Tryna du Toit-omnibus 2. Tryna du Toit

ou goedjies. En tannie Alie sê ek kan net soveel van hulle kry as wat ek wil hê. Sy sê hulle wil hulle nie hê nie, die kat kry heeldag kleintjies.” Die groengrys oë kyk smekend in haar ma s’n. “Kan ek maar, Mamsie, kan ek maar almal kry?”

      “My liewe Popsie,” glimlag Miem Malan. “Hoe kan ons dan nou sewe katte aanhou? Hou jy dan nie meer van Snippie nie?”

      “Ja, Mammie, ek is nog net so lief vir haar. Maar, o Mammie, hulle is so mooi. Daar is twee swartetjies en vier bontetjies. Kan ek maar, Mamsie?”

      “Ons sal sien, my hartjie. Hulle is in elk geval te klein om hulle nou al van hulle ma af weg te neem, maar miskien kan jy later enetjie kry.”

      Popsie is vir eers tevrede. Dora kom met die koffie na buite en Popsie, wat met haar kop teen haar ma se skouer sit, sê weer: “Elsatjie sê sy gaan ’n slaappop vir Kersfees kry.” Sy sê niks meer nie, maar haar smekende oë maak dit ook nie nodig nie. Miem Malan sug. Hoe moet ’n mens jou kinders laat verstaan? Elsa Fouché, Popsie se beste vriendin, is een van die hoërskoolonderwysers se enigste dogter. Dis vir hulle baie maklik om vir hulle dogter die ou dingetjies te gee wat ’n jong kind so gelukkig kan maak. Maar dis swaar om die verlange in jou eie kind se oë te sien en te weet dat jy maar altyd nee moet sê omdat daar ander, dringender behoeftes is wat voorkeur moet kry. In die reël is hulle ook soet en inskiklik, dis net so af en toe dat die verlange te groot word. Sag streel sy haar jongste se ligte, blink haartjies.

      “Toe maar, hartjie, eendag koop ons vir jou die grootste slaappop wat daar in die winkel is. Maar nou kan Vader nie. Kom, drink jou melk. Ons gaan vanaand buite onder die peerboom eet. Ek het gehoor Debbie en Dora maak sulke planne.”

      Die fyn, ovaalvormige gesiggie wat net ’n oomblik vantevore so treurig was, verhelder nou. Die ogies straal.

      “Ek sal hulle gaan help. O, dit sal lekker wees.” Soos ’n warrelwind is sy by die huis in.

      Pieter en sy vrou kyk glimlaggend na mekaar. Hy sien die teerheid in haar oë. Hy weet wat in haar hart aangaan. Hy steek sy hand in sy baadjiesak, trek ’n posspaarbankboekie daaruit en oorhandig dit aan haar. Sy neem dit by hom en maak dit oop. Daar is ’n deposito van vyf pond inbetaal. Vraend kyk sy na hom en met ’n glimlag verduidelik hy: “Die groente en vrugte en blomme wat ek smôrens mark toe geneem het, het die afgelope week byna dubbel hul gewone prys behaal. Dis Kerstyd en dit lyk of die mense nie omgee wat hulle betaal nie. Dis vir jou huis, vir die veranderings wat jy wil maak. Dit sal maar stadig gaan, maar dis ’n begin. As jy eier- of bottergeld oorhet, kan jy dit ook daarby sit.”

      Verras bly sit sy. Dit het sy nie verwag nie. Sou Pieter weet dat sy soms so opstandig en ontevrede voel?

      “Dankie, Pieter.” Sy staan op en soen hom. Sy weet hoe nodig hy die geld het, hoe baie dinge hy nog vir die plaas wil koop. Maar daar is ook dankbaarheid en erkentlikheid teenoor sy vrou wat hom gehelp het om sy hartsbegeerte waar te maak.

      “Moenie nou al dankie sê nie,” terg hy haar so ’n bietjie. “Dis miskien ’n jaar voordat ek weer iets kan bysit. En miskien kom ek dit sommer al weer een van die dae leen. Maar dis vir jou en jou huis, nie vir jou dogters nie.”

      Sy bloos effens, want hy het al weer haar gedagtes gelees. Maar sy aanvaar die geld met dank. Dis die begin van haar droomhuis.

      Daar stap Debbie nou na die hoenderhokke toe met ’n mandjie om die eiers uit te haal. Popsie is by haar. Sy hang aan Debbie se arm terwyl sy opkyk in haar gesig en sonder ophou gesels. Sy vertel haar seker nou van die katjies en die slaappop. Sy hoor Dora hier binne werskaf, druk besig om aandete klaar te maak. Ouma help haar seker, sy kan nooit ledig wees nie. Pieter staan op om sy koeie vir die aand te versorg en ’n rukkie is sy alleen op die stoep. Lang, koel skaduwees lê nou oor die veld. Die aandgeluide weerklink oor die werf, maar verder is dit stil en rustig. Ook hier binne-in haar is dit rustig. Solank dit met haar dierbares goed gaan, gaan dit met haar ook goed.

