Баай барыылаах Байанайдан. Андрей Яковлев

Өлөксөйө» бултаһар буолла. Өлөксөй Уоһукап – Куола бииргэ төрөөбүт убайа. Кини ыал буолан дойдутуттан көһөн, Нам Хатырыгар олохсуйбут. Бу олорор үүтээммитин Өлөксөй Халбаакы Бааската уонна Быччах Баһылай диэн булчуттары кытта бу эргин бултаары туттубуттар. Онон, дьиҥэр, Өлөксөй туппут үүтээнигэр күөлэһийэ таалалыы сылдьар эбиппит. Быйылгы булка Өлөксөй сиригэр-уотугар ыалдьыт курдук ахтылҕанын таһаара кэлбит.

      Куочук сааһынан төһө да эдэрин иһин, бу сиргэ бас-көс киһибит. Кини былаанныырынан кэлии-барыы оҥоһуллар. Кини бу сиргэ егерь курдук сылдьар. Кыһыннары, сайыннары эргиччи бокуойа суох түбүгүрэр. Кини бултуурун таһынан, сайынын дьахтар аймаҕы батыһыннара сылдьан, сир астатар үгэстэммит. Дьахталлар бу сиргэ ордук сугуну кыайа хомуйар буолбуттар.

      – Дьахталлар бааллар эбит туохтан да толлубат, чаҕыйбат дьон. Массыына батылыннаҕына кымырдаҕастар курдук мас хомуйа бытарыһаллар, массыына анньыыта тирээтэҕинэ кытай аармыйатын саллааттарын курдук, массыына тула саба түһэн, үтүрүйэн эбэтэр соһон, ороон ылаллар. Дьахталлар диэн итинник дьон, – диэн сөҕөр Куочук. – Бэл, кинилэри эһэкээн чаҕыппат. Төһө да эһэкээн аттыларыгар баарын араастык биллэрдэр да, отоннооһун абылаҥа син биир баһыйар. Син мэһэмээннэрин, биэдэрэлэрин толорбут буолаллар, – диэн кэпсиир.

      Бу да сырыыга Куочук төбөтүгэр оҥоһуллубут былаанынан булт соноругар турдубут. Өлөксөйдөөх Антон бииргэ, оттон мин Куочуктуун хаамар буоллубут.

      Эт быстыыта

      Былырыын баччаларга, ол аата балаҕан ыйын ортотугар, самахпытыгар диэри хаары оймуу сылдьыбыт буоллахпытына, билигин хара сиринэн хаамсабыт. Былырыын манан үрэх тардыытыгар бары кэккэлэһэн олорон хаартыскаҕа түспүт, сынньаммыт маспытын сааскы уу сыҕарыппатах.

      Мин сылдьыбыт сирбин билэн, бэрт сэргэхтик туттабын. Куочук тукулаан кумахтарыгар ойууланан хаалбыт кыыллар суолларын кыҥастаһар уонна илиитинэн салгыны хайыта суруйтуур. Ити аата кини кумахха суолларын хаалларбыт кыыллар хайа туһунан барбыттарын уонна ханна тиийэн тохтуохтаахтарын быһаарар быһыыта.

      Сэргэлээх күөлгэ кэллибит. Былырыын бу күөлгэ бырдыбыт быстан, чэйдээбиппит, гречка хааһы сиэбиппит. Онно гречка хааһы минньигэс да этэ. Кырдьыга баара, аччыктаатахха оннооҕор хоручуоска кытта минньийэр. Оттон гречка арыыга тумаламмыта минньигэһэ ураты этэ. Манна Дьаакып сойоору этин хаарынан сууммута. Оттон быйыл чэй өрүнэргэ ытыс уу булбаккабыт, ыксааммыт тайах маары туорууругар бадарааннаабыт олугуттан куруусканан сомсон ууланныбыт. Ити курдук сир-дойду улаханнык да курааннаабыт этэ. Сискэ, тарыҥҥа адьаһын уу суох буолбут. Онон тайахтар уулаах сирдэринэн үрэхтэри бата үөл сиргэ тохтообут чинчилэммиттэрэ. «Сарсын бу сиртэн бардахха табыллыыһы», – диэн Куочук тойоннуур.

      Сэргэлээххэ иккиһин эргиллэн кэллибит. Чэйдээтибит. Күөл уута тайах олугун уутун курдук буолуо дуо, быдан ыраас, утаҕы ханнарар амтаннаах. Чэйдии олордохпутуна, үөһэттэн кынаттарын