Hekayələr. Эрнест Сетон-Томпсон

davam edir, furqon isə çevrənin daxilində çox qısa yol gedirdi. Vəhşi ilxı bulağa yaxınlaşanda tamam əldən düşmüşdü, ovçular isə dincəlmişdilər, atları təzə idi.

      Bütün gün ərzində, düz axşama kimi mustanqları suya yaxın buraxmadılar, heyvanlar Antilop bulağına çatanda isə doyunca içmək imkanı verdilər. Burada atları yulaf yeyən və güc yığan təcrübəli ovçular üçün belə uzun təqibin gözlənilən kulminasiyası gəlirdi. Çoxlu su içmiş atı tutmaq da, onu cidarlamaq da asandır.

      O vaxta kimi hər şey gözəl gedirdi. Lakin qara ayğır sanki poladdan döyülmüşdü. Onun müntəzəm, incə addımları dəyişməmişdi və ovun ilk günündə olduğu kimi idi. O, daim ilxının böyrü ilə irəli-geri çapır, kişnərtisi ilə, öz nümunəsiylə atları qaçmağa həvəsləndirirdi. Lakin qüvvələr artıq tükənirdi. Ovçulara ilxını qaranlıqda tapmağa kömək olan açıqrəngli madyanı dəstə artıq bir neçə saat qabaq tərk etmişdi, onun artıq son nəfəsi idi. Qalan madyanlar, görünür, artıq süvarilərdən heç qorxmurdular da və aydın idi ki, onlar çox tezliklə Conun qənimətinə çevriləcəkdilər.

      Bütün bu əziyyətlərin mənası saydıqları ayğır isə elə əvvəlki kimi əlçatmaz olaraq qalırdı.

      Conun yoldaşları onun tez qızışan adam olduğunu yaxşı bilirdilər və əgər günlərin birində o, qəflətən qəzəblənib məğlubedilməz qara ayğırı güllə ilə vurmağa cəhd etsəydi, təəccüblənməzdilər. Lakin Co bu fikirdən tamam uzaq idi.

      Bir həftə ərzində onu təqib edərkən bir dəfə də görməmişdi ki, qara ayğır dördnala çapsın. Conun içində heyranlıq vardı – yaxşı at sürən adamın belə qeyri-adi heyvan qarşısındakı heyranlığı və bu hiss durmadan artmaqda idi; o, indi ona güllə atmaqdansa, özünün ən yaxşı atını vurmağa hazır idi.

      Yorğanın tutulması üçün təyin olunmuş mükafatı almağa heç dəyərdi? Co artıq tərəddüd keçirirdi. Məbləğ az deyildi, lakin bu atın özü də bütöv bir sərvət idi, çünki təzə, yorğa cinsin yaradıcısı ola bilərdi.

      Amma başına mükafat təyin olunmuş at hələ də azad idi. Ovu sona çatdırmaq lazım idi.

      Co özünün ən yaxşı atını yəhərlədi. Bu, damarlarında Şərq qanı axan, preriyada1 böyümüş bir madyan idi. Əlbəttə, əgər bu atın çox qəribə bir qeyri-adiliyi olmasaydı, Co heç vaxt belə gözəl heyvana sahiblənə bilməzdi. Buralarda loko adlı zəhərli bir ot bitirdi. Mal-qara həmin otu heç vaxt yemirdi, amma hər hansı bir heyvan təsadüfən onun dadına baxsa, mütləq hər yanda onu axtaracaqdı. Bu otun təsiri bir az morfinin təsirinə bənzəyirdi və onu yeməyə dadanmış at da iki ildən sonra quduzluqdan ölməliydi. Belə heyvana yerli əhali loko düşkünü deyirdi. Conun da ən yaxşı atı gözlərindəki vəhşi parıltı ilə fərqlənirdi və həmin bu parıltı məsələnin nə yerdə olduğunu anlamaq üçün bütün bilicilərə ipucu verirdi. Lakin bu at güclü, zirək heyvan idi və Co da ovun son mərhələsi üçün məhz onu seçmişdi.

      Co atını irəli, ilxıya sarı çapdı. Kəməndini yerə atıb bir xeyli sürüdü ki, kəndir düzəlsin, sonra da onu sol əlinin ətrafına səliqə ilə halqa-halqa yığdı və bu günlər ərzində ilk dəfə atını mahmızlayıb birbaş ayğırın üstünə sürdü.

      Dəli bir qovhaqov başlandı. Ürkmüş madyanlar yoldan çəkilərək müxtəlif səmtlərə qaçdı. Yaxşıca dincəlmiş at çöllüklə dördnala gedirdi, irəlidə isə aralarındakı məsafəni qısaltmağa imkan verməyən ayğır həmişəki kimi özünün məşhur yorğa yerişi ilə qaçır, qətiyyən çaşmırdı.

