Gəncəli müdrik. M.Ş.Vazeh. Əlisa Nicat

elə gəldi ki, o, ayağa durmuş ayıya oxşayan nökərin deyil, həyat adlanan bu əsrarəngiz və gözəl qüvvənin dalınca gedir.

      Əlimərdan qapıların birini açıb:

      – Buyurun, – dedi.

      Şəfi otağa keçdi. İçəridə açıq, mavi ipək pərdəli pəncərə; önündə üç səndəl, bir miz qoyulmuşdu. Miz üstə bir qalaq ağ kağız, iki qələmdan var idi.

      Şəfi əlindəki kitabı mizin üstə qoyub pəncərəyə yanaşdı. Hündür bir çinar öz sıx yaşıl-gümüşü yarpaqlarıyla günün qabağını tutmuşdu. Budaqlar ağır-ağır tərpənir, yarpaqlar otağı xışıltıyla, al-əlvan şəfəqlərlə doldururdu.

      İçəri otaqlarda addım səsləri eşidildi, qapı açıldı. Kişvər və Zeynəb xanım idi. Züleyxa da dallarınca gəlirdi.

      – Hə, Mirzə, otaq necədir?

      – Lap yaxşı.

      Şəfi öz sakitliyinə təəccüb etdi.

      Şəfi başını qaldırıb xanıma baxdı. Zeynəb xanımın üzü öz-özlüyündə hələ təravətli və gözəl idi. Amma həmişə gülümsəməyə hazır kimi görünən qəşəng, badamı gözlərinin altı azca çuxurlamışdı. Bəlkə də sürməni elə buna görə çəkmişdi.

      Kişvər xanım:

      – Mirzə, siz dərsizə başlayın, biz də bir az qulaq asmaq istəyirik, – dedi. Sonra gizli bir təbəssümlə dodaqlarını bir-birinə sıxıb dayanan Züleyxaya sarı döndü:

      – Gəl otur.

      Züleyxa xoş əda ilə gəlib oturdu. Qızın hərəkətlərinin bu qədər məlahətli olması Şəfini heyrətləndirdi.

      Bunu hardan, kimdən öyrənib? Nə anası Zeynəbdə, nə də analığında belə şey yoxdur.

      Şəfi uşaqlıqda Gəncə çayı sahilində neçə dəfə seyr elədiyi bir hadisəni xatırladı:

      …Yumurtadan təzəcə çıxmış ördək balaları analarını arxada buraxıb bir-birlərini basa-basa şən, coşqun çağırışla ömürlərində ilk dəfə gördükləri çaya doğru axışırdılar. Axı onlara hələ heç kim deməmiş və deyə də bilməzdi ki, su sizin sevimli yerinizdir. Orda yemək də tapmaq olur, üzmək də, oynamaq da. İndi Züleyxa da eləcə…

      Şəfi dərhal hiss etdi ki, qız onun xoşuna gəlmək istəyir. Yoxsa bu gözəl yeriməyin nə mənası vardı?

      O, Zeynəb xanımla Kişvər xanımın üzünə baxdı. Zeynəb sanki gülümsəyirdi. Olmaya o da Şəfinin düşündüklərini düşünmüşdü?

      Bir azdan müəllimlə şagird qızğın məşğələdə idilər.

      Bu hərflər, yazılar aləmi Züleyxa üçün təzə bir şey idi. Amma qızın coşqun həvəs və marağını, üzündə, gözlərində bərq vuran xoşbəxtliyi bununla izah etmək olmazdı. Qız on altı yaşında – gözəllik və cazibəliyinin zirvəsində idi. Dünya onun üçün məsud, həyəcanlı bir varlıq kimi idi. Lakin bu dəqiqə qıza elə gəlirdi ki, onu nəsə dadlı, doğma, həm də azca qorxulu bir şey gözləyir.

      Axı uca hasarlı həyət, bu həyətin içərisindəki hər gün eyni hadisələrin təkrarından ibarət olan həyat, qızı daha darıxdırırdı.

      Kişvərlə Zeynəb yavaş-yavaş söhbət edir, əslində isə – xüsusilə Kişvər – bütün diqqətləriylə Şəfini izləyirdilər.

      Cavan bunu hiss edirdi. Buna görə də bütün iradəsini toplayıb, qıza başqa nəzərlə baxmaqdan özünü saxlayırdı.

