die eintlike “issue”, soos Keppie sou sê. En hy wat Pietman is, het haar nog nie eens vertel van Yental se blyery by hulle aan huis nie. Hy verswyg dit doelbewus vir haar. Het net so skuinsweg vir sy ma en oupa vertel dat hierdie Niklaus-meisie en Surita saam grootgeword het. Gesien hoedat sy ma se mond oopsak en oupa Murray se koerant oor sy wenkbroue opskuif. Nee, hulle sal nie praat nie. Maar hy sal móét . . .

      Hy luister hoedat Saul Otto in die politiek begin grawe en sien sy oupa glimlag en sy ma skouers ophaal.

      “Surita,” sê hy dringend en los die laaste twee happe op sy bord, “ons moet gesels.”

      “Ek weet,” antwoord sy dadelik, “en ek het gedink dat jy vanaand saam met ons sou oorbly in die hotel. Dan kan ons môre mos lank praat.”

      Sy moed plons in sy skoene. Oorbly is uit. Hy moet môre by Café Fiori wees om sy skof te werk. Anders kan hy nie vir daardie nuwe vonnisbundel betaal nie. Ook nie vir die nuwe paar tekkies wat hy so broodnodig het nie. En dan is daar die dikwielfiets se agterband . . . Hy sug hardop. “Kom ons gaan staan ’n rukkie op die balkon. Dit sal nog ’n tydjie neem voordat die nagereg kom.”

      Hy maak verskoning vir hulle en die grootmense glimlag toe hulle uitstap. Buite op die lang, koel stoep staan hulle ’n ruk in stilte en afkyk op die verligte plein en die elegante vooraansig van die Staatsteater. Sy skuif nader en laat haar kop teen sy skouer sak. ’n Diep, byna weemoedige deernis stuif in hom op en hy druk haar styf teen hom aan, voel haar sagte, geurige hare teen sy mond en neus.

      “Surita, ek kan nie bly nie. Jy weet mos ek het klas en ek moet môre werk ook. Verstaan tog. As ek nie werk nie, het ek nie geld vir boeke of vir klere nie.”

      Sy swaai om, steek haar hande uit om sy gesig in haar palms vas te vat. “Pietman . . .” fluister sy en hy sien haar traanblink oë knip-knip, “jy hét ’n keuse . . .”

      Sy is vreeslik mooi so in die halflig. Haar oë donker, haar mond donkerder. Hy trek haar teen hom aan, soen haar met ’n magtelose drif. Sóén die protes op haar lippe weg totdat sy uitasem aan hom bly klou en hyself sy hand uitsteek om die koue balkonmuur vas te vat.

      “Bly,”