Ҳаёт қайиғи (3 китоб). Тохир Хабилов

пайти этак боғламади – умрида шеър ўқимаган, қўшиқ айтмаган йигит “ агитбригада”га аъзо бўлиб олди…

      Тўхтамиш Омонтурдиев қаерга қадам қўйишни олдиндан чамаларди. “Ҳаёт – ботқоқ, оёқ босадиган жойни пухта танламасанг, чўкиб нобуд бўласан”. Бу унинг ақидаси. Шунинг учун қилган ишларидан кўп афсус чекмас эди. Энг катта надомати тўртинчи курсда бўлган. Энди, Комилнинг ўлимидан сўнг, аттанг, деб турибди. Тўртинчи курсда-ку, сувдан қуруқ чиққан эди. Бу сафар-чи?

* * *

      Комил айвонга чиқиб, кўрпачага ёнбошлади. Икки ҳовлини ажратиб турувчи пастак ёғоч панжара ортида қўшниси кўринди. Пешонасини оқ рўмол билан танғиб олган ўрта ёшлардаги киши кетмонча билан гулларнинг тагини юмшатар эди. Қўшни ҳам шаҳарлик. Олдинма-кейин кўчиб келишган. Ҳовлилари бир хил. Лекин қўшни келган йилиёқ дарахтларни кесиб ташлаб, ҳамма ёқни гул қилди. Дастлаб Комил бу ишига тушунмади. Гулга ишқибоз деса, минг туп атрофидаги гул ишқибозга нимага керак? Кеч кузга бориб, гулхона усти ёпилиб, иссиқхона қилинди-ю, Комил муддаога тушунди. Шу бир парча ернинг “соғин сигирга” айланганини фаҳмлаб, қўшни билан кўпам яқинлашмади. Ўзини қўшнидан олиб қочгани сайин, у, аксинча, яқинлашишга ҳаракат қилди. Комил гўл эмаски, унинг мақсадини тушунмаса. Гулга ўғит керак, дори керак, дўконга борса пул кетади, совхозники эса, текин… Яхши ҳамки симёғочлар одамга ҳазм бўлмайди, йўқса, ямламай ютарди бу тоифа. Комилнинг ҳовлисидаги шафтолилар бу йил мевага кирди-ю, қўшни ҳам ёлчиб қолди. Боласига ўргатадими ё боласи ҳам шундай безбет бўлиб туғилганми, пақирча кўтариб кираверади. Уйда ҳеч ким йўқлигида панжара ошиб тушиб олинадиган шафтолилар қаёққа кетади – Комил билмайди.

      Мавлуда чинни лаганга дўппидай қилиб ош сузиб келиб, Комилнинг рўпарасига ўтирди.

      – Пулларнинг парваришига киришибди-ю, – деди Комил қўшни томонга имлаб.

      – Ҳа, энди, чўқилаган сайин пул унади-да. Яна бир йил ишлашса, шаҳардан ҳовли олиб, кўчиб кетишармиш.

      – Олишсин, олишсин, бунақа “шоир”лар олса ярашади.

      – Қанақа шоир?

      – “Гул”га “пул”ни қофия қилиб юрибди-ку, бу ҳам ўзига яраша шоир-да, – Комил шундай деб, хотинига қараб кулди.

      – Ҳм, нима гап яна?

      – Тўйга бормадим-ку, ҳақини бермайсанми?

      – Ўзингиз қуйиб ичавермайсизми?

      – Сен қуйиб берсанг, мазаси бошқа-да.

      Мавлуда эринибгина туриб, ярим пиёладан кўпроқ ароқ қуйиб берди.

      Уч-тўрт ошам ош олгач, арақ қонларини жўштириб, Комилнинг баҳри дили яйради.

      – Мен манавинақа одамларга ҳеч тушунолмайман. Дарди – пул, мақсади – пул. Пул деб уйғонади, пул деб ухлайди. Бу ерда ош, бу ерда, – Комил аччиқ-чучукли ликопчани кўрсатди, – бир хум тилласи бўлмаса, еган овқати ичига тушмайди.

      – Ошингизни енг, сизга нима? Ўғирлик қилаётгани йўқ-ку, меҳнат билан топяпти. Қаранг, чўқилагани-чўқилаган.

      – Сен буни ўғирликка қўшмайсанми? – Комилни ҳиқичоқ тутди. Мавлуда узатган иссиқ чойни