Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich. Wojciech Lipoński

      68

      Wzorem godła Irlandii stała się najstarsza zachowana harfa średniowieczna, znana jako Brian Boru, przechowywana obecnie w Trinity College w Dublinie.

      69

      J. Carney, op. cit, s. 8.

      70

      Ibid., s. 9.

      71

      Ibid., s. 11.

      72

      Ibid.

      73

      Ibid.

      74

      Cyt. za oryginalnym tekstem gaelickim i równoległym tłumaczeniem angielskim w: E. Knott, G. Murphy, op. cit., s. 63–64.

      75

      Ibid., s. 71.

      76

      Ibid., s. 74.

      77

      Anonimowy tekst irlandzki, cyt. za: E. Knott, G. Murphy, op. cit, s. 81. Wtrącenia w nawiasach moje – W.L.

      78

      E. Dwelly, op. cit., hasło Aois dána, s. 39–40.

      79

      J. Carney, op. cit., s. 11–12.

      80

      Ibid., s. 12.

      81

      Ibid., s. 37.

      82

      Ibid.

      83

      SEHI, s. 13.

      84

      R. Atkinson, Wstęp do: YBL, s. nbl (4).

      85

      Zob. podrozdział Spór o chronologię migracji celtyckich.

      86

      P. Mac Cana, op. cit, s. 57.

      87

      Ibid.

      88

      P. Mac Cana, op. cit, s. 65.

      89

      S. Ó Súilleabháin, Storytelling in Irish Tradition, Cork 1973, s. 12. Tamże znajduje się znamienny opis występu jednego z ostatnich sgéalaighe, gdy zgromadzona publiczność wiejska zignorowała jego opowieść, nie dziękując mu nawet symbolicznie, a tylko spod pieca dał się słyszeć pojedynczy głos: „żyj nam długo, opowiadaczu”.

      90

      C. Yannaras, Truth and Competition in Greek Tradition, wykład wygłoszony podczas XXXIII Sesji Międzynarodowej Akademii Olimpijskiej, rocznik „International Olympic Academy”, 1993 s. 72–73.

      91

      P. Mac Cana, op. cit, s. 17.

      92

      Táin czyli uprowadzenie stad z Cuailnye, tłum. E. Bryll i M. Goraj, Warszawa 1983, s. 88–89. Por. The Tain. Translated from the Irish epic Táin Bó Cuailnge, Oxford 1982, s. 75.

      93

      Cyt. za: E. Knott, G. Murphy, op. cit., s. 131

      94

      Fototypiczne wydanie tej ostatniej, z kartami oryginalnej wielkości, znajduje się w posiadaniu Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu.

      95

      Zob. The Táin, op. cit., s. 253 i 283. W tłumaczeniu polskim E. Brylla i M. Goraj tekst ten jest przytoczony z następującym komentarzem autorów przekładu: „tę różnicę dusz przepisywacza – irlandzkiej (która jako każe tradycja filidów, czyli klanu wieszczów, poetów, znawców i pamiętaczy poezji, nie chce uronić ani słowa i pod tym warunkiem udziela błogosławieństwa), i łacińsko-klasztornej (czującej w eposie swąd diabła), warto zapamiętać jako typową dla ścierania się dwu kultur”. Moje tłumaczenie znalazło uznanie N. Daviesa, który cytuje je po angielsku w swej książce The Isles. A History, London 1999, s. 83 i 1062.

      96

      E. Knott, G. Murphy, op. cit., s. 145. Stosowana przez autorów tej pracy pisownia nazwiska Fionn mac Cumhall, jest jedną z wielu możliwych i różni się od przyjętej przeze mnie: Fionn mac Cumhaill.

      97

      P. Mac Cana, op. cit., s. 106.

      98

      M. Dillon, ed., Early Irish Society, Chicago 1948, s. 42–48.

      99

      Cyt. za P. Mac Cana, op. cit, s. 99.

      100

      M. Stapleton, The Cambridge Guide to English Literature, Cambridge 1983, s. 986.

      101

      G. Schoepperle, Tristan and Isolt, s. 392, cyt. za E. Knott, G. Murphy, op. cit, s. 154.

      102

      Cyt. za E. Knott, G. Murphy, op. cit., s. 152.

      103

      L. Sichirollo, The Classical Greek Ethics of Competitiveness, w: The Glory of Olympia. Art, Heros and Myths of the Ancient Olympic Games, Milan 1985, s. 59.

      104

      C. Ó Cadlaigh, An Phiannaiocht, Dublin 1946, s. 476. Cytuję za kserokopią tej książki pisanej w języku gaelickim, którą w potrzebnych mi fragmentach otrzymałem dzięki uprzejmości pana Padraiga Ó Dálaigh z Dublina, który również, by ułatwić mi przekład z gaelickiego, dokonał stosownych tłumaczeń na angielski. Kwerendę materiałów staroirlandzkich dotyczących cothrom na Feinné i wpływu tej moralnej zasady na późniejsze brytyjskie zasady fair play wykonał dla mnie na prośbę P. Ó Dalaigha pracownik College’u św. Patryka w Dublinie, pan Stiofan Ó hAnnrachain; obu za pomoc serdecznie dziękuję.

      105

      Fragmentu tego nie ma w jedynym opublikowanym dotąd tłumaczeniu polskim E. Brylla i M. Ooraj (zob. przyp. 84), którzy opierali swój przekład na dość dowolnie wybieranych fragmentach z różnych zachowanych wersji Táin Bó Cuailnge.

      106

      Táin Bó Cuailnge, transl. by C. O’Rahilly from The Book of Leinster, Dublin 1970, s. 111. Równoległy tekst gaelicki.

      107

      Ibid., równoległy tekst tłumaczenia angielskiego, dokonanego przez C. O’Rahilly’ego,