Krzyżacy. Henryk Sienkiewicz

pod nogi opata podjąć, cześć mu wyrządzić, aby i on cię umiłował.

      Następnie zwrócił się do Jagienki:

      – Nie dziwowałbym się, choćbyś była głupia, boś od tego niewiasta, ale że rozum masz, to się dziwuję. Powiedzże mi, jako mam najlepiej opata ugościć i czym go ucieszyć, gdy tu przyjedzie?

      – Co do jadła, sam powie, na co ma ochotę; lubi on dobrze podjeść, ale byle dużo było szafranu, to i nie przebredza¹⁰²².

      Maćko, słysząc to, porwał się za głowę.

      – Skąd ja mu szafranu wezmę!…

      – Przywiozłam – rzekła Jagienka.

      – A bogdaj się takie dziewki na kamieniu rodziły! – zawołał uradowany Maćko. – I ku oczom to miłe, i gospodarne, i roztropne, i ludziom życzliwe! Hej! żebym tak był młody, zaraz bym cię brał!…

      Na to Jagienka spojrzała nieznacznie na Zbyszka i westchnąwszy cicho, mówiła dalej:

      – Przywiozłam też i kości, i kubek, i sukno, bo on po każdym jedzeniu rad się kośćmi zabawia¹⁰²³.

      – Miał ten obyczaj i drzewiej¹⁰²⁴, a gniewliwy¹⁰²⁵ przy tym bywał okrutnie.

      – Gniewliwy to on ci i teraz bywa; nieraz kubkiem o ziemię praśnie i precz za drzwi do pola¹⁰²⁶ wyskoczy. Ale potem śmiejący się wraca i sam pierwszy nad swoim gniewem wydziwia… Wy go przecie znacie… Jeno¹⁰²⁷ mu się nie przeciwić, to nie ma lepszego człowieka na świecie.

      – A kto by mu się tam sprzeciwiał, kiedy on i rozum ma od innych większy!

      Tak to oni ze sobą rozmawiali, gdy tymczasem Zbyszko przebierał się w alkierzu¹⁰²⁸. Wyszedł wreszcie tak piękny, że Jagienkę aż olśniło, zupełnie jak wówczas, gdy pierwszy raz przyjechał w swojej białej jace¹⁰²⁹ do Zgorzelic. Ale tym razem zdjął ją głęboki żal na myśl, że ta jego uroda nie dla niej i że on inną umiłował.

      Maćko zaś rad był, pomyślał bowiem, że opat¹⁰³⁰ pewno sobie Zbyszka upodoba i przy układach nie będzie czynił trudności. Ucieszył się nawet tą myślą tak dalece, iż postanowił jechać razem.

      – Każ mi wymościć wóz – rzekł do Zbyszka – mogłem jechać z Krakowa aże do Bogdańca z żeleźcem¹⁰³¹ między żebrami, to mogę teraz bez żeleźca do Zgorzelic.

      – Byle was nie zamroczyło – rzekła Jagienka.

      – Ej, nic mi nie będzie, bo już czuję w sobie moc. A choćby mnie ta trochę i zamroczyło, będzie wiedział opat, jakom ku niemu śpieszył, i tym hojniejszym się okaże.

      – Milsze mi wasze zdrowie niż jego hojność – ozwał się Zbyszko.

      Lecz Maćko uparł się i postawił na swoim. Po drodze stękał trochę, nie przestawał jednak dawać Zbyszkowi nauk, jak się ma zachować w Zgorzelicach, szczególniej zaś zalecał mu posłuszeństwo i pokorę wobec możnego krewnego, który nigdy nie znosił najmniejszego oporu.

      Przyjechawszy do Zgorzelic, znaleźli Zycha i opata na przyłapie¹⁰³², spoglądających przed się na pogodny świat Boży i popijających wino. Za nimi, pod ścianą, siedziało rzędem na ławie sześciu pocztowych¹⁰³³, w tym dwóch rybałtów i jeden pątnik¹⁰³⁴, którego łatwo było rozeznać po zakrzywionym kiju, obońce¹⁰³⁵ u pasa i po małżowinach naszytych na ciemnej opończy. Inni wyglądali na kleryków, albowiem głowy mieli z wierzchu pogolone, odzież jednakże nosili świecką, pasy z byczej skóry, a przy boku kordy¹⁰³⁶.

