Uşaqlığın son gecəsi. Максуд Ибрагимбеков

Onlar bir yerdə yığırdılar. Onların kolleksiyasında necə şəkil desən, vardı! Üç yüz iyirmi müxtəlif şəkil. Hər cür “mişkalar”, “trüfellər”, “meyvəlilər”, “kis-kislər”… Elə konfet kağızları vardı ki, şəhərdə başqa heç kəsdə yox idi. İki böyük şəkil vardı: biri çox gözəl qadın şəkli idi, qırağında isə “Meri Pikford” yazılmışdı, digəri isə bığlı kişi şəkli idi (lap mağaza müdiri Əbülfəzə oxşayırdı), onun kənarında isə “Duqlas Ferbenks” yazılmışdı. Bir şəkildə isə sadəcə “Konfetka” sözü yazılmışdı və buna görə hamı mübahisə edirdi. Bəziləri deyirdi ki, bu, çap səhvidir, ya da fikirləşirdilər ki, yəqin, nə vaxtsa “konfet” sözü elə “konfetka” kimi işlənib.

      Bax belə nadir şəkillər çox bahalı sayılırdı, onları nə ilə istəsən, dəyişmək olurdu. Məsələn, Makedon həmin şəkilləri səhər yeməyi ilə dəyişirdi. Bir sözlə, məhəllədə, bəlkə, elə məktəbdə də ən yaxşı kolleksiya Namiqlə Makedonda idi. Onlar bu kolleksiyanı toplamağa xeyli vaxt sərf etmişdilər.

      Ancaq günlərin bir günü Namiq kolleksiyasının yarısını – yalnız özü topladığı şəkilləri Karinkaya bağışladı. Özü də hər şey çox gözlənilmədən baş verdi. O vaxt Makedon Namiqin bu hərəkətinə bərk hirsləndi. Dedi ki, ümumi kolleksiyadan kiməsə hədiyyə etməyə Namiqin haqqı çatmır, sonra rişxəndlə Namiqdən soruşdu ki, bəlkə, bu Karinkaya aşiq olub. Namiq aşiq olmadığını dedi və qızardı. Onda elə bildik ki, Namiqlə Makedon dalaşacaq. Ancaq, yox, dalaşmadılar.

      Makedon Namiqə heç nə demədi, gecə Karinkagildə hamı yatandan sonra onlara gedib bütün şəkilləri geri almaq istədi. Karinkanın anası qızının topladığı kolleksiyanın hamısını gətirib dəhlizdə Makedonun qarşısına tökdü. Qızını yuxudan oyatmadı. Makedon da Namiqin bağışladığı şəkillərin hamısını seçib götürdü. Buna görə Namiqlə Makedon bir neçə gün danışmadılar, sonra yenə barışdılar, çünki o, Makedonsuz qala bilmir. İndi də dostluqları belə davam edir:

      Namiq Karinka ilə ayrılıqda, Makedonla da ayrılıqda dostluq edir.

      Namiqgilin yaxşı mənzili var: dörd otaqdır, hamısı da böyük və işıqlı. Bu, həyətimizdəki ən böyük mənzildir. Kimsə ona “Xram vozduxa”6 adı verib. Bu ad Namiqin çox xoşuna gəlir. Amma əsl “Xram vozduxa”nın Kislovodskda olduğunu eşidəndə bir az sarsılmışdı. Müharibə başlayandan sonra bu mənzilin bütün otaqlarından ancaq yay vaxtı istifadə olunur, qış gələn kimi bir otağa yığışırlar, çünki bütün otaqları qızdırmaq olmur.

      Həmin gün Namiqin anası pəncərənin qabağında oturub atası ilə söhbət edə-edə onun iş paltarını yamayır. Atası bir az əvvəl gəlib. Həmişə olduğu kimi, Namiq şüşə qabdan benzin tökür, ata əlindəki neft ləkələrini təmizləyir. Sonra bir yerdə nahar edirlər. İndi isə ata qəzetləri vərəqləyir, xəbərləri oxuyur və oxuduğu xəbərlərlə bağlı fikirlərini anaya deyir. Səsindən hiss olunur ki, çox yorulub və yatmaq istəyir. Kim olursa olsun, sutka ərzində 14 saat neft mədənində işləmək asan məsələ deyil. Yan otağa keçib yarım saat mürgüləmək istəyir, amma bilir ki, əgər gedib uzansa, onu yarım saat sonra yox, lap səhər açılanda da yuxudan oyatmaq çətin olacaq. Namiqin atası yan otağa keçib çarpayısına uzanmır, çünki beləcə oturub arvadı və oğlu ilə söhbət etməkdən xoşu gəlir. Oğlu isə bu anlarda üstünə qoyulmuş şüşəsi qırıq olan yazı masasının arxasında oturub “Vulkanlar” mövzusunda krosvord həll edir.