      – Bax, belə… «Əlif»in burasın belə yazmaq lazımdır. Bax, burda yaxşı yazmısan, burda da yaxşıdır. Həmişə belə yaz.

      Züleyxa balaca, ağ əlini uzatdı, üç barmağı ilə lələyi sıxıb, əslinə çox az oxşayan hərfləri kağız üstə qaralamağa başladı. Şəfi gülümsədi:

      – Ay sağ ol…

      Bu tərifdən qızın zərif yanaqlarına qızartı gəldi, məxmər gözləri bərq vurdu, qabarıq sinəsi sakitcə enib-qalxdı. Elə gözəlləşdi ki, Şəfinin bütün varlığı titrədi.

      Şəfi hərfləri, onların müxtəlif yazılış və birləşmələrini izah etdikcə, qəlbində sanki nəyinsə oyandığını hiss etdi. Ona elə gəldi ki, ürəyinin başında nəsə sökülüb dağılır, parça-parça olur. Bu, ələm qayaları, ümidsizliyin buz qayaları idi.

      Züleyxa səsləri, sözləri uşaq kimi tələffüz etdikcə Şəfinin daxilindəki həsrət də get-gedə böyüyür, böyüdükcə, ağrı da dözülməz olurdu. Şəfi bu dəli xilqəti tanıyırdı. Onun qəlbində yaranan bu qüdrətli varlıq, həyat eşqi, gözəllik və məhəbbət həsrəti idi.

      Nəhayət, Züleyxa lələyi mizin üstə qoyub yerində dincəldi, dərindən nəfəs aldı, məsumcasına gülümsədi.

      – Yoruldum…

      Kişvər xanımla Zeynəb xanım ayağa qalxıb mizə yaxınlaşdılar.

      – Göstər görüm nə yaza bildin?

      Onlar Züleyxanın qaraladığı vərəqləri nəzərdən keçirib razılıqla başlarını yırğaladılar.

      – Yaxşı, Mirzə, qız bu iki günü neyləyəcək?

      – Tapşırmışam, keçdiyimiz hərflərin hərəsindən bir səhifə yazacaq… Sağ olun.

      – Xoş gəldin.

      Şəfi çıxdı. Qəlbində iki hiss – qəzəb və riqqət bir-birinə qarışmışdı. Bir tərəfdən, Züleyxa ilə yaxınlığı, onun gözəl üzünü, gözlərini, saçlarını, əllərini yaxından görməyin sevinci, bir yandan isə xanımların nəzarəti…

      «Eh, niyə də nəzarət etməsinlər?..»

      Ancaq daxilindəki işıq o qədər qüdrətli idi ki, hüzn və şikayətlər yalnız darvazaya qədər fikrini məşğul edə bildi, sonra hiss etdi ki, bu ümidlərin hamısı Züleyxanın baxışları, əlləri, telləri, gözləri, yerişi idi.

      «İki gün nə vaxt keçib gedəcək? İki günü necə başa vuracağam?»

      Şəfi gedir, hara getdiyini də bilmirdi… Yanından faytonlar, arabalar ötüb keçirdi. Uzaqda məscid görünürdü.

      …Bu günbəz nə qədər böyük, nə qədər gözəlmiş.

      Şəfəqlərdən elə bil üstünə qalay çəkilib. Kərpic rəngli minarələr zirehli nizələr kimi elə bil maviliyə sancılıb.

      Əlini cibinə saldı, pul kisəsini çıxarıb baxdı: hələ xırda-xuruş vardı.

      – Gedib iki-üç girvənkə üzüm alım. Yaqubdan da bir çörək alsam, günortayla axşama bəs elər.

      5

      Şəfi Gəncə çayı sahilində oturub suya tamaşa edirdi. Axşam günəş Kəpəzlə Qoşqarın zirvələrinə sanki qızıl tac qoymuşdu. Dünya nə qədər gözəl idi. Ağaclar, evlər, bərəylə keçən adamlar, dəstəylə üzən qazlar – hər şey qürubda çimirdi.

      Şəfi gözlərini çaya zilləmişdi. Su hər an bir rəngə çalır, şırıltıyla axır, axırdı. Zaman da belədirmi? Bütün bunların bir mənası varmı?

      …Otlar, böcəklər,