Харах баайыыта. Венера Петрова

өйүнэн аһаатын диэн өйдөөх тэрили аллааҕымсыйан атыыластахтара. Киһилэрэ хата чымадаанынаан хаартылаан имитэр. Ардахтаан дьиэҕэ хаайтарда ини. Кини обургу онно-манна тиксибитэ эрэ баар буолуо этэ. Дьоно байымсыйан куорат киинигэр аҕай дьиэ уларсан биэрбиттэрэ. Урууларын кытта кыттыһан олоруохтаах. Халдьаайылары кытары… Билиҥҥитэ кини соҕотох. Дьукаахтара сарсын-өйүүн кэлэллэрэ буолуо. Олорбуппут сыччах дии охсуҥ. Хайдахтаах да харабыл, илэ мэнээк милииссийэ, хас хардыыгын ааҕа маныыр, уоран устар кистэлэҥ тэриллэр да буолуохтаахтан быыһыыллара саарбах. Буолуон сөптөөх диэххэ баара да, халдьаайылары билэрим оҕото сыттаҕа.

      Таһырдьа тардар да тардар. Хаампатах да ыраатта. Куоста уол кууркаланан-буоталанан таска дьэ таҕыста. Быраспыак быыла хаптайан тупсубут да, күнэ суохха эҥин өҥө өлбөөдүйбүккэ дылы. Уолбут кэтэнэр-мананар, букатын сэрэх иһэр. Күнүстэри ким күүһүмсүйүө диэтэҕэй. Быһа хаптаҥнаан мэктиэтигэр кыччаабыкка дылы. Ок-каа! Киһибит орто тарбаҕа уһулу ойон таҕыста. Кими сэнээн кэбилэннэҕэй? Сити эмиэ. Кыра да кэмҥэ сүгүн сылдьыбат оҕо дии, дьэ. Эркини элэктиир киэбэ дуу? Эркиммитин сэмээр үөрэтэбит. Бай, онтубут хамныыр харахтаах эбит дии! Иккис дьиэ эмиэ оннуктаах. Уоран устар сэптэрин хараҕа ааһан иһээччилэри «сэкии» гынан эрдэҕэ. Кэтээн да диэн… Тирээн да турдахтарына тугу эрэ гыммыппыт баар буолуо. Милииссийэ үөһэ милииссийэ, итиннэ-манна тоһуур үөһэ тоһуур. УР урут түспэтэҕинэ ППС быардыа. Ол үрдүнэн буруйу оҥоруу түөрт уон бырыһыанынан үрдээбит дэһэллэр. Эрэйэ суох, биирдии бэйэбитигэр биирдии милииссийэни түҥэттиннэр ээ. Онтон да мүччү көтөр инибит. Куоста эҥин курдуктар куота көтө сылдьыахтара, эдэрдэринэн эркиннэнэн элбэҕи оҥоруохтара.

      Киһибит бакаа милииссийэттэн куттаммат. Киниттэн ылаллара суох – Куоста куоракка саҥа сүрэхтэнэн эрэр. Устудьуон да буола илик. Иннэ-кэннэ биллибэт кэмнэргэ иһийэн баран ити сылдьар. Иҥэ-бата сатаан кинигэ аахтаҕа буолар. Кинигэбит да баар – өрөбөлүүссүйэ туһунан. Үөмэн кэлбит саҥа үйэбит улам оруолугар киирэн уруккуну үтэйэн, үтүөтүн үргүтэн букатын кэлбиттии буулаата. Харчынан хамныыр сайдыы саарыстыбатыгар туох өрөбөлүүссүйэтэ өтөн киириэй. Ити тыл кылаассыка кыладабыайыгар ууруллубута ыраатта. Куостабыт сылдьан эрэ Кубанан иирдэ, улуу Че мэтириэтин ханна эрэ куоппуйалатан ылан оронун үрдүгэр ыйаата. Оҕобут Эмиэрикэнэн ыалдьар бэйэтэ тоҕо эмискэ хомуньууһумсуйан турдаҕай? Кондолиза Райс түүлүгэр кытта киирэрэ. Онто акыйаан нөҥүө баарын ырааҕыргатара. Оттон Че Гевара букатын да ыраах буоллаҕа. Былыр үйэҕэ өлбүт дьоруойу баран… Эҥин араас кинигэ үөдүйэн дьон өйүн ытыйан да эрэллэр. Ити кэриэтин кэм хонтуруолланар тэлэбииһэринэн эрэ саатаабыта буоллар. Онто манна күннэри-түүннэри тигинэччи үлэлиир.

