Uşaqlığın son gecəsi. Максуд Ибрагимбеков

Şura xaladır. Özünüz fikirləşin: gün boyu “Maya! İstiot! Soda!” deyib qışqırmaq nə deməkdir. Adamın ağlına nə desən, gələr.

      Amma dünən Şura xalaya yazığım gəldi…

      Mağaza müdiri Əbülfəzin evinə qonaq gedib, kartla onun bütün ailəsinin falına baxıb. Mağaza müdiri əvvəllər it sallaqxanasında işləyib, itlərlə qəddar rəftar etdiyi üçün oradan çıxardıblar. Bir müddət bu hadisəyə görə çox narazı olub, elə qabağına çıxana gileylənirmiş ki, paxıl iş yoldaşları onun torbasını tikiblər, ancaq mağazaya işə düzələndən sonra sakitləşib. İndi evində, bəzən isə küçəyə çıxanda zolaqlı pijamada gəzir.

      Onların, yəni Şura xala ilə mağaza müdiri Əbülfəzin ailəsinin arası yaxşıdır. Makedon deyir, əgər bu dostluq olmasaydı, Şura xala bazarda maya, istiot, soda sata bilməzdi – həqiqətən də, bu malları başqa haradan tapacaqdı? Amma, görünür, o bu sözləri acıqla deyir, çünki Şura xala onu özünə köməkçi götürmür.

      Nə isə, dünən Şura xalaya əməlli-başlı yazığım gəldi…

      O, fala baxır, mağaza müdiri Əbülfəzin ailəsi də oturub fikirləşir ki, görəsən, “yaxın vaxtlarda hökumət evi” nə deməkdir. Hətta Əbülfəzin üzünün rəngi ağarıb, deyib ki, bizim zəmanədə hökumət evi heç vaxt yaxşılığa yozula bilməz.

      Şura xala onları sakitləşdirməyə çalışıb, deyib ki, bu, təzə mağaza da ola bilər, bəd ayaqda, xəstəxana olacaq. Sonra əlavə edib ki, axır vaxtlar Əbülfəzin əsəbləri çox pozulub, ona görə də hara baxsa, gözünə həbsxana görünür. Əbülfəzə brom içməyi məsləhət görüb – axı Şura xalanın tibdən də başı çıxır.

      Sonra Şura xala onlarla sağollaşıb və gedib.

      Əbülfəz onu yola salıb, elə təzəcə qapını arxasınca örtüb kilidləyəndə birdən Şura xalanın dəhşətli çığırtısını eşidib. Qadın elə fəryad çəkirmiş ki, Əbülfəzin damarında qanı donub: “Kömək edin! Yetişin! Ölürəm!..”

      Mağaza müdiri Əbülfəz bu qışqırığa əhəmiyyət verməyib, yəni Şura xalanın köməyinə çatmayıb. Şura xalanı soyan, ya da elə öldürmək istəyən soyğunçuların diqqətini öz evinə yönəltmək istəməyib. Adamdan soruşan gərəkdir, axı bu kimə lazımdır? Makedon onun haqqında boş yerə demir ki, Əbülfəz küçəmizdəki ən ağıllı adamdır. Üstəlik, Makedon onun hörmətini saxlayır. Çünki Makedon adamları seçə bilir.

      Şura xala çığıra-çığıra qalıb!… Hətta deyilənlərə görə, hər gün bazarda çığırdığından da ucadan çığırırmış. Onun səsinə nəinki bir həyətin, hətta qonşu həyətlərin adamları da toplaşıb. İşıq yandırıblar…

      Sən demə, Şura xala Əbülfəzin evindən çıxanda bayır zil qaranlıq olub və ümumiyyətlə, həmin vaxt hər tərəf qaranlıq imiş, arvad da ayağının altını görməyib, içindən su xətləri keçən ağzı açıq quyuya düşüb.

      Qısacası, qonşular Şura xalanı çıxarıblar. Babat imiş, bircə dizi əzilibmiş, ancaq dil boğaza qoymadan deyirmiş ki, içalatı zədələnib.

      Bu vaxt qapı açılıb və Əbülfəz başını çıxarıb, özü də tam çıxmayıb ha, azacıq başını çıxarıb və yuxulu səslə soruşub:

      – Bu qədər adam həyətə niyə yığışıb? Nə olub?

      Adam özünü qəsdən yuxulu göstərib, çünki doğru hərəkət etmədiyini başa düşüb və utanıb, amma qonum-qonşu onsuz da onun qorxaq adam olduğunu lap çoxdan bilirdi və hamıya məlum idi ki, ona ümid etmək olmaz.

