Tropy. Franciszek Mirandola

wskazywała na wieki długie, wieki legendarnej wiary w bóstwo, jakie przetrwał świat od chwili pierwszej zjawy.

      – Nie szemraj! – nauczała ją. – Trwaj w tęsknocie!

      – Ach! Znowu zeschła ta żelatyna na kamień, tak, że ani wytrwać dłużej!

      – Strzeż się! – upominała już surowiej. – Opóźniasz światłość sobie i innym! Módl się!

      – Ach! Modlę się, ale CZERWONA LAMPA widać nie słucha moich modłów!

      – Modlitwa twoja pełna jest niecierpliwości! Takich błagań nie słucha bóstwo jedyne, nieogarnione, wyłączne, prócz którego nic nie ma na świecie, a którego formą jest wszystko, co istnieje…

      Nie mogła domówić swych słów do końca.

      Stało się coś przerażającego.

      Oto nagle, niespodzianie, bez szumu i wstrząśnienia, rozdarła się czarna opona WIELKIEJ CIEMNOŚCI i na świat spadł… piorun!

      Jakiś grom bezgłośny.

      Jakaś śmierć nagła.

      Nagła, a niewypowiedzianie piękna.

      Rozpękł się byt, zawaliło życie.

      A przez zgliszcza wionęła wizja bezkształtna, niewyobrażalna.

      Wizja życia innego, życia, którym żyć nie sposób. Życia-śmierci.

      Spadła na świat NICOŚĆ, będąca wszystkim!

      Stało się Niezapamiętalne! Niemożliwe!

      Przyszło skądś, gdzie przed sekundą żył Bóg.

      Jego tam już nie było!

      Padł trupem i został pochłonięty.

      Cicho i na zawsze.

      Było znów czarno, tak czarno, że nie widać było WIELKIEJ CIEMNOŚCI.

      Zdawało się, że to jej zwęglone zwłoki wiszą w szmatach ponad światem.

      A wokół cisza… cisza… martwota niezmierna.

      Cisza, co trwać nie przestanie, bo jest sam trupem, cisza próżna, nie zawierająca nawet wspomnień, bo TO wszystkie przeraziło.

      TO!

      Tak się wydawało wszystkim drobinom na płycie.

      Wszystkim?

      Gdy przeminęło pierwsze osłupienie i poczęto się rozglądać wkoło, nastąpiło nowe zdziwienie i nowe, lepiej już uświadomione przerażenie.

      Marzycielka, przewodnicząca kolegium kapłańskiego zagadnęła sąsiadkę i nie otrzymała odpowiedzi. Zdziwiona, że gadatliwa ta osoba nagle zaniemiała23, obejrzała ją dokładnie i… omal nie zemdlała sama ze strachu.

      Sąsiadka zmarła.

      Tkwiła dalej na swoim miejscu i z pozoru nie zmieniła się wcale. Ale ustało w niej nagle coś, czego określić nie sposób, czego wypowiedzieć nie można. Jednym słowem, zmarła.

      Od początku świata stało się to po raz pierwszy.

      Właśnie jej się to przydarzyło.

      Czyż tylko jej?

      Wokoło stało się to samo.

      W jednym miejscu zmartwiała cała grupa drobin, w innym wszystkie ostały się żywe.

      Tam TO uśmierciło kilka tylko, gdzie indziej wielka przestrzeń usiana była zmarłymi.

      Stał się nowy, niepojęty cud.

      Śmierć.

      I to śmierć dziwna, fantastyczna, bezprawa24 i bezcelowo okrutna.

      Ustalone, wyrozumowane, zgodne z rzeczywistością prawa życia i wynikające z nich prawa moralne w puch rozbił jakiś piorun, jakieś ZŁO, działające bez sensu, bez celu, dzikie i nieobliczalne.

      ZŁO ostateczne, wszechpotężne, a bezrozumne.