      Иҥэ-бата сатаан пааркаҕа дьаарбайда, итиннэ хатааһылаан, манна оонньоон аралдьыйда. Биир хойуоста-хойуоста хачыаллатар устуукаҕа хатаастабын диэн ыт буола сыста. Биһиги киһибититтэн куосумас айанньыта тахсыа суох. ХоруоӨка харахпыт уһулу ойон тахсыбатаҕар махтал.

      – Аа! Бүтүүҥ! – иирбит сэби туох тохтотуо баарай.

      – Ыы-аа-уу! – быһа ыһыытаан бүтүн паарканы аймаатаҕа үһү.

      «Хип-хоп» тохтоотун кытары атахха биллэрдэ. Олох диэн олустаахай буолан көһүннэ. Аны манна босхо да хачыаллатабыт диэтэллэр киирэн бэрт. Оттон харчыта аччаатар аччаан киһибит бэйэтэ кытары чумуотуйан иһэр курдук. Астанан аһыыр диэни билбэт. Наар бэлэми мэҥиэстэр. Онто сыаната диибин диэн. Мантан инньэ кубаҕай Куостабыт букатын да куура хатар ини. Быстардаҕына хайдах буолар? Мэ диэх мэлигир. Халлаантан ыһыгыннарымына хармаанньыттыы барыах муҥа дуу? Харчы Халдьаайыттан эрэ кэлиэн сөп. Уларсык дьиэтэ даарам төлөпүөннээх да, бэйэтэ эрийэр кыаҕа суох. Дьоно субу-субу субуоннуур бэйэлэрэ мэлийдилэр. Күһүҥҥү түбүк бүк баттаатаҕа. Халдьаайыга, устудьуон буолаары уһуктана сылдьар Куоста дойдутугар, баччаларга да үчүгэй. Ахтыбыт санааҕа, ардахтаахха даҕаны антах аһара бэрт диэххэ айылаах.

      Үчүгэйдик да утуйа сыппыта. Тугу эрэ түһээбитэ быһыылааҕа. Түүллээҕигэ куруук даҕаны түҥ-таҥ, тиэрэ-маары. Ону барытын бит гынан бигээн көрө сырыттахпытына олох олороруҥ да остуоруйа буолар.

      – Нокоо, ыл тур! Быраактыкаланабыт диэн эрэриҥ дии, – ийэтэ иһиллээбит курдук чуумпуну кыйдаатаҕа ити.

      Чуумпутааҕар буолуоҕу сүгүн көрбөт. Дьиэ иһинээҕилэрин барыларын да устуруойдатар кыахтаах. Быраактыка диэн таах, туптаа буоллаҕа. Өссө үөрэниэ турдаҕа. «Ыдьа! Ити баар!» – эрдэ туран уоран кустуу барыам диэн тэриммитэ эбээт.

      Туолук ийэтин хараҕын далыттан хайдах халбарыйыан, аҕатын саатын оронун анныттан хайдах ороон илдьэ тахсыан саныы сатыы сытта.

      – Туолукка, нойоон! Хайдах баҕайыный ити ээ? Чэ, баҕар, хортуоска хостоон эбимэ даҕаны. Үүрэн үлэлэтэр үйэ буолбатах аны, – Аанча уолуттан ордон аны былааһы үөҕэргэ тиийээри гынна.

      Күн тура-тура мөхсөргө дылылар да, өтөрүнэн өнүйүө суохтар. Уруккута эбитэ буоллар, үлэлээбит дьон быһыытынан син ылардаах саҕа сананыа этилэр. Уонна оччолорго айах иннигэр мөхсүү диэн суоҕа. Оччолорго, былыр эрэ диирбитигэр тиийэбит. Аанча билигин кэлэн хомуньууһумсуйуо дуо, ити көннөрү мөҕүттэр, санаа иһигэр силбиэтэннэҕэ буолар. Харчы суоҕа хабарҕаҕа турдаҕын аайы уолун, эрин үрдүгэр түһэр.

      – Күн көдьүүһэ суох үөрэнэн эбэрэ баҕалаах.