      Bu, sadəcə, ağlasığmaz idi. Co öz atını həm qışqırıqları ilə, həm də mahmızlarla qovurdu. At lap quş kimi səkir, lakin ayğırla arasında olan məsafə bircə düym belə qısalmırdı.

      Qara ayğır düzənliyi, ot basmış təpəni keçdi, marmotların hürüşdüyü qumsal çöldən ötdü. Co ondan əl çəkmirdi. İndi o, gözlərinə inana bilmirdi. Aralarındakı məsafə nəinki azalmamışdı, hətta elə bil bir az artmışdı da. Co taleyinə nifrinlər yağdırır, bədbəxt atını mahmızlayır, onun üstünə çığırırdı. Nəhayət, heyvanı lap dəli olmaq dərəcəsinə çatdırdı. Atın gözləri az qala hədəqəsindən çıxır, başı oyan-buyana yellənirdi, o artıq yerə baxmır, yolunu seçə bilmirdi və birdən qabaq ayağı porsuq yuvasına girdi. At yıxıldı və onunla bir yerdə süvari də yerə sərildi.

      Co möhkəm əzilmişdi, amma yenə də ayağa qalxdı, çaşqın atını qaldırmağa da cəhd göstərdi. Yazıq ayağını sındırmışdı.

      Co yüngülayaq heyvanın əzablarına revolverdən açılan atəşlə son qoyaraq yəhəri çiyninə alıb geriyə – düşərgəyə apardı. Yorğa isə öz qaçışını tamam gözdən itənə kimi davam etdirdi…

      Amma bunu, hər halda, məğlubiyyət saymaq olmazdı, çünki artıq onların əlində madyanlar vardı. Çarli ilə birlikdə atları sahibinin ağılına apararaq ondan yaxşı mükafat istədi.

      Amma bu, Coya azlıq edirdi. O, ayğıra yiyələnmək arzusu ilə alışıb-yanırdı, indi bu atın bütün məziyyətlərini görəndən sonra o nəsə təzə bir plan qurmağa çalışırdı.

4

      Bu səfərdə aşpaz Bets idi – kimsənin ona yollamadığı məktub və pul dalınca müntəzəm olaraq gəldiyi poçt şöbəsində özünü təqdim etdiyi kimi desək, mister Tomas Bets. Kovboylar ona Hindquşu İzli Tom deyirdilər, çünki damğasında hindquşu izi çəkilmişdi. Bets hamını inandırmağa çalışırdı ki, şimaldakı nəhayətsiz düzənliklərdə otlayan saysız-hesabsız mal-qara sürüləri, at ilxıları yanbızlarında onun damğasını daşıyırlar.

      Betsə bu ekspedisiyada şəriklik təklif edəndə o, kinayə ilə söyləmişdi ki, indi atların bir düjününə on iki dollar verirlər. Həqiqətən də, həmin il atın qiyməti yaman düşmüşdü deyə o, az da olsa, bəlli bir maaş almağa üstünlük vermişdi.

      Lakin bu yorğa ayğırı bircə dəfə görmüş hər hansı bir şəxs ona biganə qala bilməzdi. Elə Hindquşu İzinin də başına bu gəldi. İndi artıq o özü də mustanqa yiyələnmək istəyirdi, amma bilmirdi ki, bunu necə etsin. Lakin bir dəfə damğası at nalı şəklində olduğundan daha çox Nal Bill ləqəbiylə tanınan Bill Smit adlı birisi ilə rastlaşdı. Çörəklə ət yeyərək üstündən də keyfiyyətsiz qəhvə içərkən Nal Bill dedi:

      – Mən bu gün həmin yorğanı görmüşəm, özü də elə yaxından görmüşəm ki, istəsəm, lap quyruğunu da hörə bilərdim!

      – Bəs atəş açmadın?

      – Az qalmışdı açım.

      – Sarsaq! – deyə masanın o biri başında oturmuş “iki H” damğasının sahibi olan çoban söhbətə müdaxilə etdi. – Mən elə fikirləşirəm ki, təzə ay çıxanadək o ayğır mənim damğamı daşıyacaq.

      – Bir qədər tələsməli olacaqsan, yoxsa bu dəfə onu görəndə yanbızında nöqtəli üçbucaq tapacaqsan.

      – Bəs harada gördün onu?

      – Belə oldu da. Antilop bulağının yanındakı çöllüklə gedirdim, birdən gördüm ki, qamışlıqda nəsə uzanıb. Fikirləşdim ki, yəqin, bizim sürüdən olan inəkdir, amma yaxınlaşanda yerə sərilmiş bir at gördüm. Külək üzü mənə əsirdi

1

Preriya – Şimali Amerikada geniş çöl, düz