Бүтэһик ботуруон. Май Емельянов

Ыт үрэр саҥата син биир иһиллэр. Онон тыатааҕы таба сэймэгэр баарын сэрэйдилэр. Ол иһин супту, хаары оймоон күөлгэ киирдилэр. Моойторук дьоно иһэллэрин билэн, үрүүтэ өссө сүрдэннэ. Ити ыккардыгар хараҥа буола оҕуста. Тумул тыа ими мэһэйдээн, туох да көстүбэт. Турбахтыы түһэн баран ыттарын ыҥырдылар. Син балайдык ыҥыртаран баран Моойторук кэллэ. Сүбэлэһэн, чугас-чугас туран кыыл сэймэгин диэки үһүөн бардылар. Ыттара кинилэри манаан туруо дуо, үрэ-үрэ элээрэ турда. Тыатааҕыга урут тиийэн, тумус тыаны аһара түһэн, саҥалара ыраатта. Эһэлэрэ кинилэри билэн дьаадьыйдаҕа буолуо. Онон төнүннүлэр.

      Сарсыныгар эрдэ соҕус турдулар. Халлаан лаппа сырдаабытын кэннэ, ыттарын илдьэ эмиэ бардылар. Кыра күөлгэ тиийиилэригэр Моойторук обургу сэймэккэ тиийэн үрэн түптэлэнэрэ сүрдэннэ. Тумус тыаны быһа түһээттэрин кытта, эһэлэрэ ыттарын эккирэтэн мууска бу киирэн кэллилэр. Куола, тыаҕа олорор буолан, киниттэн олох да куттаммат. Биир уостаах саатын туппутунан суол омоонун ортотугар турунан кэбистэ. Балыарканы эрдэ ытымаар диэн сэрэттэ. Киһититтэн уонча миэтэрэ тэйиччи турунан кэбистэ.

      Моойторук эһэҕэ сыыһа-халты хаптаран иччитин көрбүтүнэн бу уопсан иһэллэр. Балыарый түбэспэтэх алдьархайыгар түбэһэн ыксаата, киһитин саатыгар хайдах эрэ эрэммэтэ, бобуутун таһыччы умнан үстэ ууран ылла. Тыатааҕыта хайдах эрэ сүөдүрүс гынан ылла да тохтообото, бытаара эрэ түстэ. Куола ыппакка, хамсаан да көрбөккө бэлэм турда. Ыт кэлэн иччитин кэннигэр түстэ. Эһэ Куолаттан биэс-алта миэтэрэлээх сиргэ кэлэн икки кэлин атаҕар тура түһээтин кытта, саа тыаһа өрө хабылла түстэ. Эһэ оргууй аҕай сытан киирэн барда. Балыарка тулуйбата, өссө иккитэ ууран ылла. Бултаан бүттэхтэрэ ол. Өр-өтөр буолбата, бултара хамсаабат буолла. Киһитэ ону чинчилээн көрөн баран «кур аһыҥас эбит» диэтэ. Саннын лаппаакытынан обургу баастаах сылдьар эбит. Куола ону көрөн эһэ охсубут диэтэ. Тоҕо арҕахтаабатаҕын эбэтэр үүрүллүбүтүн ити курдук быһаарда.

      Балыарка үрүсээгиттэн чохороонун ылан, суон соҕус хатыҥы суулларан мутуктарын солоото. Курдарын устан эһэлэрин атахтарын бобо баайталаан кэбистилэр уонна мастарыгар иилэн, оргуһуохтуу сүгэн үүтээннэригэр аҕалан астаатылар. Олус ырыгана суох, сииргэ туох да бэртээхэй эт буолан биэрдэ. Ити кэннэ, тымныы саҥа түһүүтэ, биир тайах арыыга киирбитин көрөн, ытынан күрэтэн бултаабыттара. Онон Майда эбэ хотун үчүгэй хараҕынан көрөн табаарыһым бэркэ күһээн турардаах.

      Хоту Дьааҥыга кустуу

      Ааҕааччым Мичил, аатын-суолун, хомойуох иһин, суруйбатах, булт туһунан суруйарбын истэн, ээмиллэни маҥнай бултаспытын сөҕөн-махтайан, олус бэркэ ойуулаан Үөһээ Бүлүүттэн ыыппыт. Төһө да аатын суруйарын умуннар, айылҕаны таптыыра, киниэхэ сүгүрүйэрэ көстөн турар. Онон кини ахтыытын кэпсээннэрбэр холбуурга сананным.

      90-с сыллар ортолорун диэки быраатым кэргэнин дьонугар Баатаҕайга кустуу диэн ааттаан ыам ыйын ортотун диэки тиийбитим. Аара, көтөн иһэн, балтараа чаас кэриҥэ бүтэн биэрбэт хаарынан бүрүллэ сытар таас очуостардаах дьикти