id="n52">
52
kopa – daw. jednostka obrachunkowa, 60 sztuk (5 tuzinów). [przypis edytorski]
53
kolec – tu: kółko; por. kolczuga: pancerz z drobnych, splecionych z sobą kółek. [przypis edytorski]
54
kowany – kuty. [przypis edytorski]
55
kosaciec – irys. [przypis edytorski]
56
doma – w domu. [przypis redakcyjny]
57
niewiastka (daw.) – synowa; nazwę tę tłumaczy się tak, że była to osoba wchodząca do rodziny, o której się nic nie wiedziało. [przypis edytorski]
58
kosa (daw.) – warkocz. [przypis edytorski]
59
usty – dziś popr. forma N. lm: ustami. [przypis edytorski]
60
ruciany wianuszek – wianuszek z ruty, rośliny o drobnych żółtych kwiatach, będącej symbolem panieństwa; ruta – znana jest od starożytności jako zioło lecznicze, służące także w kuchni do nacierania mięs w celu zachowania ich świeżości; daw. wierzono również, że ruta chroni przed złym urokiem. [przypis edytorski]
61
gościniec – podarunek dawany w podzięce za gościnę. [przypis edytorski]
62
potrząsła – dziś popr. potrząsnęła a. potrzęsła. [przypis edytorski]
63
ksiądz (starop.) – książę. [przypis edytorski]
64
żupan – naczelnik żupy, czyli okręgu; odpowiednik kasztelana a. (w Europie Zach.) komesa. [przypis redakcyjny]
65
wiano – posag. [przypis redakcyjny]
66
chłopcy dorosłe (daw. forma) – dziś: chłopcy dorośli. [przypis edytorski]
67
zapaśny – posiadający zapasy czegoś; zasobny. [przypis edytorski]
68
oba – dziś: obaj. [przypis edytorski]
69
po jednemu – dziś: po jednej. [przypis edytorski]
70
wiele – tu: ile. [przypis edytorski]
71
stawić życie – ryzykować życie. [przypis edytorski]
72
życie się stawi – życie się ryzykuje. [przypis edytorski]
73
dola – tu: los. [przypis edytorski]
74
wiele – tu: ile. [przypis edytorski]
75
Pomorcy – rosyjscy osadnicy nad Morzem Białym. [przypis redakcyjny]
76
Ranowie – plemię zachodniosłowiańskie, zamieszkujące wyspę Rugię. [przypis redakcyjny]
77
Serby – Serbowie. [przypis redakcyjny]
78
Chrobatowie – plemię słowiańskie zamieszkujące na Łysej Górze, rywalizujące z Polanami o panowanie nad krajem. [przypis redakcyjny]
79
Morawianie – plemię słowiańskie zamieszkujące Morawy na terenie dzisiejszych Czech. [przypis redakcyjny]
80
przecie – mimo to. [przypis edytorski]
81
przecie – mimo to. [przypis edytorski]
82
krom – oprócz. [przypis redakcyjny]
83
nazajutrz do dnia (daw.) – jutro przed świtem. [przypis edytorski]
84
kneź – kniaź; tytuł władcy. [przypis edytorski]
85
wola – tu: wolność. [przypis edytorski]
86
krucy – dziś popr. forma lm.: kruki. [przypis edytorski]
87
stołb a. stołp (daw.) – wieża obronna, wolno stojąca, wzniesiona w obrębie murów zamku; donżon. [przypis edytorski]
88
barć – naturalne siedlisko pszczół. [przypis edytorski]
89
smerda (daw.) – sługa książęcy (tu: w randze przełożonego); u Słowian: wolna ludność chłopska popadła w zależność od księcia. [przypis edytorski]
90
łubiany – wykonany z łuby, czyli tzw. dartki drzewnej: długich, cienkich pasów struganych z miękkiego drewna, służących do wyplatania koszy itp. [przypis edytorski]
91
oznajmując – dziś: oznajmiając. [przypis edytorski]
92
u stołba – pod wieżą, w okolicy wieży. [przypis edytorski]
93
zyszczę (starop.) – zyskam, pozyskam. [przypis edytorski]
94
samowtór (daw.) – sam z kimś, we dwóch; przysłówek oznaczający wykonywanie jakiejś czynności przez dwie osoby; samotrzeć – sam z dwoma towarzyszami, we trzech; samoczwór – sam z trzema towarzyszami, we czterech; samopiąt – sam z czterema towarzyszami, w pięciu; samoszóst – sam z pięcioma towarzyszami, w sześciu itd. [przypis edytorski]
95
wyjaśniła się – tu: rozjaśniła się, rozpogodziła. [przypis edytorski]
96
spowolnieć – tu: spokornieć; zachowywać się „po (według) czyjejś woli”. [przypis edytorski]
97
mienić się (starop.) – zmieniać się. [przypis edytorski]
98
że go nie stało (daw.) – że go brakowało. [przypis edytorski]
99
wydać wojnę – wypowiedzieć komuś, wszcząć z kimś wojnę. [przypis edytorski]
100
przeciwić się (daw.) – sprzeciwiać się. [przypis edytorski]
101
że się od nich pochowały – że się przed nimi pochowały. [przypis edytorski]
