Brandwaterkom. Alexander Strachan

kroegman droog sy hande af. Hy mik na my glas en hoes agter sy hand. “Nog ’n shot, Bullet?”

      Aan die punt van die kroegtoonbank begin die manne raas. ’n Ongeduldigheid noudat die tamheid van die dag gesak het. Die drank laat alles beter lyk, almal het nuwe moed vir môre. Dis niks nuuts vir die kroegman nie. Sy werk is om geld te maak. Hy top hulle glase op en skuif die kleingeld oor die toonbank. Toe die geldlaai toeklap, kom staan hy weer voor my.

      “Ek beweeg môre aan,” sê ek.

      Ek vat nog ’n sluk en wag dat die gedruis effens bedaar. “Iewers suid is daar ’n girl. Boekbefok, hoor ek.”

      “Wat?”

      “Boekbefok. Daai geleerde tipe vir wie jy fokkol kan vertel. Maar dit klink my sy sal haar virgin wegteken as jy haar by die regte plek kan uitbring. Dis hoe ek die ding op die oomblik sien.”

      “So?” Die kroegman vat ’n diep trek aan sy sigaret en druk dit in die asbakkie dood. “Die regte plek? Nogal.” Iets moet hom interesseer want hy gaan sit op sy stoeltjie. Dalk is hy net moeg gestaan.

      “Met boeke te doene.” Hy hoef nie meer te weet nie. Ek weet dan self nog nie presies waaroor dit gaan nie.

      “Sy soek na iets, maar sy weet nie waar nie. Soos ek dit lees, het sy ’n gids moer dringend nodig.”

      Die kroegman tik ’n nuwe sigaret uit die boksie. Hy is skielik glad nie haastig nie. Ek kan sien hoe hy sy woorde in sy gedagte weeg. “Dit klink nie na jou tipe nie, Bullet.” Hy steek vir my ook ’n sigaret op en gee dit aan.

      “Ons kyk die kat maar uit die boom uit,” sê ek.

      “Miskien tog,” sê hy. “Jy het al snaakse dinge gedoen. Miskien trek jy hierdie een ook deur.”

      Toe die kroegman omdraai, kyk Bullet voor hom in sy glas. Met sulke operasies is daar altyd twyfel. Is die professionele jagter geskik vir die sending wat nou op hom wag? Hy draai die glas stadig al in die rondte. Hoeveel keer het ek hom nie al só dopgehou nie. Al die gesprekke wat hy in die waas van sigaretrook gevoer het. Kroegtaal kom soos tweede natuur. Hy praat dit sonder om te dink. Die woorde val vanself in plek. Só smelt hy saam met die kroegrumoer. Elke aand bring ’n lafenis. Mettertyd raak hy heeltemal onopsigtelik in die geroesemoes van eenstemmigheid. Dis iets wat hy wel kan regkry as hy lus het. Maar sal hy sy rol in die bergkom kan uitleef?

      Aan die punt van die toonbank lag die manne hard vir hulle eie grappe. Koedoe of rooibok? Wat maak dit saak? Ek is in elk geval gatvol vir bokke en jagters. Maar ek drink tog nog twee doppe.

      ’n Geweerlose sending. Wie sou nou ooit kon dink dat so iets op my pad sou kom? Ek sal op ander dinge moet staatmaak. Dis die oudste trick in die boek om iets te onderskat. Dalk kan die vrou nie sonder handskoene aangepak word nie. Dis moeilik om in te oefen vir ’n operasie wat maar half in die lug hang. Maar dit sal meer as net ’n verkenning wees. Ek moet haar brainwash om wyer te kyk as wat sy op die oomblik doen. As die oorlog haar terrein is, behoort ons drade iewers te kruis. Al was sy nog nooit in ’n kontak nie.

      HOOFSTUK 9

      My ore was ysig koud toe ek van buite af terugkom in die huis. Die MP3 het steeds gespeel. Ek het uitgetrek, in die bed geklim en die kussings onder my kop reggetrek. Die lug om my was gevul met katedraalmusiek. Die musiekspeler sou deurspeel terwyl ek aan die slaap raak.

      Op die bedkassie langs my was kamilletee om my lomerig te maak. Daar was ook die groot lêer met Vilonel se naam op. Die angstigheid wat ek netnou ervaar het, was weg. Ek het my hand uitgesteek en deur die aantekeninge geblaai.

      Die stof het my brein, wat al begin afskaal het, opnuut wakker gemaak. Met die laaste slukkie tee wou ek amper weer vir my skink. Maar ek het die bedlampie afgeskakel.

      Om aan die slaap te raak, was ’n ander saak. Daar was ’n tekortkoming in my werk. Ek moes vir Vilonel ’n jeug skep, kinderdae. Dis waarvoor die studie nou gevra het. Maar waar kry ek dit?

