Ҳаёт қайиғи (3 китоб). Тохир Хабилов

ёздилар. Мана бу сатрлар ҳам Анвар аканики:

      Ҳали ёзилмаган севги ояти

      Солдатлар қалбига қасамдек чўкиб

      Ёр кутган аёллар – ишқ ҳикоятин

      Оҳ, кимга сўйласин кўнглини тўкиб.

      Худди ток ургандек, зир қақшаб этим,

      Сесканиб кетаман агар ўйласам.

      Ўн сакккиз ёшлилар севгиси етим,

      Муножот муножот бўлмас куйласам.

      Анвар ака билан турли адабий учрашувларда бирга бўлганман. Шу мавзудаги шеърларини ўқий бошлаганларида мен анжуман аҳли кўзларида ёш кўрганман. Болаликларида Эркин Воҳидов, Сайёр, Тўлқин каби ижодкорлар билан шоир Ғайратий бошқарган адабиёт тўгарагида иштирок этган Анвар Эшоновнинг назмдаги йўли, услуби ҳам тенгдошлариникидан фарқ қиларди. Назаримда Анвар ака сатрларни қоғозга қалам билан ёзмасдилар, балки сўзлар дардли юракдан вулқон сингари отилиб чиқарди. Ўқишларида ҳам шу сеҳр мавжуд эди.

      Ҳушёр бўлгил, токи бу дунёмизда бор қурол…

      Шу она Сайёрамиз яшасин десанг масрур,

      Замин юракларига табиб каби қулоқ сол!

      Чунки Ер тақдирига инсон ҳамиша масъул.

      …Асрим жароҳатли, асрим ярадор,

      Ўқдан илма-тешик ҳали ер бағри.

      Тўрт миллиард асрдош, бўлгил хабардор,

      Ўқидан чиқмасин тағин Ер шари.

      Бу сатрлар салкам эллик йил олдин ёзилган. Лекин бугунги хитоб бўлиб янграмаяптими? Ўтмиш урушнинг оҳу зорлари тиндими? Иккинчи жаҳон урушидан кейинги кунлар осудами? Биз яшаётган Заминнинг ҳеч бўлмаса биргина куну туни ҳаловат билан ўтдими? Яқиндаги воқеани эшитгандирсиз: Суриядаги урушда уч яшар бола оғир яраланибди. Врачлар қанчалик уринишмасин, боланинг ҳаёт шами ўча бошлабди. Бола мурғак қалби билан буни сезиб, катталарга қарабди-да: “Мен сизларни Худога айтиб бераман!” дебди. Бу ҳолатга қандай чидаш мумкин?! Катта-кичик урушларда қанчадан-қанча болалар ўляпти. Уларнинг ҳар бири Худога катталардан арз қилмайдими? Болаларнинг бу арзлари бугунги шоирларнинг сатрларига нега кўчмайди? Қачонгача севишганларнинг арзлари баёни билан банд бўладилар шоирларимиз?

      Иккинчи жаҳон урушида бир миллионга яқин ўзбек жангчиси ҳалок бўлган. Лекин у уруш манзаралари, дардлари ўзбек адабиётида ғоят қашшоқ тарзда ўрин олган. Шунинг учун ҳам Анвар Эшоновнинг бу мавзудаги шеърлари бугун учун ҳам қадрлидир.

      Шаҳидлар, шаҳидлар! Умрим етсайди,

      Юрагим вулқондай ёнсайди лов-лов.

      Дилимни шеър дарди мудом чертсайди,

      Гупуриб турсайди қонимда олов.

      Йигирма миллион қўшиқ битардим,

      Ҳар битта шаҳиди юртнинг номига.

      Мардликни куйламай, ахир нетардим?!

      Жангчидай кирардим шеър майдонига…

      Анвар ака ўзлари ҳақида гапирсалар, “Мен Ғафур Ғуломчасига ёзаман”, дердилар. Чиндан ҳам шеърларида улуғ шоирга хос кенглик, вулқон гулдуроси мавжуд эди:

      Археолог қидирган шаҳар каби ётар жим

      Қадимий қўлёзмалар – фожиалар қурбони.

      Не