Название | Wielki człowiek z prowincji w Paryżu |
---|---|
Автор произведения | Оноре де Бальзак |
Жанр | Зарубежная классика |
Серия | |
Издательство | Зарубежная классика |
Год выпуска | 0 |
isbn |
W chłodny wrześniowy poranek, z dwoma rękopisami pod pachą, puścił się ulicą la Harpe, dotarł do wybrzeża des Augustins97, przeszedł kilkadziesiąt kroków, spoglądając kolejno na Sekwanę i na sklepy księgarzy, jak gdyby dobry geniusz radził mu się rzucić raczej w wodę niż w literaturę. Po okresie piekących wahań, po bacznym przeglądzie więcej lub mniej łagodnych, wesołych, życzliwych, chmurnych lub smutnych twarzy widzianych przez szyby lub na progu, zauważył dom, przed którym chłopcy sklepowi w pośpiechu pakowali książki. Widocznie przygotowywano je do ekspedycji, mury bowiem pokryte były afiszami:
WYSZŁY Z DRUKU
Samotnik
przez wicehrabiego d'Arlincourt98, wydanie trzecie.
Leonidas
przez Wiktora Ducange99, 5 tomów in 12°100,
na wytwornym papierze. Cena 12 fr.
Wnioski moralne
przez Kératry101
– Szczęśliwcy! – wykrzyknął Lucjan.
Afisz, nowa i oryginalna kreacja słynnego Ladvocata102, zakwitł wówczas pierwszy raz na murach. Niebawem naśladowcy tego nowego sposobu ogłaszania się, będącego źródłem jednego z dochodów publicznych, zalali cały Paryż. Wreszcie, z sercem wezbranym krwią i niepokojem, Lucjan, niegdyś tak wielki w Angoulême, a tak mały w Paryżu, przesunął się pod domami i zebrał odwagę, aby wejść do sklepu zapchanego pomocnikami, klientami, księgarzami… „I może autorami!” – pomyślał Lucjan.
– Chciałbym mówić z panem Vidal albo panem Porchon – rzekł do subiekta103.
Wyczytał na szyldzie wielkimi literami:
VIDAL I PORCHON
Księgarnia komisowa na Francję i zagranicę
– Zajęci – odparł subiekt.
– Zaczekam.
Zostawiono poetę w sklepie, gdzie przyglądał się paczkom; spędził tak dwie godziny, patrząc na tytuły, otwierając książki, czytając tu i ówdzie jaką stronicę. Wreszcie oparł się o małą szybkę ozdobioną zielonymi firaneczkami, za którą przeczuwał, iż kryje się Vidal albo Porchon, i usłyszał następującą rozmowę:
– Bierze pan pięćset egzemplarzy? Dam po pięć franków, plus trzynasty gratis.
– To by wyniosło po ile?
– Szesnaście su mniej.
– Cztery franki cztery su – rzekł Vidal lub Porchon do oferującego książki.
– Tak – odparł sprzedający.
– Na rachunek? – spytał kupiec.
– Stary kawalarz! I namyślisz się pan zapłacić za półtora roku, wekslami z rocznym terminem?
– Nie, płatne zaraz – odparł Vidal lub Porchon.
– Jaki termin? Dziewięć miesięcy? – spytał księgarz lub autor, który widocznie ofiarowywał książkę.
– Nie, drogi panie, rok – odparł jeden z księgarzy komisowych.
Nastała chwila milczenia.
– Zarzynasz mnie pan – rzekł nieznajomy.
– Ale czyż my pozbędziemy w ciągu roku pięćset Leonidasów? – odparł księgarz komisowy wydawcy Wiktora Ducange. – Gdyby książki szły tak, jak pragną wydawcy, bylibyśmy milionerami, drogi panie; ale idą tak, jak sobie życzy publiczność. Romanse Waltera Scotta104 można mieć po osiemnaście su za tom, trzy franki dwanaście su egzemplarz, i pan chcesz, abym sprzedawał pańską książkę drożej? Jeżeli pan żąda, abym pchał ten romans, dajcie mi dobre warunki. – Vidal!
Otyły człowiek opuścił kasę i zbliżył się z piórem zatkniętym za ucho.
– Ile pozbyłeś Ducange'a w ostatniej podróży? – spytał Porchon.
– Dwustu Staruszków z Calais105; ale żeby ich wpakować, trzeba było zarżnąć dwie inne książki, na których nie dawano nam takiego opustu i które dzięki temu poszły na marynatę.
Później Lucjan dowiedział się, że „marynatą” nazywają księgarze dzieła, które pleśnieją w skrzyniach, w głębokiej samotności magazynów.
– Wiesz zresztą – ciągnął Vidal – że Picard106 gotuje nowe powieści. Obiecują nam dwadzieścia procent od zwykłej ceny księgarskiej, aby wziąć szturmem rynek.
– Więc dobrze, na rok – odparł żałośnie wydawca, zmiażdżony ostatnią poufną uwagą Vidala do Porchona.
– Zatem porozumieliśmy się? – spytał Porchon nieznajomego.
– Tak.
Księgarz wyszedł. Lucjan usłyszał, jak Porchon mówił do Vidala:
– Mamy zamówionych trzysta egzemplarzy, przeciągniemy mu termin, sprzedamy Leonidasy po równych pięć franków, z płatnością półroczną, i…
– I – rzekł Vidal – zgarniemy tysiąc pięćset franków na czysto.
– Och! Wiedziałem dobrze, że koło niego ciasno.
– Zarzyna
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106