      Die bronne in my besit se rapportering oor hom begin wanneer hy reeds volwasse en klaar op Senekal gevestig is. Die leser sal beslis meer wil weet. Hy is tog nie deur ’n onsigbare hand daar geplaas nie. Om sy karakter geloofwaardig te maak, sal mens iets van sy vorming moet weet, selfs al is dit gering.

      Wat het Vilonel gebring waar hy is? Was daar dryfvere in sy kinderjare wat aanleiding gegee het tot sy latere optredes? Het hy enigsins verskil van ander skoliere op die Vrystaatse platteland? Sonder enige agtergrond oor hom kan hy maklik as ’n onthoofde mens in my projek voorkom. Iemand sonder wortels of geskiedenis wat uit die niet op my lessenaar beland het.

      So het die tyd verbygegaan. Ek het nou al so lank met Vilonel saamgekom dat ek my soms verbeel het dat ons in gesprek was. Dat hy soms net by my huis opgedaag het. Die eerste keer het hy reg in die kombuisdeur gestaan, lewensgroot. Ek het half orent gekom, gestotter: “Meneer Vilonel, hoe spreek ’n mens u aan?” Ek moes oor my skrik kom. Alles was te skielik, dalk het hy effens geknik, ek weet nie, maar my woorde het toe sommer vanself gekom. “Sommige bronne verwys bloot na u as ‘X’. U is bewus hiervan. En die spelling: Vilonel of Vilionel? Van Hollandse afkoms? U was nog altyd presies met papierwerk. Iets soos korrekte spelling sou dus van groot belang wees.”

      Hy het niks gesê nie, my net aangekyk.

      Die tafelblad was hard onder my elmboë. Ek was uitasem. “Ons twee deel iets,” het ek gesê sonder om my blik te verskuif. Dit was aan my oorgelaat om die gesprek aan die gang te hou. Ek kon dit aan sy houding sien. Tog kon ek dit nie bekostig om die kans te laat verbygaan nie. “Dink u dit is toevallig dat ek hierdie navorsingstog onderneem? Groot gewag word daarvan gemaak dat u in 1893 die Vrystaatse skyfskietkampioen was. My belangstelling strek verder as dit. Ek het pas nagelees oor bloedbande. Die rekords is vaag en ’n mens is op jou eie afleidings aangewese. Ek kon ’n ander onderwerp vir my doktoraal gekies het. Maar u was die enigste keuse.”

      Frankfort, Reitz en Bethlehem. Boereoorlog-wêreld, verraaierswêreld. Senekal en Paul Roux. Vilonel sou hierlangs gekom het, in die tyd toe dit nog ’n grondpad was. Dalk was dit nog maar net ’n aanduiding van ’n pad, rooi stof opgeskop deur perdehoewe. Die man het steeds in die deur gestaan. Ek kon voel hoe my handpalms sweet, maar ek het dit reggekry om die trant akademies te hou.

      “Alles vloei inmekaar, meneer Vilonel. Ek aanvaar dat u ’n uitstekende ruiter en ’n kenner van resiesperde is. Maar feite is daar om gekontroleer te word. Dit is waarom ek u spoor met soveel nougesetheid volg. Is u inderdaad ’n gerespekteerde regsgeleerde en ’n bekwame burgemeester? Alles in hierdie stadium slegs gerugte waarop ek moet steun. My opdrag as navorser noodsaak my om agter die kap van die byl te kom.”

      Ek kan onthou dat ek afgekyk het na my nota’s. Toe ek opkyk, was die man weg, die deuropening leeg.

      Die volgende paar dae se kyk in die stofpad af, het niks opgelewer nie. Dit het leeg gebly. Maar die vreemde gewaarwording tussen die Iceberg-roosbome sou my nie los nie. Bedags het dit minder geloofwaardig gelyk, maar sodra die son agter die Witteberge gesak het, was ek oortuig dat my vrae oor Vilonel op ’n wyse uitgestryk gaan word wat ek nie aan die begin van my studie voorsien het nie. As ek saans deur my venster gekyk het, het die bome donker gewieg in die wind. Die gevoel dat iemand op pad was hierheen, het van buite die bergkom gekom. En tog het dit tot binne-in my sandsteenhuis gedra.

      HOOFSTUK 10

      Dit is tog lekker met iemand saam met jou in die huis, moet die prokureur van Senekal teenoor homself erken. Veral wanneer hy smiddae terugkom van die kantoor af. Die geur uit die kombuis bring ’n rustigheid oor hom. Hulle het met hul slaapkamerdeur toe geslaap, al was daar niemand anders in die huis nie.

      Vroeg soggens luister Vilonel na die geklap van swepe, ten spyte van die wetgewing oor geraas. Spanne osse beur vorentoe onderwyl die waens in toue deur die dorp trek. Reisigers het graag op Senekal oornag – die dorp het ’n skaflike reputasie opgebou, hier word selfs hul perde goed versorg.

      Vilonel betrag die straattoneel deur die kamervenster terwyl Sarah nog aan’t wakker word is. Hy hoor haar op die katel omdraai en kyk om na die