Hekayələr. Эрнест Сетон-Томпсон

durmadan yeyir, içirdi, çünki özü də çox sağlam adam idi. Ona hamı inandı, çünki etibarlı bir oğlan kimi bu yerlərdə ad çıxarmışdı. Oradakı adamlardan yalnız qoca Hindquşu İzi dillənmədi, lakin söhbətə hamıdan çox diqqət verdi, çünki beynində tamam təzə bir plan yaranırdı.

      Nahardan sonra qəlyanını çəkə-çəkə həmin plan üzərində əməlli-başlı fikirləşdi, amma bu işin öhdəsindən təkbaşına gələ bilməyəcəyini dərk etdiyindən sirrini Nal Billə açdı. Beləliklə, yorğa ayğırı tutmaq, daha doğrusu, vəd edilmiş min dollar mükafatı qazanmaq üçün yeni birlik yarandı.

      Antilop bulağı mustanqın hələ də su dalınca gəldiyi yer olaraq qalırdı. Suyun səviyyəsi düşmüşdü və qumotu kolları ilə su hövzəsinin arasında artıq qurumuş qara lildən ibarət enli bir zolaq vardı. Bu zolağı bura su içməyə gələn heyvanların saldığı iki cığır kəsirdi. Atlar və vəhşi heyvanlar, adətən, həmin cığırlarla gedirdilər, iribuynuzlu mal-qara isə birbaşa qumotunun içindən keçirdi.

      İki yoldaş bu cığırlardan birini seçib onun düz üstündə bellə uzunluğu on beş, eni altı və dərinliyi yeddi fut olan xəndək qazdı. Bunun üçün iyirmi dörd saat dincəlmək bilmədən işləyəsi oldular, çünki hər şeyi mustanq su dalınca gələnə kimi bitirmək lazım idi. Ağır iş idi. Xəndək qazılandan sonra üstünə şüvüllər düzdülər, çırpı, torpaq tökdülər ki, görmək mümkün olmasın. Bu işlərini bitirəndən sonra özləri üçün bir az aralıda qabaqcadan hazırladıqları xəndəklərdə gizləndilər.

      Günortaya yaxın yorğa suya gəldi. O artıq tək idi, çünki bütün ilxısını əsir götürmüşdülər. Bulağın əks tərəfində ikinci cığır vardı, amma izlərdən nəticə çıxarsaq, atlar bu cığırdan çox nadir hallarda istifadə edirdilər. Amma qoca Tom ehtiyat üçün onun üstünə qamış qırıb tökmüşdü ki, at mütləq xəndək qazılan cığırdan istifadə etsin.

      Vəhşi heyvanların təhlükəsizliyini hansı dahi zəka qoruyur, görəsən? Yorğa xəndəkdən yox, qamışlıqdan keçdi. Sakitcə suya yaxınlaşıb içməyə başladı.

      Ovçuların bir üsulu da qalmışdı. Yorğa ikinci udum suyu almaq üçün başını aşağı salanda Betslə Smit çalalarından çıxaraq mustanqın arxasına keçib revolverdən torpağa atəş açdılar.

      Mustanq özünün məşhur yorğası ilə birbaş onun üçün qurulmuş tələnin üstünə yeridi. Bircə saniyədən sonra o, mütləq xəndəyə düşəcəkdi! Budur, o artıq həmin cığırdadır… Ovçular artıq heyvanın ələ keçdiyini güman edirlər. Tezliklə ayğır onların əlinə keçəcək.

      Lakin ağlasığmaz bir şey baş verdi. Mustanq bir əzəmətli sıçrayışla xəndəyin üstündən atıldı, torpağı dırnaqları ilə eşib uzaqda gözdən itdi. O, bir də Antilop bulağına dönməmək üçün qaçıb getdi.

5

      Vəhşi Co uzaqgörən adam idi. O, başqalarının da bunu etmək istədiyindən xəbər tutanda mustanqı nəyin bahasına olursa olsun ələ keçirmək qərarına gəldi və yeni planın icrasına başladı. Bu dəfə çaqqalın ayaqları iti dovşanı, hindunun isə antilopu tutmaq üçün istifadə etdiyi üsulu işə salmaq fikrinə düşdü. Bu qədim üsul “dəyişmə” adlanır.

      Yorğa mustanqın dolaşdığı ərazi altmış kvadratmil sahəsi olan üçbucaq təşkil edir, cənubdan və şimaldan çaylar, qərbdən isə dağlarla məhdudlaşırdı. Belə güman edilirdi ki, mustanq bu ərazidən heç vaxt çıxmır, Antilop bulağı isə onun daimi məskənidir.

      Co bu yerləri əla tanıyırdı. Bütün bulaqlarına, bütün dərələrinə bələd idi.

