Proboszcz z Tours. Оноре де Бальзак

tę samą uprzejmość i te same względy, być bardziej nieomylny niż sam papież. Aby to osiągnąć, ograniczył się w stosunkach z nią jedynie do tego, co nakazuje prosta uprzejmość oraz stopień zażyłości wytwarzający się między osobami mieszkającymi pod jednym dachem, I tak, mimo że ks. Troubert i on jadali regularnie trzy razy dziennie, wymówił się od wspólnego śniadania, przyuczając pannę Gamard, aby mu posyłała do łóżka kawę ze śmietanką. Następnie oszczędził sobie nudów po kolacji, wychodząc na herbatę do znajomych domów. W ten sposób rzadko widywał swoją gospodynię poza obiadem, ale na obiad przychodził zawsze trochę wcześniej. W czasie tej niby wizyty, zawsze, przez dwanaście lat, które spędził pod jej dachem, zadawał jej te same pytania, otrzymując te same odpowiedzi. Zainteresowanie tym, czy dobrze spała, śniadanie, drobne sprawy domowe, jej wygląd, zdrowie, pogoda, czas trwania nabożeństw, epizody w czasie mszy, wreszcie zdrowie tego lub owego księdza, oto były tematy tej codziennej rozmowy. Przy obiedzie operował zawsze metodą delikatnego pochlebstwa, raz po raz przechodząc od zalet ryby, od delikatności zasmażki lub przymiotów sosu do przymiotów panny Gamard i jej zalet jako gospodyni. Umiał zręcznie głaskać próżnostki starej panny, chwaląc jej konfitury, korniszony, konserwy, pasztety i inne gastronomiczne wymysły. Nigdy wreszcie sprytny kanonik nie opuścił żółtego saloniku, nie powiedziawszy jej wprzódy, że nigdzie, w całym Tours, nie pija się równie dobrej kawy.

      Dzięki temu doskonałemu zrozumieniu charakteru panny Gamard, oraz tej sztuce życia uprawianej przez kanonika przez dwanaście lat, nigdy nie przyszło pomiędzy nimi do najmniejszego nieporozumienia. Ksiądz Chapeloud poznał od razu wszystkie kanty, szorstkości, zadziory starej panny i uregulował nieuniknione punkty styczności w ten sposób, aby uzyskać od niej wszystko, co było potrzebne dla szczęścia i spokoju jego życia. Toteż panna Gamard mówiła, że ks. Chapeloud jest to człowiek bardzo miły, łatwy w pożyciu i nader dowcipny. Co się tyczy ks. Troubert, dewotka nie mówiła o nim bezwarunkowo nic. Zupełnie wszedłszy w krąg jej życia jak satelita w sferę swej planety, Troubert był dla niej czymś pośrednim między człowiekiem a psem; mieścił się w jej sercu tuż przed miejscem przeznaczonym dla przyjaciół oraz dla wielkiego dychawicznego41 mopsa, którego kochała tkliwie. Władała nim całkowicie. Zespolenie ich interesów posunęło się tak daleko, iż wiele osób żyjących blisko z panną Gamard mniemało, że ksiądz Troubert dybie na majątek starej panny, że ją przywiązuje do siebie bezgraniczną cierpliwością i powoduje42

      1

      Ferragus, Księżna de Langeais, Dziewczyna o złotych oczach. [przypis tłumacza]

      2

      fizjonomia (daw.) – twarz. [przypis edytorski]

      3

      buduar (daw.) – pokój pani domu, przeznaczony do odpoczynku. [przypis edytorski]

      4

      niepodobna (daw.) – nieprawdopodobne, niemożliwe. [przypis edytorski]

      5

      koafiura (daw.) – fryzura, uczesanie. [przypis edytorski]

      6

      poziomy (daw.) – tu: błahy. [przypis edytorski]

      7

      mincarz – wykwalifikowany pracownik mennicy, zwł. przed jej zmechanizowaniem. [przypis edytorski]

      8

      le Cloitre (fr.) – klasztor. [przypis edytorski]

      9

      apoplektyczny – skłonny do apopleksji, tj. udaru mózgu. [przypis edytorski]

      10

      podagra – choroba stawów. [przypis edytorski]

      11

      wist – gra karciana, prekursor brydża. [przypis edytorski]

      12

      kanonia – urząd w kościele rzymskokatolickim pełniony przy katedrze a. kolegiacie; także: beneficjum związane z tym urzędem. [przypis edytorski]

      13

      arabeska – rodzaj skomplikowanego ornamentu. [przypis edytorski]

      14

      arkada – łuk wsparty na dwóch kolumnach. [przypis edytorski]

      15

      czas Terroru – krwawe rządy Jakobinów w czasie Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]

      16

      Restauracja – okres w historii Francji (1814–1830) związany z powrotem na tron dynastii Burbonów. [przypis edytorski]

      17

      realność – tu wpływ, dochód. [przypis edytorski]

      18

      kapituła – rada sprawująca władzę w zakonie a. funkcjonująca przy katedrze. [przypis edy

1

Ferragus, Księżna de Langeais, Dziewczyna o złotych oczach. [przypis tłumacza]

2

fizjonomia (daw.) – twarz. [przypis edytorski]

3

buduar (daw.) – pokój pani domu, przeznaczony do odpoczynku. [przypis edytorski]

4

niepodobna (daw.) – nieprawdopodobne, niemożliwe. [przypis edytorski]

5

koafiura (daw.) – fryzura, uczesanie. [przypis edytorski]

6

poziomy (daw.) – tu: błahy. [przypis edytorski]

7

mincarz – wykwalifikowany pracownik mennicy, zwł. przed jej zmechanizowaniem. [przypis edytorski]

8

le Cloitre (fr.) – klasztor. [przypis edytorski]

9

apoplektyczny – skłonny do apopleksji, tj. udaru mózgu. [przypis edytorski]

10

podagra

41

dychawiczny (daw.) – chory na astmę. [przypis edytorski]

42

powodować (daw.) – kierować. [przypis edytorski]