Ena Murray Omnibus 30. Ena Murray

grootgemaak. Ja, sy moet dankbaar wees dat haar kinders groot en getroud is. Maar haar kommer is nie daarmee oor nie. Sy het ses kleindogters …Ag, ja. Sy staan op. Maar weer gaan probeer slaap. Wat sal dit vir haar help om wakker te sit? Dis nie vir haar om die liewe Heer voor te skryf nie …

      Ook Christian Basson slaap nie. Want ook in die gegoede woonbuurte van die stad kan die nag baie lank en baie donker word. As tant Hessie dink dit gaan net in Bokmakieriestraat so, maak sy ’n fout.

      3

      Hy probeer nie eens om bed toe te gaan nie. Hy staan voor die venster en staar na die nag in die tuin terwyl spoke uit die verlede op hom afstorm. Dis soveel jare nou.

      Hy draai om, gaan sit in die stoel waar die klein gryskopvroutjie vanmiddag gesit het. Sy gewete klop. Natuurlik het hy haar van die begin af geglo. Natuurlik weet hy sy het hom nie met ’n wolhaarstorie kom bangpraat nie. Nieteenstaande die armoedige uiterlike het daar uit haar ’n inherente eerlikheid gestraal wat hy onmiddellik na waarde kon skat. Hy werk immers elke dag met mense. Hy kan hom teen hierdie tyd darem al op ’n bietjie mensekennis beroem.

      Marie Buys, soos sy haarself voorgestel het, is arm maar eerlik. En trots. In retrospek weet hy dat die vrou uit Bokmakieriestraat vandag die beste vertoon het van hulle twee. Sy het die beste daarvan afgekom. Daar waar sy nou in haar bed lê, waarskynlik so slapeloos soos hy, weet sy seker ook dat sy in werklikheid die beste daarvan afgekom het. Sy hoef immers nie vannag by haar groot kommer skaamte vir haar gedrag vanmiddag te voeg nie. Hy moet.

      Hy kreun saggies. Wat het hom besiel om so op te tree, daardie aanvallende, meerderwaardige houding in te neem? Daardie onware en onregverdige suggestie te maak? Toe hy dit sê, het hy dadelik geweet dat hy ’n gruwelike beskuldiging teenoor die jong meisie inbring. Want dis nie gewoonlik dáárdie soort meisie wat in die moeilikheid beland nie, maar wel dié van ma’s soos Marie Buys. Want Marie Buys het, soos sy tereg gesê het, haar kind reg grootgemaak. Daarom het sy haar kind nie pille gevoer, soos so baie ander ma’s doen nie. Daardie soort ma’s weet dat hulle voorsorg moet tref. Marie Buys het nie gedink dis nodig om voorsorg te tref nie. Sy het vertroue gehad in die opvoeding wat sy haar Nickey gegee het, en in haar dogter self.

      Hy staan weer rusteloos op, gaan sit agter die lessenaar, druk sy handpalms teen mekaar. Arme mevrou Buys! Sy het dieselfde fout begaan as hy en sovele ander ouers. Om te glo dat die opvoeding wat jy jou kind gegee het, hom of haar vrywaar van val. Soos hy geglo het dat Terence weet wat gaan vir wat. So iets durf net nie gebeur met Christian Basson se seun nie! Hoe dwaas. Want daar is so baie dinge in die lewe wat nie durf wees nie en wat tog is.

      Sy kop sak tussen sy hande. Hy wéét Nickey Buys verwag Terence se kind en niemand anders s’n nie. Hy wéét dis sy kleinkind wat gebore gaan word. Hy wéét Marie Buys en haar dogter lieg nie. Maar die oomblik toe dit tot hom deurdring wat presies die vrou hom kom vertel het, was dit asof daar iets in sy brein ontplof het. Dit was asof ’n landmyn binne-in hom afgetrap is. Sy eerste gedagte was net dat dit nie mág wees nie. En toe het hy na die eerste ding gegryp wat in hom opgekom het.

      Hy het Terence destyds sy studeerkamer ingeroep, hom die berig gegee om te lees. Hy glo menige ouers het ná daardie berig hul kinders onder vier oë gekry. Dit was ’n ontstellende berig. Geen ouer wat enigsins die naam ouer werd is, sou dit net so kon laat verbygaan nie.

      Terence het die koerant neergesit en hy het direk gevra: “Gaan dit in jou skool ook so? Weet jy hiervan?”

      Die seun het verleë gelyk, maar het nogtans sy pa vas in die oë gekyk. “Ja, Pa. Daar gaan glo sulke dinge aan. Ek het gehoor daarvan.”

      “Het jy deel daaraan, Terence?” Die onomwonde vraag het ’n onomwonde antwoord geëis.

      “Natuurlik nie, Pa! Wat dink Pa van my?”

      Hy onthou hy het sy asem stadig laat uitkom in dankbaarheid. Daar was trots en liefde in sy hart. “Dankie, Terence. Ek weet ek kan jou vertrou! Maar dis ’n ernstige saak, my seun. En dis lelik.”