      Əgər əlli dənə yaxşı atı olsaydı, onları elə bölərdi ki, bütün mühüm məntəqələr əhatə olunardı. Lakin o yalnız iyirmi yaxşı at və elə o qədər də yaxşı süvari yığa bilərdi. Bundan artığına ümid etməyə dəyməzdi.

      Atları ova iki həftə qalmışdan yulafla yemlədilər. Sonra onları yola saldılar və hər süvariyə də nə etməli olduğu barədə müfəssəl göstərişlər verdilər. Onlar təqibə bir sutka qalmış artıq yerlərində idilər.

      Təyin olunmuş gün Co furqonla Antilop bulağına yollandı və kənardakı kiçik dərədə yerləşib hadisələrin inkişafını gözləməyə başladı.

      Nəhayət ki, kömür kimi qara ayğır gəlib çıxdı. O, cənub tərəfdəki qumsal təpələrin o üzündən tənha gəlib sakitcə bulağa endi. Əvvəlcə bulağın ətrafına dolaşdı, burada düşmən gizlənib-gizlənmədiyini bilmək üçün havanı iylədi. Sonra suya cığır olmayan səmtdən yaxınlaşıb içməyə başladı.

      Co ona baxır və istəyirdi ki, çoxlu, lap bir çəllək su içsin. Mustanq ot qırpmaq üçün yan tərəfə çevriləndə Co atını mahmızladı. Ayğır nal səslərini eşidib süvarini görən kimi qaçmağa başladı.

      At özünün məşhur ləngərli yorğasıyla düz cənuba istiqamət götürdü. Onunla təqibçilər arasındakı məsafə durmadan artırdı. Qumsal təpələrə çatıb addımlarına haram qatmadan yoluna davam etdi. Conun yorulmuş atı addımbaşı quma batır, getdikcə daha da geri qalırdı.

      Buradan o üzə düzənlik idi, Conun atı itirdiyi məsafəni bir qədər azalda bilərdi, amma sonra uzun eniş başlanırdı deyə at tam sürətlə qaçmağa ürək eləmirdi və yenə geriləməyə başladı.

      Lakin Co yorğanı təqib etməkdə idi, nə qamçısına, nə də mahmızlarına qızırğalanırdı. Bir mil… ikincisi… üçüncüsü… və budur, artıq uzaqdan Arridanın qayaları görünürdü.

      Orada Conu təzə atlar gözləyirdi və o, yeni qüvvə ilə təqibi davam etdirdi. Lakin gecənin zülməti kimi qara yalını havada oynadan heyvan ondan get-gedə daha çox aralanırdı.

      Nəhayət ki, budur, Arrida dərəsi yetişdi. Orada pusquda durmuş kovboy gizləndi və mustanq ötüb-keçdi; o, əvvəlcə yel kimi enişaşağı, sonra üzüyoxuşa özünün yorğa yerişiylə yüyürdü.

      Co təzə atın yəhərinə qalxıb irəli cumdu. Atı təkrar-təkrar mahmızlayaraq elə hey çapır, çapırdı, amma aralarındakı məsafə bir addım da azalmaq bilmirdi ki, bilmirdi.

      «Qa-lump, qa-lump, qa-lump…» – yorğa dırnaqlarını yerə müntəzəm ahənglə döyür, addımlarını yavaşıtmırdı. Bir saat keçdi, sonra biri də, biri də – və artıq yaxınlıqda Alamozo Arroyo göründü; orada Conu əvəzləyici gözləyirdi. O, atının üstünə qışqırır, hər vəchlə daha bərk çapmağa məcbur edirdi. Qara ayğır düz lazım olan yerə gedirdi, amma ona iki mil qalmış sanki qəribə bir duyğuya tabe olaraq sola döndü. Mustanqın aradan çıxdığını hiss edən Co əldən düşmüş atını var gücü ilə çapıb ayğırı nəyin bahasına olursa olsun qabaqlamaq istəyirdi. Bu, həddindən artıq çətin təqib idi. Conun nəfəsi kəsilirdi. Hər sıçrayışda yəhərin dərisi cırıldayırdı. Kəsə yolla çapan Co, deyəsən, yorğa ayğırı haqlamaq üzrəydi. Onda tüfəngini qapıb dalbadal atəş açmağa, toz-duman qaldırmağa başladı və nəhayət ki, yorğanı sağ tərəfə, əvəzləyicinin gözlədiyi yerə dönməyə məcbur etdi.

      Budur, onlar çaya tərəf endilər. Mustanq irəli getdi, Co isə yerə tullandı. Onun atı otuz mil çapandan sonra tamam gücdən düşmüşdü, elə özü də çox yaxşı deyildi. Gözləri tozdan qıpqırmızı idi və o, demək olar ki, heç nə görmədən Toma əl