Ludzie bezdomni. Stefan Żeromski

(fr.) – tu: przemawiający do uczucia. [przypis redakcyjny]

      16

      Canova, Antoine (1757–1822) – słynny rzeźbiarz włoski; mowa tu o jego rzeźbie przedstawiającej mitologicznych kochanków: boga miłości Amora i królową Psyche. [przypis redakcyjny]

      17

      Cluny – pałac w Paryżu (z XV w.) należący do opactwa w Cluny; mieści się w nim słynne muzeum, zawierające bogate zbiory z zakresu rzemiosła i sztuki stosowanej, większość pochodzi z XIV, XV i XVI w. [przypis redakcyjny]

      18

      Carnavalet – muzeum historyczne Paryża, zawierające cenne zbiory z okresu rewolucji 1789 r. [przypis redakcyjny]

      19

      w tamtym prawdziwym Luwrze – chodzi o magazyn noszący tę nazwę, mieszczący się przy ul. Tivoli. [przypis redakcyjny]

      20

      na Wolterze – na bulwarze Woltera. [przypis redakcyjny]

      21

      Concierge (fr.) – dozorca. [przypis redakcyjny]

      22

      Wersal – wspaniały pałac i park pod Paryżem, z epoki Ludwika XIV, stanowił do r. 1789 rezydencję królów fr.; od czasów Ludwika Filipa znajduje się tam muzeum historyczne. [przypis redakcyjny]

      23

      Sevres – miasteczko pod Paryżem, w którym mieściła się słynna fabryka porcelany. [przypis redakcyjny]

      24

      Saint-Cloud – daw. rezydencja cesarza Napoleona III; ogromny park, otaczający pałac królewski, stał się dla paryżan popularnym miejscem wycieczek. [przypis redakcyjny]

      25

      tramwaj pneumatyczny – daw. typ tramwaju poruszanego sprężonym powietrzem. [przypis redakcyjny]

      26

      malgré tout (fr.) – mimo wszystko. [przypis redakcyjny]

      27

      David d’Angers, Jean Pierre (1788–1856) – rzeźbiarz fr., znakomity portrecista; wykonał m.in. znany z licznych reprodukcji medalion z podobizną Mickiewicza. [przypis redakcyjny]

      28

      „Intransigeant” – „Nieprzejednany”, dziennik wychodzący w Paryżu od r. 1880 do r. 1940, reprezentował początkowo poglądy republikańskie, później wyraźnie prawicowe i nacjonalistyczne. [przypis redakcyjny]

      29

      dialogi a là Lukian – Lukian z Samosaty (II w.n.e.), gr. pisarz i filozof, był autorem dzieł: Dialogi bogów i Dialogi umarłych. [przypis redakcyjny]

      30

      Izara – prawy dopływ Dunaju, źródła ma w Alpach Tyrolskich, przepływa przez górną Bawarię w pobliżu Monachium. [przypis redakcyjny]

      31

      trotuar (z fr.) – chodnik. [przypis edytorski]

      32

      Rybak – słynny obraz malarza fr. Puvis de Chavannes (1824–1898); jego właściwy tytuł to: Le pauvre pecheur (Ubogi rybak). [przypis redakcyjny]

      33

      antropoid – małpa człekokształtna. [przypis redakcyjny]

      34

      austeria (daw.) – gospoda. [przypis redakcyjny]

      35

      marchands de vin (fr.) – handlarze wina. [przypis redakcyjny]

      36

      Maria Antonina – żona Ludwika XVI, córka Marii Teresy, cesarzowej austriackiej; znienawidzona przez lud francuski, została w czasie rewolucji ścięta na gilotynie (1798). [przypis redakcyjny]

      37

      kształt (…) kaukaski – w dawnej terminologii rasę białą nazywano kaukaską. [przypis redakcyjny]

      38

      notabene (z łac.) – dosł.: zauważ dobrze; tu: w dodatku. [przypis redakcyjny]

      39

      Trouville – port fr. nad kanałem La Manche, a zarazem uczęszczana pod koniec XIX w. miejscowość letniskowa. [przypis redakcyjny]

      40

      chambres garnies (fr.) – pokoje umeblowane do wynajęcia. [przypis redakcyjny]

      41

      Adonai (hebr.) – Wszechmocny; określenie Boga, zamiast właściwego imienia: Jahwe, którego przepisy religii żydowskiej zabraniały wymawiać. [przypis redakcyjny]

      42

      wena – tu: żyła. [przypis redakcyjny]

      43

      ineksprymable (z fr. inexprimable: niewypowiedziany, niewypowiadalny) – spodnie; też: kalesony, majtki. [przypis redakcyjny]

      44

      usus (łac.) – ustalony zwyczaj, praktyka. [przypis redakcyjny]

      45

      Parki a. Mojry (mit. gr.) – uosabiające przeznaczenie trzy córki Nocy; dwie młodsze, Kloto i Lachezis, przędły nić ludzkiego życia, którą w godzinie śmierci przecinała najstarsza z nich, Atropos. [przypis redakcyjny]

      46

      misterium – u staroż. Greków niedostępne dla niewtajemniczonych obrządki religijne. [przypis redakcyjny]

      47

      rewerber – tu: latarnia uliczna. [przypis redakcyjny]

      48

      gruszka Bessemera – wynaleziony przez angielskiego inżyniera, Henryka Bessemera (1813–1898), piec do wytopu stali; ma on kształt gruszki zawieszonej w stalowym pierścieniu; wynalazek ten spowodował przewrót w przemyśle hutniczym. [przypis redakcyjny]

      49

      gęsi surowcowe – odlew surowego żelaza w formie zwanej „gęsią”. [przypis redakcyjny]

      50

      d’Estrées, Gabrielle (1570/1573–1599) – księżna Beaufort i Verneuil, markiza Monceaux, kochanka króla fr. Henryka IV (1553–1610). [przypis redakcyjny]

      51

      consommation (fr.) – najniższa obowiązująca konsumpcja, uprawniająca do zajęcia miejsca w restauracji czy kawiarni. [przypis redakcyjny]