Ҳаёт қайиғи (3 китоб). Тохир Хабилов

аъзолари номзодларини кўриб чиқиш учун қолдилар. Биз – ёшлар эса тахмин ва орзуларимизни орқалаб, турли ошхона ёки чойхонада давра қуриб, қурултой натижасини интиқ кута бошладик. Ўша куни “Ёш ленинчи”да ишлаётган дўстимиз Мирзакарим Пирматов Комсомол мукофотига сазовор бўлганди, қутлагани уйларига бордик. Мирзакарим Саид Аҳмаднинг суюкли шогирдларидан эди. Саид Аҳмад ака қурултойдан чиқиб келадиган бўлдилар. Сарвар Азимовнинг раисликка (“Биринчи котиб” дейиларди) сайланганлари ҳақидаги хушхабарни ҳам Саид Аҳмаддан эшитдик. Саид Аҳмад ака биз учун қувончли бўлган бу хабарни нохуш кайфиятда айтганларидан ажаблангандим, Сарвар Азимовни ёқтирмасликларини кейинроқ билиб, баттар ажабландим. Сарвар аканинг сайланишлари кўпчилик учун кутилмаган воқеа бўлибди. Ҳатто мажлиснинг сайлов қисмини бошқарган Марказқўм котиби О. Салимов ҳам буни қурултой бошланадиган куни билган экан.

      Сарвар ака иш бошлаган дастлабки кунлариданоқ Ёзувчилар уюшмаси мавқеини кўтариш ҳаракатини бошладилар. Қарангки, 2-3 миллион аҳолиси бор Гуржистон Ёзувчилари уюшмасининг аъзолари мингдан ортиқ, 25 миллионли Ўзбекистон ёзувчилари уюшмасининг аъзолари эса 400га етмас экан. Албатта бадиий адабиётнинг салмоғини уюшма аъзоларининг сони белгиламайди. Ҳазрат Навоий даврларида уюшма ҳам, аъзолари ҳам бўлмаган. Лекин Совет тузуми даврида ёзувчиларга яхши шароит яратиб берилиши учун аъзолар сонининг аҳамияти бор экан. Шуни эътиборга олиб, вилоятларда уюшманинг кўчма мажлислари ўтказилиб, унда кўплаб ёшлар аъзоликка қабул қилиндилар. Ҳатто китоблари чиқмаган, аммо умидли ёшларни ҳам қабул қилишди. Бу ҳаракат эътиборли ёзувчилар томонидан танқид ҳам қилинди ва танқидда жон бор эди. Ёшлар умидли, аммо барчаларини қобилиятли деб бўлмасди. Чўғ бор эди, бироқ, ҳар қандай чўғ ҳам аланга олавермайди. Танқидларга қарамай, уюшма аъзолари сони кескин кўпайди. Бу рақамларга қаранг: уюшма ташкил топган 1934 йили аъзолари 30 ижодкордан иборат бўлган. Бу рақам 1976 йилда 334, 1981 йилда 432, 1984 йилга келиб 600га етдики, шунга қараб, Москвадан талаб қилиб олинадиган нарсалар ҳам ошди. Биринчи галда уюшмада ишловчи адабий маслаҳатчилар сони ошди, вилоятлардаги бўлимлар фаолияти яхшиланди. Ҳар йили декабрь ойида бериладиган 10та “Москвич” автомашинаси ўрнига “Жигули” берила бошланди. Москвага бориб машина ҳайдаб келиш машаққати тугатилди. Йиллар давомида автомашина олиш учун навбатда туриш ҳам барҳам топди. Бошқа идораларда бу навбат рўйхатига ёзилган одам 4-5 йилда ниятига етарди. Ёзувчилар уюшмасида эса “Кимга машина, кимга гилам керак?” деб сўрайдиган бўлишди. Тошкентнинг Дархон аталмиш жойида олимлар учун шинам уйлар қурилган эди, шунинг бир қаноти ёзувчиларга берилди. Хуллас, Ёзувчилар уюшмаси катта вазирлик имтиёзларига эга бўлди.

      Бу каби ўзгаришлардан кўпчилик қувонса-да, норозилар, ҳатто ғайрилик қилувчилар ҳам бор экан. Сарвар ака юқори мартабаларда ишлаганлари учунми, ички тартиб-қоидаларни ҳам шу даражада бўлишини талаб килганлар. Шулардан