Büyük bir yaratıcının mektupları Bu kudretliliğe, bu büyük tour joué’ye, çevrilen bir dümene ve tamamlanan bir büyük tura gülerken işitilebilen bir James Joyce vardır. Ulysses’in dümenlerinden ve turlarından, hilelerinden, kurnazlıklarından ve geri dönüşünden, her şeyden geri döndüğünde tamamladığı büyük turundan söz ediyorum. – Jacques Derrida “Yapmaya çalıştığım şey ile kilisedeki ayin arasında bir benzerlik yok mu sence de? Ben de gündelik hayatın ekmeğini, kalıcı sanat değeri olan bir şeye dönüştürerek insanlara bir tür zihinsel zevk ya da manevi haz vermeye çalışıyorum,” der Joyce, kardeşi Stanislaus’a. Sanatına kutsal bir misyon yükleyen Joyce, hayata uhrevi değil, dünyevi bir büyü verme çabasındadır. Joyce’ta gündelik olanla sanatsal olan, birbirini dışlayan bir çelişki olarak değil, birbirini besleyen bir ilişki olarak durur. İşte Joyce’un gündelik hayatına ışık tutan bu mektuplarda, yalnızca sanatının arkasında yatan özel hayatını değil, aynı zamanda sanatının kendisini okuruz.
“Doğa bize dilde açılan tarihtir.” – Martin Heidegger Evrensel(lik) terimi son yüz elli yıldır felsefeden bilime, sanattan gündelik dile kadar en sık kullanılan terimlerden biri. Ne var ki, Doğan Özlem Evrensellik Mitosu’nda çok kapsayıcı ve birleştirici görünen bu kavramın, “evrensel”den anlaşılanın farklılığı nedeniyle nasıl tam tersi bir yönde ayrıştırıcılığa yol açtığına işaret ediyor. Bu yüzden de evrensellik daima birilerinin kendi eğilim ve inançları doğrultusunda diğerlerine dayattıkları bir şey olmaktan kurtulamamıştır. Arkasında siyasal bir duruşu bulundurmayan felsefi bir tavrın güdük bir duruş olacağını vurgulayan Doğan Özlem Evrensellik Mitosu’nda bir araya getirdiği yazılarıyla evrenselci anlayışı tarihselci/hermeneutik bir perspektiften sıkı bir eleştiriye tabi tutuyor. Doğan Özlem’den yerleşik kabullere bir çekiç darbesi daha…
“Algısız kavramlar boş, kavramsız algılar kördür.” Immanuel Kant 18. yüzyılın en önemli filozoflarının başında gelen Kant, felsefi görüşleriyle büyük bir çığır açmıştır. Kant, yaptığı çalışmalarla etkisi yalnızca bilgi sorunuyla sınırlı kalmayan, aynı zamanda ahlak felsefesinden üniversitelere kadar pek çok konuda yeni bir anlayış sergilemiştir. Öyle ki, bu kendisinden sonra da sürmüş Yeni Kantçı okullar tarafından sistemi tartışılıp zenginleştirilmiştir. Doğan Özlem’in Kant’ın bilgi, bilim, tarih, ahlak üstüne görüşlerini ele alan kapsamlı yazılarını bir araya getiren Kant Üstüne Yazılar, bu büyük Aydınlanma filozofunu yeniden ele almanın gereğini bir kez daha duyuruyor.
Felsefenin olmazsa olmaz metinlerinden… “Her şey imkân halinde olandan etkinlik halinde olana doğru değişir.” Aristoteles’in Metafizik başlıklı derlemesinin 12. risalesi olan Lambda, felsefe tarihinin en çok tartışılmış ve etkisi felsefe tarihini aşmış metinlerinden biridir. Lambda, özellikle töz, ilke, imkân, akıl (nous), devinmeyen devindirici ve tanrı gibi temel kavramları tartışmaya açması bakımından önemlidir. Ayrıca, Hıristiyan ve İslam felsefesindeki tartışmaların arka planını oluşturması itibariyle de dönemini aşan bir niteliğe sahiptir. Eski Yunanca aslından ilk kez dilimize kazandırılan bu metin, dünyada bu kitap için yine ilk kez uygulanan bir yöntemle interlineer olarak aktarılmış, bire bir çevrilmiş ve bu nitelikleriyle Aristoteles’in hem söyleyiş biçimine hem de ruhuna en sadık çeviri olmaya aday hale gelmiştir.