      ZŁO, którego żywiołem chaos, a skutkiem rozpacz niema, bezbronna i sama w sobie nierozumna.

      Nie warto już było żyć, ani myśleć, nie warto już budować żadnych wartości logicznych, ani etycznych, nie warto się modlić, ani kląć, cieszyć się, ni smucić.

      Czyż poginęli sami źli?

      Czyż poginęli sami dobrzy?

      Czyż to była kara?

      Czyż to była nagroda?

      Czy było w tym coś możliwego do poznania?

      Ale było w tym jednocześnie wszystko, bo kładło, bo kłaść mogło kres wszystkiemu.

      Ale czy wedle woli jakiejś… czy wedle przypadku…

      Pewne stało się tylko jedno: CZERWONA LAMPA ZMARŁA.

      CZERWONA LAMPA, Bóstwo twórcze, rozumne, logiczne, miłosierdzie, źródło prawa, emanujące bóstwa inne, wykonawców prawa, zawiadowców szczęścia i zbawienia…

      Zmarła… i wszystko przepadło.

      Zostało ZŁO…

      Szaleństwo siadło na tronie Boga.

      Nastał czas dziwny.

      Zaczęły się szybkie zmiany, których już nawet notować w świadomości nie mogły skazane na zagładę drobiny bromku srebra.

      Przestały się dziwić.

      Wszystko, z trudem przez wieki ustalone, wypłakane łzami tęsknoty, wyżebrane modłami długich nocy oczekiwań, wszystko podarło się w szmaty. Związki przyczynowe pękały. Coś, co dotąd było przyczyną, nagle stało się skutkiem.

      Co zmarło, żyło, natomiast żywe przestało istnieć.

      Miłosierne, mężne, stało się niemocne i jakby głupkowate…

      Nic dziwnego. Wszak rządziło szaleństwo.

      WIELKA CIEMNOŚĆ gdzieś się zapodziała.

      CZERWONA LAMPA wstała z martwych i zjawiła się po to, by z uśmiechem dobrotliwego idioty przyświecać męczarniom.

      ZŁO poraziło w niej bóstwo, pozostał uśmiech boski, pozostał łagodny, słodki blask…

      Jakby w masce swej własnej, dawnej twarzy, przeszedłszy krainę śmierci, wyszła znów wysoko, jakby na czyjś rozkaz, służalczo i spoglądała na rzeczy straszne, nie mrugnąwszy okiem. A działy się rzeczy przeraźliwe.

      Jakaś nowa moc zanurzyła świat, wraz z wszystkimi żywymi i umarłymi w otchłań oceanu, w toń niezgłębioną a przejrzystą.

      Odwieczne środowisko, w którym żyły drobiny, wzdęło się niezmiernie.

      Teraz wszyscy porażeni przez szaleństwo, poczęli czernieć, stawać się podobnymi do WIELKIEJ CIEMNOŚCI, jakby w zimnym tym morzu bez płomieni spalali się na węgiel.

      Otoczyło ich płynne piekło.

      A żywi, półżywi ze strachu, poprzez toń przeźroczystą, patrzyli w twarz nieboszczyka-boga swego, w jego oko czerwone i obojętne. Spoglądali bez modlitwy i bez rozpaczy.

      Bo i rozpacz umarła.

      Potem zaczął się koniec. Świat ginął w konwulsjach dziwacznych i dla samej nawet zagłady bezcelowych.

      Siła jakaś wyniosła płytę wysoko, przewróciła ją ku CZERWONEJ LAMPIE, zatrzymała na chwilę w tym położeniu, wreszcie zatopiła w inne morze, niewypowiedzianie zimne i mętne.

      Zali25 chciało SZALEŃSTWO

23

zaniemieć – dziś: oniemieć. [przypis edytorski]

24

bezprawa – dziś raczej: bezprawna. [przypis edytorski]

25

zali (daw.) – czyż; czyżby. [przypis edytorski]