      Na widok Maćka, który zajechał na wozie, ruszył się żywo¹⁰³⁷ Zych, opat zaś, widocznie bacząc na swą duchowną godność, został na miejscu, począł tylko coś mówić do swoich kleryków, których jeszcze kilku wysypało się przez otwarte drzwi izby. Zbyszko i Zych wprowadzili pod ręce słabego Maćka na przyłap¹⁰³⁸.

      – Trocha jeszcze nie mogę – rzekł Maćko, całując opata w rękę – alem przyjechał, aby się wam, dobrodziejowi mojemu, pokłonić, za gospodarstwo w Bogdańcu podziękować i o błogosławieństwo poprosić, które grzesznemu człowiekowi najpotrzebniejsze.

      – Słyszałem, żeście zdrowsi – rzekł opat, ściskając go za głowę – i żeście się do grobu naszej nieboszczki królowej ofiarowali.

      – Bo nie wiedząc, do którego świętego się udać, do niej się udałem.

      – Dobrzeście uczynili! – zawołał zapalczywie opat – lepsza ona od innych i niechby jej który śmiał pozazdrościć!

      I w jednej chwili gniew wystąpił mu na oblicze, policzki napłynęły krwią, oczy poczęły się iskrzyć.

      Znali tę jego zapalczywość obecni, więc Zych począł się śmiać i wołać:

      – Bij, kto w Boga wierzy!

      Opat zaś odsapnął rozgłośnie, potoczył oczyma po obecnych, za czym roześmiał się, równie nagle jak poprzednio wybuchnął i spojrzawszy na Zbyszka, zapytał:

      – A to wasz bratanek i mój krewniak?

      Zbyszko pochylił się i ucałował go w rękę.

      – Małego widziałem; nie poznałbym! – mówił opat. – Pokaż się jeno¹⁰³⁹!

      I począł go oglądać od stóp do głowy bystrymi oczyma, a wreszcie rzekł:

      – Zbyt urodziwy! panna to, nie rycerz!

      Na to Maćko:

      – Brali tę pannę Niemce w taniec, ale co ci ją który wziął, wnet się wykopyrtnął¹⁰⁴⁰ i już nie wstał.

      – I kuszę bez pokrętki¹⁰⁴¹ napnie! – zawołała nagle Jagienka.

      Opat zwrócił się ku niej:

      – A ty tu czego?

      Ona zaś zaczerwieniła się tak, że aż szyja i uszy jej stały się różowe, i odrzekła ogromnie zmieszana:

      – Bom widziała…

      – Strzeżże się, by cię przypadkiem nie ustrzelił; musiałabyś się bez trzy kwartały¹⁰⁴² goić…

      Na to rybałtowie, pątnik i klerycy-waganci¹⁰⁴³ wybuchnęli jednym gromkim śmiechem, od którego Jagienka stropiła się¹⁰⁴⁴ do reszty, tak że opat ulitował się nad nią i podniósłszy ramię, ukazał jej olbrzymi rękaw swej sukni.

      – Pochowaj się, dziewucho – rzekł – bo ci krew z jagód¹⁰⁴⁵ tryśnie.

      Tymczasem Zych usadził Maćka na ławie i kazał przynieść wina, po które skoczyła Jagienka. Opat zwrócił oczy na Zbyszka i począł tak mówić:

      – Dość krotochwil¹⁰⁴⁶! Nie dla sromoty¹⁰⁴⁷ ja cię do dziewki porównał, jeno z wesołości dla twojej urody, której i niejedna dziewka mogłaby pozazdrościć. Ale wiem, żeś chłop na schwał! Słyszałem i o twoich uczynkach pod Wilnem, i o Fryzach¹⁰⁴⁸, i o Krakowie. Powiadali mi Zych o wszystkim – rozumiesz!…

      Tu począł patrzeć przenikliwie w oczy Zbyszka i po chwili ozwał się znowu:

      – Iżeś trzy pawie czuby poprzysiągł, to ich sobie szukaj! Chwalebny to jest i Bogu miły uczynek nieprzyjaciół naszego plemienia ścigać… Ale jeżeliś – i co innego przy tym ślubował, to wiedz, że cię tu na poczekaniu mogę od onych ślubów rozwiązać, bo takową moc mam.

      – Hej! – rzekł Zbyszko – jak człowiek co Panu Jezusowi w duszy obiecał, to jakaż moc może go od tego rozwiązać?

      Usłyszawszy to, Maćko spojrzał z pewną obawą na opata, lecz on widocznie był w wybornym humorze, gdyż zamiast wybuchnąć gniewem