• Ian Fleming ve Raymond Chandler söyleşisi: “Bir cinayet nasıl tasarlanıyor?” • Kadire Bozkurt ile söyleşi: “Hikâye ancak düzen bozulunca başlar.” • James Joyce: Rönesansın Evrensel Edebi Etkisi Notos her yıl farklı bir konuda düzenlediği geleneksel yıllık soruşturmalarının on yedincisinin sonuçlarını Mayıs-Haziran, 96. sayısında açıkladı. Bu yılki soruşturmanın konusu edebiyat türleri arasında öteden beri ilgi gören polisiye türünde yayımlanmış romanlarla ilgili. Soruşturmanın sonunda ortaya bütün meraklıları için bakılacak, izlenecek, değerlendirilecek bir liste, bir kılavuz çıktı. Polisiye edebiyatının son yüzyılından biraz daha uzun geçmişini kapsayan En Önemli 40 Polisiye Romanı soruşturması 319 yazar, araştırmacı, çevirmen ve editörün yer aldığı önemli bir kamuoyunun seçimlerini yansıtıyor. Dosya kapsamında Erol Üyepazarcı, Suphi Varım, Ercan Akbay, Aykut Doğan ve G.K. Chesterton’ın yazıları; Vuslat Çamkerten ve Virginia Elena Patrone’nin desenleri yer alıyor. Notos’un bu sayısında polisiye türünün en uzun ömürlü kahramanlarından James Bond’un yaratıcısı Ian Fleming ile Philip Marlowe’un yaratıcısı Raymond Chandler’ın söyleşisi var. Notos’un ikinci söyleşisi Buzkandilleri ve Ateşle Yaklaşma’nın yazarı Kadire Bozkurt ile. Aganta bölümünde günümüz edebiyat dünyasına ve güncel kitaplara dair yazılarıyla Alper Güngör, Cansu Eylül Yapıcı, Esin Akşar, Fulya Kılınçarslan ve Özge Kılıçoğlu yer alıyor. Bir Yazarın Seçtikleri bölümünde Buket Uzuner okunmasını zorunlu gördüğü kitapları, Halil Yörükoğlu ise en çok etkilendiği yazarı nedenleriyle birlikte Notos’a anlatıyor. Şenay Eroğlu Aksoy, Bahri Vardarlılar ve Çağdaş Küçük kısa sorulara kısa yanıtlarla kendi yazarlık serüvenlerini ve yayımlanan son kitaplarını anlatıyor. Fotoğraf-Yazı bölümünde Alp Sime’nin fotoğrafını Özlem Akıncı kısa bir anlatıyla yorumluyor. Kitaplık bölümünde Banu Yıldıran Genç 2022 Yaşar Nabi Nayır Öykü Ödülü’nü kazanan Mehmet Fazlı Gök’ün kitaplaşan öyküleri Çirkin Sevgilim’i, Esra Ertan Taleb Alrefai’nin Kaptan adlı kısa romanını, Damla Karakuş Mehmet Çimen’in ilk kitabı Her Şeyin Bi’ Şeyi Vardır’ı, Şenay Eroğlu Aksoy Aylin Balbao’nun Bu Hikâye Senden Büyük Osman adlı öykü kitabını, Serkan Parlak Elçin Poyrazlar’ın Kayıp Yüz adlı feminist polisiyesini inceliyor. Notos’un bu sayısında öyküleriyle yer alan yazarlar: Liam O’Flaherty, Özlem Dikeçligil, Hüseyin Peker, Doğuş Benli, Erkut Özal, Emel Kaya, Hilal Özdemir, Işıl Madak, Zelal Arslan, Ayşe Ünüvar, Deniz Dursun, Evrim Öktem. Notos Mayıs-Haziran 2023, 96
• Peter Mendelsund: “Mükemmel okuma deneyimi diye bir şey yok.” • Flannery O’Connor: Kurmacanın Doğası ve Gayesi Notos yaptığı bütün yazar dosyalarını kalıcı bir kaynağa dönüştüren anlayışıyla Ocak-Şubat, 95. sayısında Gülten Akın’a yöneliyor. Şiirin edebiyatımızda ayrı, apayrı bir yeri var. Uzak bir geçmişten bugüne kesintisiz bir tarihi, birikimi, kuşaktan kuşağa aktarılan zenginliği onu doruk noktasına çıkarmıştır. Hem şiir sanatımızın bütünü için böyle bu hem de onun öyle şairleri var ki, onlar dünya şiirinin de önemli şairleri arasında yer alır. Gülten Akın, büyük şairlerimizden. Bu dosyayı onu daha iyi anlamak için hazırladık. Notos’un Gülten Akın dosyasında Mehmet Can Doğan, Mahmut Temizyürek, Elif Sofya, Haydar Ergülen, Akif Kurtuluş, Şükrü Erbaş ve Yücel Kayıran’ın yazıları; Vuslat Çamkerten, Virginia Elena Patrone ve Kaan Bağcı’nın desenleri yer alıyor. Notos’un bu sayısında Türkçede Okurken Ne Görürüz? kitabıyla tanınan Amerikalı kitap tasarımcısı ve yazar Peter Mendelsund ile bir söyleşi var. Aganta bölümünde günümüz edebiyat dünyasına ve güncel kitaplara dair yazılarıyla Pınarnaz Eren, Alper Güngör, Aslı İdil Kaynar, Cansu Eylül Yapıcı, Özge Kılıçnoğlu, Fulya Kılınçarslan, Başak Bingöl Yüce ve Esin Akşar yer alıyor. Bir Yazarın Seçtikleri bölümünde Nilüfer Kuyaş okunmasını zorunlu gördüğü kitapları, Türker Ayyıldız ise en çok etkilendiği yazarı nedenleriyle birlikte Notos’a anlatıyor. Nurhan Şahinkaya ve Deniz Faruk Zeren kısa sorulara kısa yanıtlarla kendi yazarlık serüvenlerini ve yayımlanan son kitaplarını anlatıyor. Fotoğraf-Yazı bölümünde Şener Yılmaz Aslan’ın fotoğrafını Şener Özmen kısa bir anlatıyla yorumluyor. Kitaplık bölümünde Banu Yıldıran Genç André Aciman’ın Mısır’dan Çıkış adlı anı kitabını, Serkan Parlak Cemil Kavukçu’nun Boş Zamanlar adlı öykü kitabını, Esra Karadoğan Can Gürses’in Bir Ömrün Takvimi adlı romanını ve Şenay Eroğlu Aksoy Erkan Karaaslan’ın Kaplumbağalar Ölmesin adlı öykü kitabını inceliyor. Notos’un bu sayısında öyküleriyle yer alan yazarlar: Gülten Akın, Natalia Ginzburg, Doğuş Benli, Remzi Karabulut, Onur Akyıl, İlay Bilgili, Özlem Dikeçligil, Yapıncak Gürerk, Aylin Sökmen, Yurdagül Gündoğan, Kansu Oğuz Canbek. Notos Ocak-Şubat 2023, 95