      Hoofstuk 9

      Hoofstuk 9

      Kersfees het stil verbygegaan.

      Hulle is almal Kersoggend kerk toe. Pieter Malan was ouderling en die gesin was getroue kerkgangers. Dit was slegs weens siekte of ongesteldheid dat een van hulle op ’n Sondagoggend uit die kerk kon bly.

      Dit was stil en koel in die kerk. Daar was maar min mense. Dominee Van Heerden was weg see toe om ’n welverdiende rus te geniet en ’n vreemde jong predikant het in sy plek waargeneem. Hy het hulle vertel van die ster wat die herders gesien het en van die Kindjie wat in ’n stal gebore is sodat sondaars van hul sondes verlos kon word. Debbie het ’n rukkie lank van Paul vergeet en stil en aandagtig geluister.

      Op die plaas het sake maar hulle gewone gang gegaan, want selfs op Kersdag moet die koeie gemelk en versorg, die hoenders gevoer en al die ander noodsaaklike take verrig word. Debbie het nie daarvan gehou dat haar pa so hard werk nie. Hy was van vroeg in die oggend tot donkeraand besig sonder om te rus en het die laaste tyd ouer geword. As hy saans so moeg lyk, het Debbie hom diep jammer gekry en gewens dat sy iets kon doen om hom te help. Sy sal volgende jaar dubbel so hard werk, het sy haarself telkemale voorgeneem, en sodra sy klaar is en ’n aanstelling kry, sal sy byna al haar geld huis toe stuur.

      ’n Klompie jong mense het die dag ná Kersfees op Aandrus kom deurbring en hulle het almal onder die ou peerboom piekniek gemaak. Daar was van Debbie se ou maats ook, seuns met wie sy saam skoolgegaan het en wat altyd baie van die slim grysoogdogter gehou het. Maar sy het weggegaan en hulle het agtergebly en selfs ná net een jaar het Debbie gevoel hulle stel nie meer in dieselfde dinge belang nie. Sy het hulle ontgroei. Miskien was dit omdat sy Paul leer ken en liefkry het dat sy nou soveel ouer as hulle voel, soveel wyser.

      En toe word Bontrok, haar pa se beste melkkoei, siek. Met ’n bekommerde gesig het Pieter Malan sy werk gedoen en soveel tyd as wat hy moontlik kon by die siek Bontrok in die stal deurgebring. As hulle vra hoe dit gaan, het hy maar net sy kop geskud. Dit was of daar ’n skaduwee oor die huis geval het. Selfs die sonnige Popsie was stil. Haar pa se moeë, bekommerde gesig en die jammerte in haar ma se oë het haar vrolikheid gedemp. Pieter Malan het byna ’n hele nag in die stal saam met sy koei deurgebring. Elfuur die aand bring Miems vir hom ’n koppie swart koffie. Langs hom op die grond staan ’n paar bottels brandewyn, lynolie en medisyne. In die strooi lê die koei. ’n Rukkie kyk sy in stilte. Dis vir haar of Bontrok se asemhaling nie meer so swaar is nie, asof sy gemakliker voel.

      “Sy lyk ’n bietjie beter, Pieter.”

      “Sy is ’n bietjie beter.”

      “Kom jy nie nou ’n slaggie rus nie? Jy lyk so moeg.”

      “Nie nou al nie, my vrou. Gaan slaap jy maar solank. Ek sal nog ’n uur of twee bly totdat ek meer gerus is.”

      Sy weet dit help nie om hom te probeer oorreed nie. Sy ken Pieter. En sy weet hy is baie onrustig, sy weet hoe groot die verlies sal wees as hy Bontrok moet verloor. Maar sy self is doodmoeg. Sy is ook al van voor sonop af aan die gang en kan hom tog nie help deur hier te bly nie. Hy stap saam met haar huis toe, neem ’n dik, oorgetrekte kombers en gaan weer terug stal toe.

      Maar sy kan nie slaap nie. Sy mis Pieter langs haar op die groot bed. Voor sy haar oë sluit, bid sy ook soos Popsie gebid het: “Liewe Jesus, maak tog vir Bontrok gesond.”

      Bontrok was die volgende oggend beslis beter. Pieter se oë het diep agter in hul kasse gesit en hy was moeg en bleek. Maar hy het weer met onvermoeide ywer sy werk op die plaas hervat. ’n Paar dae nog van spesiale sorg en Bontrok was weer gesond.

      Januariemaand was droog en warm. Die lang somerdae was uitputtend. Selfs vroegoggend het die son se strale al gesteek en geskroei. Dit was net saans, as die son agter die rante verdwyn het en die sagte aandluggie begin roer, dat die wêreld draagliker geword het en ’n mens gevoel het dat jy weer kan lewe. Maar ten spyte van die hitte was hulle almal heeldag bedrywig. Daar was altyd werk op die plaas. Hulle moes kook en bak, hulle het help karring en botter maak, die eiers verpak om weggestuur te word, gewas en gestryk. Vir die dogters moes nuwe klere gemaak word.

      Die dorp se jong mense het baie aande kom kuier. Hulle het vleisgebraai,