      Bax belə… İndi sizdən soruşuram, necə oldu ki, Şura xala içərisindən su xətləri keçən quyuya düşdü? Nəyə görə Şura xala Əbülfəzin evindən çıxanda quyunun qapağı açıq idi? Axı bir saat əvvəl Makedon eynilə bugünkü kimi tində sülənirdi. Şura xala quyuya düşməzdən düz bir saat əvvəl… Başa düşmədiniz? Hm… Əgər indi boş vaxtlarınızda oleandr topladığınızı desəniz, qətiyyən təəccüblənmərəm. Zərrə qədər də təəccüblənmərəm. Məşğuliyyət üçün əsl münasib vaxtdır!

      Görəsən, Makedon nəyə görə tində dayanıbmış? Bax bu çox maraqlıdır. Həə, aydındır. Sən demə, Namiqi gözləyirmiş. Görürsünüz, odur, portfelini yellədə-yellədə gəlir, odur, baxın, şəlpə qulaqları var. Gözləri də bərəlib, parıldayır. Bu, Namiqdir. Yox, əşi, axmaq-zad deyil, bu yerişi də Namiq təzə tapıb, gəmilərin birində matrosları görəndən sonra. Məktəbdən qayıdır. Çox maraqlıdır, Makedon danışanda Namiq ağzını ayırıb maraqla ona qulaq asır. Onun hər sözünə inanır. Hamısına!

      Bax bu yaxınlarda Saşka Rəsulov gəlib, ikinci mərtəbədə yaşayanı deyirəm. Bibisi ona ad günündə “Əziz Saşaya axmaq bibisindən” yazılmış kitab hədiyyə etmişdi. Saşka gəlib deyib ki, bir kitabda hipnoz haqqında bəzi şeylər oxuyub və sən demə, istənilən adamı hipnoz etmək olur. Əvvəlcə heç kəs ona inanmayıb, sonra sınamaq fikrinə düşüblər.

      Ümumiyyətlə, bu Saşkadan nə desən, gözləmək olar, çox qəribə oğlandır. Futbol oynamır, çimməyə də zorla apara bilməzsən. Bütün günü oxuyur. Evlərində olan kitabların hamısını oxuyub: zarafat deyil, söhbət iki yekə kitab dolabından gedir. Üstəlik, kitabxanaya da abunə olub. Nə vaxt baxsan, oxuyur, hətta yeyəndə də oxuyur. Bütün fikri kitabda olduğundan başqa heç nə hiss etmir. Bir dəfə kitab oxuduğu vaxt əlində qayçı olub, qeyri-ixtiyari saçının yarısını kəsib. Yaxşı ki, həmin vaxt o “axmaq bibi” gəlib özünü çatdırıb və qayçını əlindən alıb. Saşkanı bərbərə aparıb başını keçəl qırxdırmalı olublar.

      Qərara alıblar ki, Saşkanın hamını hipnoz etməsini yoxlasınlar. Namiqgilə gediblər. Gündüzlər onlarda heç kəs olmur: atası da, anası da işləyir.

      Saşka uşaqların hamısını dairə şəklində düzüb, sonra cibindən parıldayan bir kürə çıxardıb, onu uşaqların hər birinin gözünün qabağında saxlayıb və bu zaman tükürpərdici səslə:

      – Yat! Sən yatmaq istəyirsən? Yat! – deyib.

      Bu hərəkəti dəfələrlə təkrarlayıb, amma heç kəs hipnoz olmayıb, əslində isə hamısı hipnoz olmaq istəyirmiş. Bu vaxt Makedon gözlərini yumaraq döşəməyə çöküb…

      Saşka çox həyəcan keçirib, hətta bədənini tər basıb, deyib ki, bundan sonra Makedona istədiyin şeyi təlqin edə bilərsən. Sonra Saşka Makedona müxtəlif əmrlər verməyə başlayıb.

      Əvvəlcə Makedona deyib:

      – Sən ağacsan!

      Makedon o dəqiqə yerdən qalxıb və paya kimi dimdik dayanıb. Saşka uşaqlara deyib ki, Makedonu stulların üstünə uzatsınlar. Stulun birini başının, digərini ayağının altına qoyublar və hipnoz altında olan Makedon başı ilə ayaqlarını stulların küncünə dayayıb, iki stulun üstündə turnikdəki kimi mil dayanıb. Hətta qarnının üstünə ensiklopediyanın üç cildi qoyulanda da tərpənməyib, yalnız dördüncü cildi qoyanda tərpənib və Saşka o dəqiqə izah edib ki, insan bədəninin öz “əndazəsi” var.

      Sonra isə Saşka ona it olduğunu təlqin edib və Makedon hürərək dörd ayaq üstə qaçmağa başlayıb. Hətta quyruğunu da it kimi yellədib.

      Uşaqlar