      – Dörd hərf… Etna. Aha. – Deyəsən, Namiq xanalara növbəti vulkanın adını yazır. – Vezuvi. Uyğun gəldi… Ana, səkkiz hərfdən ibarət vulkan adı bilmirsən?

      – Səkkiz hərf? Nəsə yadıma sala bilmirəm. Atandan soruş.

      – Bəlkə, Mauna-Loadır, – ata deyir. – Amma yoxla.

      – Düzdür. Bəs on bir hərf?

      – Hm… Popokatepel?

      – Necə?.. Aha. Uyğun gəlir, – Namiq həll edilmiş krosvordu zərfə qoyub yapışdırır.

      – Bu krosvordu hara göndərəcəksən? – ata maraqla xəbər alır.

      – Redaksiyaya. Cavabları kim birinci düz tapsa, adını qəzetdə çap edəcəklər.

      – Bir dəqiqə, – ata heyrətlənir, – axı biz bu cavabları bir yerdə tapdıq! Sən cavabları bir yerdə tapdığımızı da yazdın? Yox? Sənin yerində olsam… Nə isə… Necə istəyirsən, elə də olsun…

      – Ata, – Namiq qəfildən deyir, – sən dezertirsən?

      – Namiq!

      Əlbəttə, bu, ananın səsidir.

      Ata diqqətlə oğluna baxıb qəzeti kənara qoyur. – Yox, – sakitcə cavab verir, – dezertir deyiləm.

      Niyə dezertir olduğumu düşünürsən?

      – Çünki hamı cəbhədədir… Makedonun atası, Karinkanın atası… Hamısı cəbhəyə gedib. Sənsə evdəsən. Bircə sən cəbhəyə getməmisən. Belə çıxır ki, sən dezertirsən!

      – Namiq! – yenə ananın səsi gəlir.

      – Özün yaxşı bilirsən ki, – ata cavab verir. O, çox sakit danışır, ancaq nə üçünsə qızarıb, bəlkə, oğlu onunla ilk dəfə bu cür danışdığı üçün belədir, ya da, bəlkə, tamam başqa səbəb var. – Dediyim kimi, özün yaxşı bilirsən ki, mən neftçi mühəndisəm, mədəndə neft çıxarıram. Sənə demişdim axı, neft olmasa, nə təyyarə havaya qalxar, nə də tank yerindən tərpənər… Ona görə də neftçiləri cəbhəyə birdən-birə yox, növbə ilə göndərirlər… Növbəm çatanda mən də gedəcəyəm. Amma hələ mən burada lazımam. Başa düşdün?

      Namiq başını tərpədərək təsdiqləyir. O susur.

      – Gecən xeyrə qalsın! – ata dedi, ananın çiynini sığallayıb öz otağına çəkildi.

      Ata gedəndən sonra ana oğluna heç nə demədi. Namiq də susurdu.

      Namiq bir müddət susduqdan sonra yatmağa getdi. Artıq mürgüləyirdi, qəfildən atasının çarpayısının yanında oturduğunu gördü. Bu çox təəccüblü idi, çünki atası mədəndə işə başlayandan sonra gecələr daş kimi yatırdı. Səhərlər Namiqlə anası onu güclə yuxudan oyadırdı. Görünür, bu dəfə özü oyanmışdı. Oturub siqaret çəkir, Namiqə baxırdı.

      Namiq xatırladı, atası bir dəfə də nə vaxtsa onun çarpayısının yanında oturmuşdu. O vaxt möhkəm xəstələnmişdi, sətəlcəm olmuşdu. Sağalıb ayağa qalxandan sonra deyirdi ki, xəstə olanda hərarəti 42 dərəcəyə qalxıbmış! Sağaldıqdan sonra həyətdə hamı ona qibtə edirdi. Amma sağaldıqdan sonra. Sağalana qədər isə vəziyyəti çox ağır idi. Doğrudur, hərarəti 42 dərəcə yox, 40-dan bir qədər artıq olmuşdu. Penisillinlər, tetrasiklinlər7 sonradan peyda oldu, o xəstələnəndə ancaq sulfidin8 vardı, onu da əlində pulla gəzsən, tapmaq mümkün deyildi. Ancaq atası haradansa tapdı. O gecə də indiki kimi Namiqin çarpayısının küncündə oturub ona baxırdı. O da, anası da. Çünki Namiq yuxuya gedən kimi kabus görür və oyanırdı. Yəqin, şəlpə qulaqlı, gözləri həmişə heyrətdən bərələn Namiqə – oğullarına baxır, acıyırdılar.

      İndi

6

(rus) “Hava məbədi” deməkdir, Kislovodsk şəhərində ən yüksək yerdə inşa edilmiş qübbəli tikili

7

Geniş yayılmış antibiotiklərdir.

8

Dərman preparatı