Kuratela. Оноре де Бальзак

jego adiutantem. Wykupywał lub odnawiał kwity lombardowe, biegał w miejsca najbardziej zagrożone, gdy pan jego pracował w sądzie. Od czwartej do siódmej rano w lecie, od szóstej do dziewiątej w zimie, sala ta była pełna kobiet, dzieci, biedaków, którym Popinot udzielał audiencji. Nie było tam potrzeba pieca w zimie; cisnęło się tyle ludzi, że było gorąco; Lavienne kładł jedynie nieco słomy na zbyt wilgotnej podłodze. Po jakimś czasie ławki stały się gładkie jak politurowany mahoń; następnie, na wysokość człowieka, ściana nabrała jakiegoś ciemnego pokostu od łachmanów lub zniszczonej odzieży tych biedaków. Nieszczęśliwi ci tak kochali Popinota, że, kiedy przed otwarciem bramy skupiali się nad ranem w zimie – kobiety grzejące się fajerkami, mężczyźni machający rękami, aby się rozgrzać – nigdy żaden szmer nie zamącił snu sędziego. Szmaciarze, ludzie pracujący w nocy, znali to mieszkanie i widzieli często światło w gabinecie sędziego o niemożliwie późnych godzinach. Złodzieje nawet mówili, przechodząc: To jego dom, i respektowali go. Ranek należał do biednych, dzień do zbrodniarzy, wieczór do prac sądowych.

      Geniusz obserwacji, jaki posiadał Popinot, był tedy siłą rzeczy dwoisty: odgadywał cnotliwą nędzę, zdeptane dobre uczucia, chybione piękne uczynki, nieznane poświęcenia, tak jak szukał w głębi sumień najlżejszych zarysów zbrodni, najcieńszych nitek występków, aby zawsze we wszystkim rozróżniać. Ojcowizna Popinota wynosiła tysiąc talarów renty. Żona jego, siostra starego Bianchon, lekarza w Sancerre, wniosła mu dwa razy tyle. Umarła przed pięciu laty, zostawiając majątek mężowi. Ponieważ płaca zastępcy sędziego jest szczupła, Popinot zaś był rzeczywistym sędzią dopiero od czterech lat, łatwo odgadnąć przyczyny jego oszczędności we wszystkim, co tyczyło jego osoby lub życia, kiedy się widziało, jak skromne były jego dochody, a jak wielka dobroczynność. Zresztą, obojętność na punkcie ubrania, zrozumiała u człowieka tak zaabsorbowanego, czyż nie jest swoistą cechą głębokiej wiedzy, namiętnie uprawianej sztuki, myśli wciąż czynnej! Aby dokończyć tego portretu, wystarczy dodać, że Popinot był z małej liczby sędziów trybunału Sekwany, którzy nie mieli krzyża Legii.

      1

      Od tłumacza – wstęp tłumacza odnosi się do całego zbioru opowiadań, który otwiera Kuratela, a obejmującego również następujące tytuły: Facino Cane, Sarrasine, Piotr Grassou, Z. Marcas, Granatka, Poronienie. [przypis edytorski]

      2

      Horacy Bianchon (…) baron de Rastignac – [patrz:] Ojciec Goriot. [przypis tłumacza]

      3

      Wykiwali mnie (…) w aferze Nucingena – [patrz:] Bank Nucingena. [przypis tłumacza]

      4

      ecco (wł.) – oto; tu: „ot, co”. [przypis edytorski]

      5

      panna Michonneau (…) – [patrz:] Ojciec Goriot. [przypis tłumacza]

      6

      Jan Juliusz Popinot – [patrz:] Cezar Birotteau. [przypis tłumacza]

      7

      Desplein – w Komedii ludzkiej Balzaca: wybitny chirurg, nauczyciel Bianchona; patrz: Msza ateusza. [przypis edytorski]

      8

      Cuvier, Georges (1769–1832) – zoolog i paleontolog, twórca pierwszej klasyfikacji zwierząt. [przypis edytorski]

      9

      humus – szczątki organiczne pozostawione w glebach; próchnica. [przypis edytorski]

      10

      człowiek w błękitnym płaszczu – Edme Champion (1764–1852), głośny filantrop paryski. [przypis tłumacza]