      “Ja, Pa.”

      “Jy stem dus saam met my? Dat dit verkeerde dinge is daardie!”

      “Ja, Pa.”

      “Dat dit nie dinge is waarmee kinders speel nie?”

      “Ja, Pa.”

      En hy het só gerus gevoel oor sy seun toe dié uitstap dat hy dit nou kwalik kon glo. Goeie genade!

      Daar was ’n stadium vandag dat hy Terence sou verbrysel het as hy net sy hande op hom kon lê. Ja, Pa! Ja, Pa! En nou? ’n Vrou uit Bokmakieriestraat het hom vandag kom vertel daardie einste gedienstige seun is die vader van haar dogter se kind!

      En dan is die spook weer daar, kom dit reg voor hom staan, en die woede teenoor sy seun bedaar, gaan lê, laat net ’n leë, siek gevoel in hom agter. En ’n skuldgevoel. ’n Skuldgevoel wat hy op die gryskopvrou en haar dogter wou pak. Maar in hierdie nagtelike uur laat sy gewete hom nie toe om dit te doen nie, weet hy dat wanneer daar na skuld gesoek word, daar by hom eerste begin moet word.

      Dit is nou eenmaal so dat ’n ouer nie wil sien dat sy kind die foute maak wat hy self gemaak het nie. Hy mag ander foute maak. Daarvoor kan jy nog begrip en selfs simpatie vind. Verskoning vind. Maar as jy jou kind gewaarsku het teen sekere dinge juis omdat jy eerstehandse kennis dra van die gevolge van so ’n fout, dan kan jy dit nie aanvaar dat daardie kind nogtans dieselfde fout gaan maak nie. Dan kan jy hom verbrysel, terwyl jy elke sekonde met die bitter besef saamleef: voete van klei word ook geërf.

      In die dae wat volg, is meer as een dwalende, soos mense wat nie rigting het nie. Tant Hessie vee die kombuistafel se oliekleedjie oor en oor af sonder dat sy dit agterkom, haar gedagtes by Marie Buys. Dis die moeder, nie die dogter nie, wat die meeste in haar gedagtes is, wat maak dat sy die kosbare litertjie melk laat oorkook en haar beetblaarbredie laat aanbrand. Jammerte tog. Sy het juis bedoel om vir die arme Nickey ’n skeppie oor te neem. Dis ryk aan yster en Nickey het nou baie yster nodig. Vir Marie weet sy nie wat om te neem nie. Marie het ’n ander soort yster nodig wat nie in beetblare te vinde is nie.

      Dis na die moeder dat tant Hessie se hart die meeste uitgaan. Nickey is jonk. Die jeug het moed. En ’n gewonde jong hart herstel verbasend gou. Vir die jong gees met sy aanpassingsvermoë is geen ramp te groot om te verwerk nie. Maar as jy jou jare gekry het, jou kop grys geword het, jou skouers vooroor begin sak het, kan jy nie meer so maklik aanpas nie, nie meer so maklik smart en teleurstellings verwerk nie. Wanneer jy op Marie Buys se ouderdom kom, wil jy rustig wees. Kalm. Jy wil amper net ’n toeskouer van die lewe wees. Eenkant langs die stroom na al die stroomversnellings en golwe staan en kyk met die wete dat jy jou deel gehad het daarvan. Dat jy, toe jy moes, jou midde-in daardie stroom gewerp en jou deel gedoen het. En nou is jy met jou grys hare en krom skouertjies uitgespoel op die kant om daar rustig te wees.

      Maar Marie Buys, wat al amper die kant bereik het, is teruggeslurp in die stroom, ’n stroom só diep en só wyd, só golwend en kolkend dat dit selfs vir ’n Godvresende vrou soos sy te veel kan word. En tant Hessie se oë, wat nog skerp kyk, het reeds gesien: Marie Buys het nie meer krag nie.

      Tant Hessie snuif, veeg sommer met die vadoek haar neus en oë af en begin dan maar sing. Dis beter om te sing as om te huil.

      Buite, by die agterdeur, staan Marie Buys stil en luister na die bewerige, krakerige ou stem: “… Hy kan help, ja, Hy alleen.”

      Marie gaan sit op die bankie by die agterdeur, stut haar kop teen die muur en sluit haar oë. Hy kan help, ja, Hy alleen. Want Hy weet hoekom dinge gebeur. Sy moet net daaraan vashou. Soos tant Hessie gesing het: Hy kén jou omstandighede. Hy ken al die angs en vrae wat in ’n moederhart lê. Sy kom orent, gryp skielik weer na haar hart. Uit die hoek van haar oog sien tant Hessie hoe Marie by die agterdeur inmekaarsak, en in haar ontsteltenis laat val sy die pot bredie wat sy in haar hande het.

      “Marie-mens!”

      Nickey kyk doelloos om haar. Sy het vandag vir die eerste keer by die huis gebly. Gister het sy die technikon in kennis gestel dat sy nie met haar studies voortgaan nie. Sy het laat gelê vanoggend en haar ma het haar nie kom steur