Stara baśń, tom trzeci. Józef Ignacy Kraszewski

bieliznę pomiętą i zdartą, nogi pokrwawione.

      Dobiegłszy zdyszana pod same wrota, krzyknęła:

      – Uciekajcie! uciekajcie! Jedzie, toczy się smok, gadzina! Pomorcy idą! Wrogi tuż, za mną w ślad…

      Usłyszeli wszyscy, ale nikt nie chciał uwierzyć własnym uszom i szalonej kobiecie.

      – Tuman się toczy, dymy kłębią – tętni ziemia. Uciekajcie, uciekajcie, komu życie miłe. Ludzie ratujcie się, Pomorcy idą!

      Podniosła ręce obie do góry krzycząc i upadła zmęczona.

      Stary Mirsz popatrzał w dal milczący i wpadł do chaty.

      – Kto żyw, na konie! – zawołał. – Jaruha przybiegła z wieścią, nawała Pomorców się toczy. Uciekać! Stara oszalała może, może stado owiec za Pomorców wzięła. Niech kto jedzie, podpatrzy. Tumany jakieś widać w dali.

      Popłoch padł na taneczników, jak gdy kania się nad stadem kuropatw uwiesi, ale głowom zagrzanym nie bardzo się wierzyć chciało. Mężniejsi się ku drzwiom rzucili, a dziewczęta i niewiasty do komory – krzyki zastąpiły śpiewy, głośniejsze od nich.

      Doman też wypadł z chaty, za rękę wiodąc Milę przestraszoną i płaczącą, która czoło i oczy tuląc w dłonie, wołała:

      – O doloż moja – o dolo!

      W podwórku zwijając się, wszyscy jak poszaleli wołali głosami różnymi.

      1

      miesiąc (daw.) – księżyc. [przypis edytorski]

      2

      witeź – rycerz, pan feudalny. [przypis edytorski]

      3

      pono – podobno. [przypis edytorski]

      4

      po sobie – dziś: za sobą. [przypis edytorski]

      5

      by – tu: choćby. [przypis edytorski]

      6

      zakon (daw.) – prawo. [przypis edytorski]

      7

      zbór – tu: zebranie, zgromadzenie. [przypis edytorski]

      8

      osyp – danina świadczona w naturze, w ziarnie zbóż. [przypis edytorski]

      9

      kołaczów – dziś popr. forma D. lm: kołaczy. [przypis edytorski]

      10

      wróżbitem – dziś forma N.lp: wróżbitą. [przypis edytorski]

      11

      Radegasta a. Radzigost – bóg ognia czczony w Radogoszczy; Swarożyc. [przypis edytorski]

      12

      Porewit – bóg o pięciu twarzach czczony na Rugii. [przypis edytorski]

      13

      Retra – Radogoszcz, gród plemienia Ratarów. [przypis edytorski]

      14

      Obodryci a. Obodrzyce – plemię zachodniosłowiańskie stojące na czele Związku Obodrzyckiego, w skład którego wchodzili również Połabianie, Warnowie, Wagrowie, Drzewianie, Smolicy i Linianie. [przypis edytorski]

      15

      Wilcy – Wieleci. [przypis edytorski]

      16

      Ludkowie właśc. Lutyci – Wieleci stojący na czele Związku Wieleckiego, w skład którego wchodzili również Ratarowie, Sprewianie, Doleńcy, Czrezpienianie i in. [przypis edytorski]

      17

      chram – świątynia. [przypis edytorski]

      18

      hać – grobla zbudowana z bali drewnianych, gałęzi itp. [przypis edytorski]

      19

      kontyna – świątynia. [przypis edytorski]

      20

      Jasmund – półwysep na Rugii. [przypis edytorski]

      21

      Rekona właśc. Arkona – stolica państwa Ranów na Rugii. [przypis edytorski]

      22

      obraniać – dziś: bronić. [przypis edytorski]

      23

      sforny – posłuszny, karny. [przypis edytorski]

      24

      szczyt (daw.) – tarcza. [przypis edytorski]

      25

      warzyć się (daw.) – gotować się. [przypis edytorski]

      26

      ciskać – rzucać; tu forma: pociskali, tj. porzucili, porozrzucali. [przypis edytorski]

      27

      przemówić się – pokłócić się. [przypis edytorski]

      28

      cale (daw.) – wcale. [przypis edytorski]

      29

      uspieszyć – zdążyć; por. ros. uspiet'. [przypis edytorski]

      30

      zabyć – zapomnieć; por. ros. zabyt'. [przypis edytorski]

      31

      pośpieć – zdążyć. [przypis edytorski]

      32

      oznajmywały –