Próby. Księga trzecia. Montaigne Michel

mózgowcze i obłąkane ruchy, w jakich wstrząsa ona Zenonem czy Kratyppem; ów niepohamowany szał, oblicze rozpalone wściekłością i okrucieństwem w samym najsłodszym uczynku miłości, a później tę surową, uroczystą i ekstatyczną powagę wśród czynności tak płochej; jeśli zważymy dalej wspólne pomieszczenie, jakie natura wyznaczyła naszej rozkoszy i naszym plugastwom; i to, że najwyższa rozkosz ma coś z ostrości i żałośliwości jakoby cierpienia: przyjdzie nam wziąć za prawdę, co powiada Platon, iż bogowie sporządzili człowieka jako zabawkę dla siebie203

      1

      Nea (…) dixerit – Terentius, Heauton Timorumenos III, 5, 8. [przypis tłumacza]

      2

      snadno a. snadnie (daw.) – łatwo. [przypis edytorski]

      3

      Suave (…) laborem – Lucretius, De rerum natura II, 1. [przypis tłumacza]

      4

      k'temu – do tego, dla tego; w tym celu. [przypis edytorski]

      5

      Panowie, nie patrzcie na swobodę mojej gęby (…) – Plurach, O odróżnianiu pochlebcy od przyjaciela, 24. [przypis tłumacza]

      6

      Utatur (…) potest – Cicero, Tusculanae quaestiones [wyd. też pod tytułem: Tusculanae disputationes], IV, 25. [przypis tłumacza]

      7

      Ea (…) applicent – Livius Titus, Ab Urbe condita, 32, 21. [przypis tłumacza]

      8

      odpowiedział Filipides królowi Lizymachowi (…) – por. Plutarch, O wścibstwie, 9. [przypis tłumacza]

      9

      id id maxime quemque decet (…) maxime – Cicero, De officiis 1, 31. [przypis tłumacza]

      10

      Veri (…) utimur – Cicero, De officiis III, 17. [przypis tłumacza]

      11

      ex senatus (…) exercentur – Seneca, Epistulae morales ad Lucilium 95. [przypis tłumacza]

      12

      Dwaj pretendenci do królestwa Tracji (…) – Tacyt, Roczniki, II, 65. [przypis tłumacza]

      13

      sztrof – kara pieniężna, kontrybucja. [przypis edytorski]

      14

      co królowie Egipscy kazali przysięgać (…) – Plutarch, Powiedzenia królów i wodzów. [przypis tłumacza]

      15

      Jaropełk, książę ruski (…) – Marcin Kremer, de Rebus Poloniae. [przypis tłumacza]

      16

      Antygon namówił żołnierzy Argyraspidesa, aby mu wydali Eumenesa (…) – błąd tłumacza: les soldats Argyraspides oznacza „żołnierzy argyraspidów” (gr. dosł. „Srebrne Tarcze”), formację doborowych żołnierzy armii macedońskiej; w tym przypadku byli to żołnierze Eumenesa, por. Plutarch, Eumenes, 9 [w:] Żywoty sławnych mężów. [przypis tłumacza]

      17

      Niewolnika, który zdradził kryjówkę P. Sulpicjusza (…) – Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium, VI, 5; in Romains, 7. [przypis tłumacza]

      18

      Nawet skończeni niegodziwcy, wyciągnąwszy korzyść ze szpetnego czynu (…) – słynny rys z życia Cezara Borgii, opisany w VII rozdz. Księcia, Machiwela. [przypis tłumacza]

      19

      Witold, książę litewski, ustanowił w tym narodzie prawo (…) – Kremer, de Rebus Poloniae, XVI. [przypis tłumacza]

      20

      mężobójstwo (daw.) – zabójstwo. [przypis edytorski]

      21

      sed (…) periurio – Cicero, De officiis III, 29. [przypis tłumacza]

      22

      Tymoleon (…) usprawiedliwieniu – por. Diodor Sycylijski, Biblioteka historyczna, XVI, 19. [przypis tłumacza]

      23

      pewne miasta wykupiły się (…) z rąk Sylli (…) – por. Cyceron, O powinnościach, III, 22. [przypis tłumacza]

      24

      mutacja – tu: przemiana. [przypis edytorski]

      25

      Quasi (…) adhiberi – Cicero, De officiis, III, 30. [przypis tłumacza]

      26

      chyba – tu: uchybienie; niedotrzymanie. [przypis edytorski]

      27

      gdzie jeden mówi Mamertynomi, iż prawa nie mają głosu wobec wojsk (…) – Plutarch, Pompejusz, 10 [w:] Żywoty sławnych mężów. [przypis edytorski]

      28

      drugi odpowiada trybunowi ludu, iż „pora sprawiedliwości a wojny są różne” – Plutarch, Cezar, 35 [w:] Żywoty sławnych mężów. [przypis edytorski]

      29

      trzeci, iż „szczęk oręża nie dozwalał mu słyszeć głosu praw” – Plutarch, Mariusz, 28 [w:] Żywoty sławnych mężów. [przypis edytorski]

      30

      manente (…) iuris – Livius Titus, Ab Urbe condita 25, 13. [przypis tłumacza]

203

powiada Platon, iż bogowie sporządzili człowieka jako zabawkę dla siebie – por. Platon, Uczta. [przypis tłumacza]